Scenariusz zajęć

I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę III, edukacja polonistyczna

Temat: Jestem widzem i aktorem

Treści kształcenia:

3) tworzy wypowiedzi:

d) dba o kulturę wypowiadania się; poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, stosuje pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym, pytającym i rozkazującym; stosuje formuły grzecznościowe.

Dodatkowe:

Edukacja polonistyczna

1) korzysta z informacji:

a) uważnie słucha wypowiedzi i korzysta z przekazywanych informacji.

2) analizuje i interpretuje teksty kultury:

c) czyta teksty i recytuje wiersze, z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji.

e) pod kierunkiem nauczyciela korzysta z podręczników i zeszytów ćwiczeń oraz innych środków dydaktycznych.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Słucha uważnie utworów poetyckich czytanych przez nauczyciela i innego ucznia,

• Rozumie pojęcia: „teatr”, „afisz”,

• Wie, jak należy zachować się w teatrze,

• Potrafi wyjaśnić słowa związane z teatrem, np. scena, kurtyna, widownia, gong, rekwizyty, scenografia,

• Wie, jakie są rodzaje teatrów,

• Potrafi wymienić rodzaje lalek teatralnych,

• Czyta wzorowo i recytuje swoją rolę, stosując odpowiednio pauzy i właściwą intonację,

• Wykonuje pacynkę do inscenizacji wybranego utworu,

• Współpracuje w grupie w celu jak najlepszego wykonania zadania.

Nabywane umiejętności:

• Uważnego słuchania tekstów czytanych przez inne osoby,

• Stosowania słownictwa związanego z teatrem,

• Właściwego zachowania się podczas przedstawienia teatralnego,

• Głośnego czytania i wzorowej recytacji swojej roli,

• Współpracy w grupie.

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,

• Umiejętność uczenia się,

• Kompetencje społeczne i obywatelskie,

• Świadomość i ekspresja kulturalna.

Środki dydaktyczne:

• Zasób multimedialny: film „Okulary Juliana Tuwima”,

• Logogryf z hasłem „teatr” (narysowany na tablicy lub na dużym arkuszu papieru), zagadki do logogryfu,

• Tekst wiersza „Teatr to taka dziwna kraina”Indeks górny 1¹,

• Fotografie lub ilustracje przedstawiające rodzaje lalek teatralnych (można skorzystać z obrazów w internecie),

• Teksty utworów Juliana Tuwima („Spóźniony słowik”, „Okulary”)Indeks górny 2² i Jana Brzechwy („Samochwała”, „Pomidor”)Indeks górny 3³ – kserokopie dla dzieci,

• Materiały do wykonania pacynki lub kukiełki: stare rękawiczki, papier, tektura, kijki, zszywacz, taśma klejąca, patyki,

• Duże arkusze papieru, kredki, pisaki.

Metody nauczania:

• Podające: wyjaśnienia, rozmowa,

• Problemowe: rozmowa kierowana, zabawa dydaktyczna, dyskusja,

• Eksponujące: film, prezentacja,

• Praktyczna: praktycznego działania.

Formy pracy:

• Zbiorowa,

• Grupowa jednolita/zróżnicowana.

Przebieg zajęć:

Etap wstępny

Nauczyciel wita dzieci, zapoznaje je z tematem zajęć i mówi im, że rozwiązanie logogryfu da im więcej informacji o tym, czym będą zajmować się na niniejszej lekcji. Odsłania narysowany na tablicy/kartonie przyczepionym do tablicy logogryf. Odczytuje hasła‑zagadki i wpisuje ich rozwiązania do diagramu, niektóre litery zaznaczając na kolorowo.

1. Przedstawienie się zaczyna,

więc w górę idzie ……… (kurtyna).

2. Tańczą na patykach lalki malowane,

a widz na nie patrzy jak zaczarowany (kukiełki).

3. Przed widownią podwyższenie,

tam się toczy przedstawienie (scena).

4. Potrzebny w tramwaju oraz w autobusie,

w kinie lub w teatrze też go kupić musisz (bilet).

5. Gra na filmowej i teatralnej scenie,

podziwiasz go w filmie albo w przedstawieniu (aktor).

Po rozwiązaniu logogryfu uczniowie odczytują hasło: „Teatr” i rozmawiają (nauczyciel kieruje rozmową, zadając uczniom ewentualne pomocnicze pytania), czym jest teatr; kto kiedy w nim był, jaki spektakl zobaczył, czy podobało mu się, czy nie i dlaczego; co jest charakterystyczne dla teatru (gra aktorów/kukiełek na żywo itp.). Dzieci powinny dojść do wniosku, że teatr to miejsce, w którym prezentowane są przedstawienia. Najważniejsze w teatrze są scena i widownia, a także zaplecze, czyli garderoba dla aktorów, miejsca dla dekoracji i zespołu technicznego.

Etap realizacji

Prowadzący zajęcia zaprasza uczniów do wysłuchania wiersza „Teatr to taka dziwna kraina” (czyta nauczyciel):

Teatr to taka dziwna kraina,

którą ukrywa szczelnie kurtyna…

Tuż przed kurtyną ja – w pierwszym rzędzie –

z niecierpliwością czekam, co będzie.

Pełna widownia, ostatni dzwonek

i wszystkie oczy w scenę wpatrzone.

Gwar wokół cichnie, słychać skrzypienie,

za tą zasłoną ciemną, na scenie.

Gong. Idzie w górę ciężka kurtyna.

Słychać muzykę. Już się zaczyna.

Krąg światła pada na kamienicę

i skradającą się czarownicę…

Na górze księżyc okrągły świeci,

oświetla klatkę, w niej dwoje dzieci…

Znam tę opowieść, ale w teatrze

wstrzymuję oddech, słucham i patrzę…

Bo tutaj wszystko zdarzyć się może…

Wystarczy szerzej oczy otworzyć…

Po przeczytaniu następuje rozmowa na temat utworu. Nauczyciel zadaje przykładowe pytania:

• Jak rozumiesz tytuł wiersza „Teatr to taka dziwna kraina”?

• Co się dzieje w teatrze, zanim podniesie się kurtyna?

• Jak myślisz, o jakim teatrze jest mowa w tym wierszu?

• Jak należy zachowywać się w teatrze? Dlaczego?

Uczniowie dyskutują, wymieniają swoje spostrzeżenia, bazując także na własnych doświadczeniach; nauczyciel nadzoruje wymianę informacji. Następnie powiadamia dzieci, że za chwilę obejrzą film z zasobu multimedialnego – mają zanotować, jaki wiersz odgrywa aktor w materiale filmowym.

Po obejrzeniu scenki prowadzący zajęcia inicjuje rozmowę, zadając przykładowe pytania:

• Kto jest autorem wiersza, na podstawie którego powstało to przedstawienie?

• Jaki jest tytuł utworu?

• Jak nazwałbyś teatr, który przedstawiony był w filmie?

• Jakie mogą być teatry? (np. teatr lalkowy, pantomimy, cieni…)

• Jaki teatr najbliższy jest dzieciom?

• W jaki teatr najchętniej się bawisz?

Wśród odpowiedzi prawdopodobnie pojawi się (lub zostanie sprowokowana przez prowadzącego zajęcia) ta o teatrze lalkowym – nauczyciel dokonuje prezentacji lalek teatralnych: pacynki – nakładane na dłoń aktora i poruszane palcami; marionetki – poruszane od góry nitkami i drucikami; jawajki – poruszane od dołu ręką aktora oraz za pomocą drutów; kukiełki – poruszane od dołu, na patyku (nauczyciel przygotowuje wcześniej lalki lub ich fotografie, można też skorzystać z obrazów w internecie).

Kolejnym etapem zajęć jest praca w grupach: zabawa w teatr.

Nauczyciel zapowiada zabawę w tworzenie teatrzyku lalkowego i przygotowuje klasę do działań. Dzieci dowiadują się, że będą opracowywać przedstawienie: własną interpretację wybranego utworu oraz wykonywać kukiełki (pacynki) potrzebne do tej scenki (inspiracją do twórczych działań może być oglądany przed chwilą film).

1. Następuje podział dzieci na grupy teatralne; ustalenie kapitana grupy (reżysera), który będzie czuwał nad przebiegiem przygotowań.

2. Każda grupa losuje utwór, do którego stworzy teatrzyk (do wyboru: „Spóźniony słowik”, „Okulary”, „Pomidor”, „Samochwała”). Uwaga: nauczyciel decyduje, ile utworów przygotować, w zależności od poziomu umiejętności dzieci; inny wariant: każda grupa opracowuje ten sam, wybrany przez nauczyciela utwór).

3. Dzieci w grupach czytają swój wiersz, ustalają role, wybierają narratora.

4. Następuje wykonanie lalki według własnego pomysłu grupy: kukiełka (zrobiona z tektury) lub pacynka (na bazie starej rękawiczki).

5. Czytanie tekstu, ćwiczenie dykcji; nauczyciel w razie potrzeby udziela rad, wskazówek każdej grupie; zwraca uwagę na poprawne artykułowanie głosek, akcentowanie wyrazów, stosowanie pauz i właściwej intonacji w zdaniu.

6. Wystawienie (prezentacja) teatrzyków dla klasy: każda drużyna prezentuje teatrzyk lalkowy przedstawiający wybrany utwór. Dzieci – widzowie mają za zadanie odgadnąć utwór i nazwisko jego autora.

7. Podsumowanie zabawy za pomocą przykładowych pytań:

• Jak podobało wam się tworzenie teatrzyków?

• Co chcielibyście zmienić, poprawić?

• Komu chcielibyście pokazać swoje teatrzyki?

Dzieci proponują, komu chciałyby pokazać swój teatr, np. dzieciom z zerówki i pierwszakom lub innym klasom trzecim.

Nauczyciel zadaje pytanie: „W jaki sposób poinformujemy inne klasy o naszym przedstawieniu?”. Jeśli padnie lub zostanie sprowokowana odpowiedź o afiszu teatralnym, prowadzący zajęcia proponuje wykonanie afisza teatralnego – ogłoszenia o przedstawieniu, które umieszcza się w widocznym miejscu. Tłumaczy, co powinno znaleźć się na afiszu, np. informacje: gdzie i kiedy przedstawienie się odbędzie, kto przedstawia, kogo zapraszamy. Zapytuje, w jaki sposób można afisz ozdobić (afisz – przekazuje wiadomości tylko słowem, tekstem; inaczej plakat – barwnie ilustrowany, przyciągający wzrok odbiorcy).

Jeżeli wystarczy czasu, dzieci mogą przygotować swoje afisze; mogą też otrzymać to zadanie do wykonania w ramach pracy domowej.

Etap końcowy

Podsumowanie działań, refleksja na zakończenie: „Co ci się najbardziej podobało?”, „Nad czym trzeba jeszcze popracować, zanim pokażemy przedstawienia zaproszonym klasom?”, „Jak myślicie, czy aktor, który porusza lalką, czyta rolę?” (dzieci powinny zauważyć, że łatwiej skupić się na animacji, „ożywianiu” lalki, kiedy tekst jest opanowany pamięciowo).

Propozycja pracy domowej:

Naucz się na pamięć swojej roli (każde dziecko zabiera do domu kserokopię utworu).

Dodatkowo:

Proponowane zajęcia mogą stanowić odrębną całość bądź być fragmentem cyklu zajęć o teatrze. Pracę nad plakatem (afiszem) teatralnym nauczyciel może zaplanować na następnej godzinie zajęć, ponieważ staranne i estetyczne wykonanie będzie wymagać więcej czasu. Dzieci będą pracowały w grupach; każda grupa tworzy plakat‑ogłoszenie według ustalonego planu.

1. Autorstwa twórcy scenariusza.↩

2. Proponowane źródło: Julian Tuwim, Spóźniony słowik, Okulary, [w:] tegoż, Wiersze dla dzieci, Wydawnictwo Niedźwiadek, Ostrów Mazowiecka 1995.↩

3. Proponowane źródło: Jan Brzechwa, Pomidor, Samochwała, [w:] tegoż, Brzechwa dzieciom, Wydawnictwo SARA, Warszawa 2001.↩

R1Pf7KpDcRqn3