„Język jest mapą drogową kultury. Mówi Ci skąd ludzie pochodzą i dokąd zmierzają" (Rita Mae Brown). Stylowe zróżnicowanie języka polskiego

Autor/autorka

Marek Lubański

1. Etap edukacyjny i klasa

szkoła ponadgimnazjalna - liceum - klasa II

2. Przedmiot

język polski

3. Temat zajęć

„Język jest mapą drogową kultury. Mówi Ci skąd ludzie pochodzą i dokąd zmierzają” (Rita Mae Brown). Stylowe zróżnicowanie języka polskiego

4. Czas trwania zajęć

45 minut

5. Uzasadnienie wyboru tematu

Słowo „styl” ma wiele znaczeń. Posługujemy się nim opisując rozmaite sfery ludzkiej aktywności. Pojęcie to może dotyczyć sztuki, sposobu zachowania się, życia, tańca, a także języka. Styl językowy może być indywidualny albo typowy. Style językowe ‒ w mowie i piśmie ‒ różnicuje się ze względu na pełnione funkcje. W podstawie programowej zaleca się omówienie zagadnienia nie tylko od strony teoretycznej. Praktyczny aspekt tematu posiada swoje znaczenie zwłaszcza przy redagowaniu prac pisemnych z języka polskiego. Szczegółowe kryteria oceniania wypowiedzi pisemnej i ustnej uwzględniają zwrócenie uwagi m.in. na adekwatność użytych środków językowych do sytuacji komunikacyjnej.

6. Uzasadnienie zastosowania technologii

Narzędzia TIK nie tylko uatrakcyjniają przebieg lekcji, ale też poprawiają efektywność nauczania. Uczniowie chętniej pracują i angażują się.

7. Cel ogólny zajęć

Uczeń zna odmiany polszczyzny i najważniejsze style funkcjonalne.

8. Cele szczegółowe zajęć

uczeń dostrzega różnicę między stylem i językiem,
uczeń podaje cechy stylistyczne wybranych tekstów literackich,
uczeń rozpoznaje i charakteryzuje różne odmiany języka.

9. Metody i formy pracy

rozmowa wstępna, elementy wykładu, praca z epodręcznikiem, elementy metody problemowej, uzupełnianie karty pracy, praca z fragmentami tekstu literackiego, analiza, interpretacja, e–learning

10. Środki dydaktyczne

https://epodreczniki.pl/a/wypowiedz-tez-moze-miec-styl/D17amlxGu

https://create.kahoot.it/share/styl-charakterystyka-wybranych-stylow/5333837a-11c6-44ec-a1c4-f1fb707c437b

https://jamboard.google.com/d/1oQozncUraOrJDXotPz6yHyw_zwlj_QyCh6ad1wVRtW4/edit?usp=sharing

https://jamboard.google.com/d/1uZ7QPA_IEvLXs-XxyGt6DF42AnnGpZyiNrG43adqW3Q/edit?usp=sharing

https://learningapps.org/watch?v=p0qqttih521

https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=S5PROKnQ50e-BBdrsLr7acoI7TQgdANJlOIx8zsUkchUNVFGRlpIUFdXVFhUT1dUVlBTMjZJMEhBQS4u

https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=S5PROKnQ50e-BBdrsLr7acoI7TQgdANJlOIx8zsUkchUQlFMQlRHOUdTSktNU1ZJNTg3SjNCWENKMy4u

11. Wymagania w zakresie technologii

Lekcja prowadzona jest w formie zdalnej. Do przeprowadzenia zajęć potrzebny jest komputer (z działającym głośnikiem i mikrofonem) oraz smartfon z dostępem do Internetu.

12. Przebieg zajęć

Aktywność 1
- Temat: Czynności organizacyjne. Wprowadzenie do tematu lekcji.
- Czas trwania: 10
- Opis aktywności:
  1. Czynności organizacyjne.
  2. Uczniowie mieli w ramach pracy domowej (zadanej na poprzedniej lekcji) skorzystać z platformy epodręczniki (https://epodreczniki.pl/a/wypowiedz-tez-moze-miec-styl/D17amlxGu).
  3. Należało:a) wyjaśnić pojęcia „styl” i „styl językowy”, b) zapoznać się (ewentualnie przypomnieć wiadomości na ten temat z poprzednich klas) z rodzajami i cechami stylów językowych.
  4. Nauczyciel sprawdza stopień przygotowania uczniów do lekcji i przeprowadza krótki qiuz
    https://create.kahoot.it/share/styl-charakterystyka-wybranych-stylow/5333837a-11c6-44ec-a1c4-f1fb707c437b
Aktywność 2
- Temat: Cechy wypowiedzi komunikatywnej. Uczniowie wykonują ćwiczenia.
- Czas trwania: 10
- Opis aktywności:
  1.Jaki powinien być pożadany styl danej wypowiedzi językowej? Co wypływa na komunikatywność wypowiedzi? Jakimi cechami powinna się charakteryzować poprawnie zredagowana wypowiedź językowa?
  2. Uczniowie zapisują przykładowe odpowiedzi:
  https://jamboard.google.com/d/1oQozncUraOrJDXotPz6yHyw_zwlj_QyCh6ad1wVRtW4/edit?usp=sharing
Aktywność 3
- Temat: Podawanie określeń do wyrazu styl (np. styl kwiecisty). Uczniowie wykonują ćwiczenia.
- Czas trwania: 5
- Opis aktywności:
  Uczniowie podają określenia do wyrazu styl. Uczniowie korzystają z dostępnych słowników wyrazów bliskoznacznych.
  https://jamboard.google.com/d/1uZ7QPA_IEvLXs-XxyGt6DF42AnnGpZyiNrG43adqW3Q/edit?usp=sharing
Aktywność 4
- Temat: Odmiany języka. Ćwiczenia, uzupełnianie karty pracy.
- Czas trwania: 20
- Opis aktywności:
  1. Informacja nauczyciela:
  Współczesny jezyk polski nie jest jednolity, można w nim wyodrębnić wiele odmian. Wyróżniamy m.in. odmiany terytorialne (dialekty i gwary), społeczne (środowiskowe i zawodowe).
  Uczniowie wykonują ćwiczenie polegające na przyporządkowaniu wskazywanych grup do odpowiedniej odmiany języka: https://learningapps.org/watch?v=p0qqttih521
  2. Uczniowie wskazują w podanych fragmentach tekstów literackich style funkcjonalne i charakterystyczne cechy języka. Uzupełnianie karty pracy przygotowanej na MS Teams:
  https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=S5PROKnQ50e-BBdrsLr7acoI7TQgdANJlOIx8zsUkchUNVFGRlpIUFdXVFhUT1dUVlBTMjZJMEhBQS4u

13. Sposób ewaluacji zajęć

Ankieta:

https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=S5PROKnQ50e-BBdrsLr7acoI7TQgdANJlOIx8zsUkchUQlFMQlRHOUdTSktNU1ZJNTg3SjNCWENKMy4u

14. Licencja

CC BY‑NC‑SA 4.0 - Uznanie autorstwa‑Użycie niekomercyjne‑Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe. Przejdź do opisu licencji

15. Wskazówki dla innych nauczycieli korzystających z tego scenariusza

16. Materiały pomocnicze

17. Scenariusz dotyczy Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej

Tak

18. Forma prowadzenia zajęć

zdalna