Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Metadane scenariusza

ID

Tytuł

wypełnia autor; do 256 znaków.

Język wartości

Przedmiot

Z listy dostępnej w Scholarisie; wypełnia autor

Edukacja filozoficzna

ew.etyka

Autor (imię i nazwisko)

wypełnia autor. Jeśli autorów jest wieku, oddzielamy ich przecinkami

Anna Malejczyk

Autor (ulica, nr domu)

Dane pierwszego autora, wypełnia autor

Autor (kod, miejscowość)

wypełnia autor

Autor (login w Scholaris)

wypełnia autor

Abstrakt

krótkie streszczenie; wypełnia autor

Lekcja dotyczy zagadnień aksjologicznych oraz kwestii wartościowania w języku.

Wydawca

Źródło

dane materiału źródłowego (lub kilku materiałów); wypełnia autor

Odnośniki

dokumenty powiązane; wypełnia autor wg opisu w Scholarisie

Etap edukacyjny

wypełnia autor według listy opublikowanej w Scholarisie

III klasa szkoły ponadgimnazjalnej

Informacje o prawach

Słowa kluczowe

wypełnia autor, około 10 terminów

aksjologia, wartości estetyczne, moralne, hedonistyczne, poznawcze, absolutne, witalne, językowy obraz świata, stereotyp

UDC

Czas trwania lekcji

Wypełnia autor

90 minut

Uwagi

wypełnia autor

Lekcję można zrealizować zarówno podczas lekcji filozofii, etyki, jak i języka polskiego. Po niej mogą nastąpić zagadnienia związane z perswazją.

Scenariusz lekcji – Język wartości

1. Cele lekcji

Podstawa programowa do j. Polskiego, poziom podstawowy,

punkt XI wartości i kategorie filozoficzne;

poziom rozszerzony – punkt 1 językowy obraz świata.

a) Wiadomości

Pojęcia: aksjologia, językowy obraz świata, stereotyp.

Znajomość podziału wartości oraz schematu wartości leksykalnych J. Puzyniny.

b) Umiejętności

Uczeń:

- wymienia najważniejsze wartości w życiu człowieka;

- rozumie pojęcie aksjologii;

- definiuje własnymi słowami pojęcie językowego obrazu świata;

- określa związek pomiędzy językiem a myśleniem;

- odróżnia definicyjne cechy leksemów od ich znaczenia wartościującego;

- dzieli wyrazy według schematu językoznawczego (J. Puzyniny);

- przywołuje frazeologizmy z nazwami narodowości;

- rozpoznaje stereotypy językowe i wymienia ich funkcje;

- dyskutuje o problemach związanych z brakiem tolerancji;

- wymienia wartości eksponowane w reklamach.

2. Metoda i forma pracy

burza mózgów, ćwiczenia językowe w schemacie tabeli, wspólna praca klasy, dyskusja światopoglądowa.

3. Środki dydaktyczne

lista wyrazów zamieszczona w załączniku, dyskusja.

4. Przebieg lekcji

1. We wstępie przypominamy uczniom pojęcie aksjologii (nauki o wartościach).

*Jeśli nie było wcześniej wprowadzone należy to zrobić.

2. Burza mózgów: Wymieńcie wartości, z jakim spotykacie się w życiu.

Zapisujemy odpowiedzi na tablicy np. prawda, piękno, zdrowie, rozrywka, Bóg, dobro.

Przedstawiamy uczniom tradycyjny podział wartości:

- absolutne, np. Bóg;

- estetyczne, np. piękno;

- witalne, np. zdrowie;

- moralne, np.dobro;

- poznawcze, np.prawda;

- hedonistyczne, np. rozrywka.

3. Ćwiczenie: Przyporządkujcie inne wartości do poszczególnych grup.

Pracuje cała klasa, a nauczyciel notuje na tablicy.

4. Pytanie do dyskusji: Czy poprzez język można wyrazić wartości?

Nauczyciel stawia problem: Czy gdyby nie istniały wyrazy ZŁO i DOBRO, dostrzegalibyśmy te wartości w świecie i czy tak samo byśmy je traktowali?

Staramy się nakierować myślenie uczniów na kwestie etnolingwistyczne (warunkowania myślenia o świecie poprzez język).

5. Wprowadzamy pojęcie: językowy obraz świata

Ważne jest, żeby nauczyciel w tym momencie lekcji uświadomił uczniom, poprzez opis doświadczenia Sapira i Whorfa, istotę związków języka z myśleniem i kulturą (kwestia wyrazów opisujących kolory, czas i przestrzeń oraz WARTOŚCI).

6. Burza mózgów: Za pomocą jakich wyrazów wartościujecie rzeczywistość? (Zezwalam na podawanie wyrazów z języka młodzieżowego np. super, cool, klapa, beznadziejnie) Można tu też podjąć problem wulgaryzmów.

7. Pogadanka: Spójrzcie na wyrazy: dobro, morderca, telewizor, matka. Czy wpisane są w nie jakieś wartości?

8. Zebranie wniosków kierowane przez nauczyciela według schematu J. Puzyniny:

WYRAZY: (podaję wraz z rozwiązaniem ćwiczenia)

OPISOWE

OCENIAJĄCE

OPISOWO- OCENIAJĄCE

OPISOWE Z KONOTACJAMI OCENIAJĄCYMI

telewizor…..

……………

płyta

parapet

pomidor

but

kaloryfer

firanka

dobro……

………….

pozytywny

ujemny

zły

właściwy

dobroczyńca

święty

morderca…..

………..

tchórz

miłość

kłamstwo

złodziej

cnota

nienawiść

bezpieczeństwo

oszczerca

faszysta

zasługa

przemoc

kradzież

butik

lalka

przyjaciel

małpa

bohater

matka……..

………

dom

Niemiec

rodzina

nauka

kawaler

krzyż

ojczyzna

niebo

Polak

Książka

ofiara

Żyd

Uwaga: prznależność leksemów do niektórych grup może byc dyskusyjna, więc warto wziąć pod uwagę zdanie uczniów.

9. Omówienie tabelki.

10.Ćwiczenie: Uzupełnij tabelkę wykorzystując wyrazy z przedstawionej listy (listę zamieszczam w załączniku).

11. Rozpoczynamy pogadankę na temat wartości zawartych w leksemach ŻYD, NIEMIEC, POLAK.

9. Zadanie dla klasy: Podajcie frazeologizmy, w których występują nazwy narodowości.

Nauczyciel dopełnia listę uczniów swoimi przykładami np. Jasny jak filozofia niemiecka, żydowskie wykręty, cygańskie życie, angielski humor, francuski piesek.

10. Dyskusja: Czy w tych frazeologizmach zawarta jest prawda o przedstawicielach danych narodów? → uczniowie dochodzą do pojęcia stereotypu.

11. Nauczyciel podaje greckie znaczenie słowa stereotyp (gr.stereos – bryła) i pyta uczniów o funkcję stereotypów językowych w kształtowaniu myślenia i ludzkich poglądów.

Zwracamy uwagę na nastepujące funkcje:

- psychologiczna ( ekonomizacja wysiłku poznawczego);

- społeczna (integrująca).

12. Dyskusja: Jakie zagrożenie niosą ze sobą stereotypy?

Przy tej okazji poruszamy problem tolerancji np. odwołując się do parad równości. Warto zwrócić uwagę na pojęcia takie jak: ksenofobia, rasizm, homofobia, antysemityzm i wrazie potrzeby zdefiniować je.

Zadanie domowe

Polecenie:

Zastanów się, jakie wartości dominują we współczesnych reklamach. Przygotuj przykłady (z prasy, radia, telewizji) Stwórz następnie listę najczęściej używanych wyrazów, za pomocą których wyrażane są wartości i wpisz je w tabelę z lekcji.

5. Bibliografia

Pomoce dla nauczyciela:

1. J. Puzynina, Język wartości, Warszawa 1992.

2. J. Bartmiński, Językowy obraz świata, Lublin 1999.

6. Załączniki

lista wyrazów do ćwiczenia z punktu 10.

pozytywny, tchórz, płyta, dom, Niemiec, miłość, ujemny, rodzina, kłamstwo, nauka, cnota, parapet, kawaler, złodziej, nienawiść, krzyż, oszczerca, ojczyzna, zły, niebo, Polak, właściwy, dobroczyńca, książka, faszysta, pomidor, bezpieczeństwo, zasługa, ofiara, przemoc, niepodległość, Żyd, kradzież, firanka, butik, but, lalka, kaloryfer, przyjaciel, małpa, tchórz, święty, bohater.

R93wjFR77G9ui

Pobierz załącznik

Plik DOC o rozmiarze 68.00 KB w języku polskim