Jestem asertywny
Definiować pojęcie asertywności i postawy asertywnej.
Przedstawiać cechy człowieka asertywnego.
Wybierać ze zbioru przykładów postawy asertywnej takie jej przejawy, które dotyczą własnej osoby.
Identyfikować i wyjaśniać różne techniki asertywne. Sprawdzać, w jakim stopniu charakteryzujesz się postawą asertywną. Formułować odpowiedź na pytanie zadane w tekście źródłowym związane z technikami asertywnymi.
Czym jest asertywność?
AsertywnośćAsertywność to postawa polegająca na domaganiu się respektowania swoich praw w taki sposób, aby nie naruszyć praw innych osób. Osoba asertywna otwarcie i szczerze wyraża własne potrzeby, opinie, odczucia czy przekonania, ale jednocześnie robi to w sposób grzeczny i stosowny. Postawa ta jest przeciwieństwem nieśmiałości, lękliwości, skrytości i tchórzostwa.
Słowo „asertywność” wywodzi się z angielskich słów assertive, assertiveness (czyt. aserytw, asertiwnes), których znaczenie rozumiemy jako sposób zachowania polegający na stanowczym, pewnym siebie wyrażaniu własnych opinii, a także wiary we własne umiejętności. Asertywność jest więc postawą, która przejawia się:
w wyrażaniu siebie, swoich uczuć, przekonań i potrzeb,
w reagowaniu na wymagania jakie wynikają z kontaktów człowieka z innymi ludźmi,
w rozwiązywaniu różnorodnych zadań oraz problemów życiowych.
Co warunkuje asertywność?
Asertywność nie jest umiejętnością, z którą się rodzimy. Proces stawania się asertywnym jest niezwykle długotrwały i wymaga spełnienia kilku warunków. Konieczne jest więc:
nabycie odpowiedniej wiedzy o możliwych i właściwych sposobach zachowania się w kontaktach;
nauczenie się i wyćwiczenie umiejętności charakterystycznych dla asertywnego reagowania i działania;
wykształcenie w sobie asertywnych przekonań i nastawień osobistych, które będą wyrażały m.in:
pozytywny stosunek do innych ludzi i uznanie ich praw;
pozytywny stosunek do własnej osoby;
uznanie własnych praw i gotowość do korzystania z nich;
wiarę we własne możliwości i we własną skuteczność w realizowaniu zadań związanych z kontaktem z innymi ludźmi;
wiarę w umiejętność radzenie sobie z wyzwaniami i zagrożeniami, jakie niosą ze sobą kontakty z innymi ludźmi;
uznanie i szacunek dla norm oraz zasad określających społecznie stosowne sposoby radzenia sobie w kontaktach z innymi ludźmi.
Charakterystyka człowieka asertywnego
Efektem długiego procesu dochodzenia do asertywności jest wykształcenie w sobie cech człowieka asertywnego. Dwaj psychologowie, Jean Bear i Herbert Fensterheim, którzy zajmują się zjawiskiem asertywności, uznali, że taki człowiek powinien posiadać cztery istotne cechy. Ich zdaniem, człowiek asertywny:
Czuje się swobodnie w ujawnianiu samego siebie, co wiąże się z posiadanym przez niego poczuciem własnej tożsamości i zdolnością do samo orientacji. Swymi słowami i czynami nadaje następujący komunikat:
Oto ja. Oto, co czuję, myślę i czego chcę.
Potrafi komunikować się z ludźmi na wszystkich poziomach – nie ważne czy to obcy, przyjaciel, rodzina. Komunikacja ta jest zawsze uczciwa, otwarta, bezpośrednia i adekwatna.
Ma aktywne nastawienie do życia. Dąży do tego, czego chce. Nie czeka, żeby coś się zdarzyło, sam powoduje, że różne rzeczy się zdarzają.
Zachowuje się w sposób, który sam szanuje. Jest świadomy własnych ograniczeń i akceptuje je. W przypadku każdego podjętego działania, niezależnie od tego czy wygrał, przegrał, czy zremisował, zachowuje szacunek dla samego siebie.
Jak doskonalić asertywność? Praktyczny podręcznik asertywności dla menedżerówCzy mam postawę asertywną? - test
Mam zwykle dobre samopoczucie.
Zwykle otwarcie wyrażam swoje uczucia w stosunku do innych.
Gdy podejmuję decyzje dotyczące innych, zwykle pytam ich o zdanie.
Zwykle słucham opinii innych i biorę je pod uwagę.
Zazwyczaj lubię wykonywać swoją pracę.
Zwykle rozwiązuję sytuacje konfliktowe otwarcie i bezpośrednio.
Zwykle znajduję konstruktywne rozwiązania problemów.
Zwykle lubię wymieniać poglądy z innymi osobami.
Z reguły doceniam pracę innych.
Ludzie często wyrażają uznanie za to, co robię.
Zwykle lubię angażować się w nowe zadania.
Zazwyczaj biorę pod uwagę potrzeby i pragnienia innych.
Przeważnie zadaję pytanie, jeśli chcę zebrać informacje.
Swoje założenia zwykle konfrontuję z ludźmi, których one dotyczą.
Zwykle mówię „przepraszam”, gdy popełniłem błąd.
Bez trudu akceptuję fakt, że ludzie czasami mówią mi „nie”.
Przeważnie szanuję innych ludzi niezależnie od ich poglądów.
Chętnie przyjmuję na siebie odpowiedzialność.
Stale potrzebuję akceptacji ze strony otoczenia.
Zazwyczaj uważam, że jestem równy innym.
Od 14 do 20 punktów
Ten wynik mówi o Twoim sposobie myślenia i odbieraniu samego siebie oraz innych ludzi, a także o Twoich stałych zachowaniach w stosunku do nich.
Od 7 do 13 punktów
Wynik świadczący o tym, że tak właśnie często myślisz o sobie oraz o innych i zachowujesz się w określony sposób. Jesteś nieco „w i poza” tą postawą.
Od 0 do 6 punktów
Wynik sugeruje, że rzadko tak myślisz o sobie oraz innych; rzadko tak się zachowujesz. To nie jest twoja postawa.
Źródło: Anni Townend, Jak doskonalić asertywność? Praktyczny podręcznik asertywności dla menedżerów, Warszawa 1996, dostępny w internecie: https://www.katarzynapluska.pl/wp-content/uploads/2017/06/.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1Zzyf2HEEM5H
Techniki asertywne
O stopniu opanowania zdolności do bycia człowiekiem asertywnym decyduje w dużej mierze to, jak wyglądają nasze relacje z drugim człowiekiem. To właśnie w kontaktach międzyludzkich mamy możliwość kształtowania i doskonalenia naszej postawy asertywnej. Jednym z jej elementów są tzw. techniki asertywnetechniki asertywne. Oto kilka z nich:
asertywna odmowa
Forma odmowy stosowana w sytuacji, gdy jesteśmy w stanie spełnić oczekiwanie lub prośbę naszego rozmówcy, ale odbyłoby się to kosztem naszych chęci, dążeń lub interesów. Asertywna odmowa jest elementem stanowienia praw, określa pozycję i przedstawia jasną decyzję dotyczącą konkretnej sprawy. Jest stwierdzeniem czytelnym, bezpośrednim, uczciwym i stanowczym.
„zdarta płyta”
Technika „zdartej płyty” polega na ciągłym powtarzaniu raz wypowiedzianego zdania. Stosując tę technikę, odmawiający trzyma się prawdziwej i stanowczej asertywnej odpowiedzi. Nie zmienia jej pod żadnym pozorem i powtarza ją tyle razy, ile to będzie konieczne.
stawianie granic
Technika polegająca na jasnym wytyczeniu granic, których naszemu rozmówcy pod żadnym pozorem nie wolno przekroczyć. Stosując tę technikę, redukujemy stres związany z relacjami z innymi ludźmi. Oszczędzamy sobie też negatywnych odczuć, gdybyśmy pozwolili, aby ktoś nas wykorzystał lub gdyby zmusił nas do zrobienia czegoś, czego nie chcemy zrobić. Dajemy jasny znak, że potrafimy zadbać o siebie i swoje samopoczucie.
zmiana oceny na opinię
Technika polegająca na zamianie w opinię formułowanej przez kogoś oceny na nasz temat. Często ciężko zaakceptować formułowane przez kogoś oceny na nasz temat. Niezgadzanie się z nimi, odpieranie argumentów i udowadnianie swoich racji może doprowadzić do sytuacji konfliktowej. Zamiana takiej oceny na opinię uniemożliwia rozwój rodzącego się konfliktu.
poszukiwanie krytyki
Technika polegająca na zdobywaniu informacji mających na celu modyfikację w przyszłości swojego zachowania czy postępowania. Stosowanie tej techniki wymaga, abyśmy w pierwszej kolejności zaakceptowali fakt, że jesteśmy omylni i chcemy się ulepszać. Tylko w takiej sytuacji wyrażoną pod naszym adresem krytykę potraktujemy nie jako zarzuty wobec nas samych, ale wobec określonych aspektów swego postępowania, bądź sposobu realizacji zadań.
Naucz ich jak mają Cię traktować. Praktyczny podręcznik asertywności (fragment)Święty spokój, niepewność, tak naturalna potrzeba bycia w porządku, a może lęk przed poczuciem winy nakazały Peterowi zgodzić się na spełnienie prośby siedzącego obok kolegi.
„NIE mam siły się z tobą spierać, rób, jak chcesz” — odparł w końcu, ulegając kolejnym argumentom. Mógł poczuć ulgę, to w końcu nic wielkiego. „NIE warto spierać się o tak błahe rzeczy, właściwie nic mnie to NIE kosztuje, szkoda życia, by udowadniać sobie, kto ma rację” — pomyślał zapewne.
„OK” — odparł Peter. NIE wiedział przecież, że jego życie trwać będzie jeszcze tylko 4 minuty.
NIE wiedział przecież, że ta nic NIE znacząca zgoda kosztować będzie życie 109 osób — 100 pasażerów i 9 członków załogi samolotu DC‑8, odbywającego rejs 621 z Montrealu do Los Angeles, którego Peter Hamilton był kapitanem.
Air Canada 621 na skutek zbyt wczesnego uruchomienia spojlerów runął na ziemię.
15 lipca 1970 roku o 8:06 ta nic NIEznacząca zgoda, chwila świętego spokoju, krótkotrwała korzyść z zastosowania reguły „mądry głupiemu ustępuje”, odebrała życie 109 osobom, odebrała spokój rodzinom ofiar. Dlaczego o tym piszę?
Źródło: Bartłomiej Stolarczyk, Naucz ich jak mają Cię traktować. Praktyczny podręcznik asertywności (fragment), s. 111, dostępny w internecie: http://www.structum.pl/czytelnia-pdf-op/Naucz_ich_jak_maja_Cie_traktowac_Praktyczny_podrecznik_asertywnosci_nauczt.pdf.
Słowniczek
forma komunikacji międzyludzkiej wyrażana poprzez przyjmowanie postawy polegającej na wyrażaniu własnego zdania oraz własnych emocji w sposób bezpośredni i otwarty, który nie narusza praw i godności drugiego człowieka
działania umożliwiające człowiekowi bycie asertywnym
Bibliografia
Ryszard Poprawa, Asertywność. Główne założenia, zasady i procedury asertywnego radzenia sobie w życiu, Instytut Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2017
Anni Townend, Jak doskonalić asertywność? Praktyczny podręcznik asertywności dla menedżerów, Warszawa 1996
https://mfiles.pl/pl/index.php/Asertywno%C5%9B%C4%87
https://www.centrumdobrejterapii.pl/materialy/asertywnosc-co-to-jest/
http://www.structum.pl/czytelnia-pdf-op/Naucz_ich_jak_maja_Cie_traktowac_Praktyczny_podrecznik_asertywnosci_nauczt.pdf
https://poradnikpracownika.pl/-czym-jest-asertywnosc-i-jak-wykorzystac-ja-w-pracy