1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji. Uczeń: 1) zna dwudziestowieczne dzieła reprezentujące różne dziedziny sztuki (literaturę, architekturę, plastykę, muzykę, teatr, fotografię, film, sztukę nowych mediów) i dostrzega związki pomiędzy nimi; 2) wskazuje różne funkcje dzieła sztuki (np. estetyczną, komunikacyjną, społeczną, użytkową, kultową, poznawczą, ludyczną); 2. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń: 1) wypowiada się – w mowie i w piśmie – na temat wytworów kultury i ludzkich praktyk w kulturze (zachowań, obyczajów, przedmiotów materialnych, dzieł sztuki); 2) wypowiada się na temat dzieła sztuki, używając pojęć zarówno swoistych dla poszczególnych sztuk, jak i wspólnych (forma, kompozycja, funkcja, nadawca, odbiorca, użytkownik, znaczenie, kontekst, medium).
Nauczysz się
definiować pojęcia kapizm i koloryzm;
wymieniać najważniejszych przedstawicieli kapizmu;
rozróżniać w jakim stylu zostało stworzone dane dzieło sztuki;
charekteryzować twórczość malarską Józefa Czapskiego;
charekteryzować twórczość pisarską Józefa Czapskiego;
wymieniać wpływy przeżyć wojennych na twórczość Czapskiego;
porównywać i analizować teksty kultury, jakimi są dzieła sztuki.
Józef Czapski
R1DUpvDblPLRw1
Ilustracja interaktywna przedstawia Józefa Czapskiego, który był polskim malarzem, architektem, grafikiem i pedagogiem. Starszy mężczyzna z siwymi włosami, nosił okulary. Czapski lekko uśmiecha się do zdjęcia, ubrany jest w białą koszulę. W oddali można zaobserwować blok mieszkalny. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W roku urodzenia Czapskiego otwarto w Budapeszcie pierwszą w Europie linię metra, w Moskwie koronowano ostatniego cara Rosji, a w Nowym Jorku zorganizowano, po raz pierwszy na półkuli północnej, przedstawienie kinowe.
Ilustracja interaktywna przedstawia Józefa Czapskiego, który był polskim malarzem, architektem, grafikiem i pedagogiem. Starszy mężczyzna z siwymi włosami, nosił okulary. Czapski lekko uśmiecha się do zdjęcia, ubrany jest w białą koszulę. W oddali można zaobserwować blok mieszkalny. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. W roku urodzenia Czapskiego otwarto w Budapeszcie pierwszą w Europie linię metra, w Moskwie koronowano ostatniego cara Rosji, a w Nowym Jorku zorganizowano, po raz pierwszy na półkuli północnej, przedstawienie kinowe.
Józef Czapski w ogrodzie, 1962, Maisons-Laffitte, Francja, kultura.malopolska.pl, domena publiczna
Józef Czapski – malarz, rysownik, pisarz, eseista, krytyk. Urodził się w 1896 r. w Pradze, zmarł w 1993 r. w Maisons‑Laffitte we Francji. Pochodził z arystokratycznej rodziny o szerokich koligacjach. Ród Czapskich swoimi korzeniami sięgał Czech, Austrii, Niemiec, Inflant i Polski. Koniec XIX w. to czas, kiedy powoli, acz nieubłaganie, dobiegała końca Belle époque – czas postępu i rozkwitu Europy.
R8NacrtgzeTK41
Ilustracja interaktywna przedstawia Józefa Czapskiego. Starszy mężczyzna z siwymi włosami, nosił okulary. Ubrany jest w bordową koszulę, granatową kurtkę i ciemne spodnie. Przed mężczyzną stoi stelaż z jego autoportretem. W oddali można zaobserwować blok mieszkalny oraz drzewo bez liści. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Miejscem urodzenia Czapskiego była Praga, a konkretnie olbrzymi pałac rodu Thunów z którego pochodziła jego matka – Józefa Leopoldyna von Thun.
Ilustracja interaktywna przedstawia Józefa Czapskiego. Starszy mężczyzna z siwymi włosami, nosił okulary. Ubrany jest w bordową koszulę, granatową kurtkę i ciemne spodnie. Przed mężczyzną stoi stelaż z jego autoportretem. W oddali można zaobserwować blok mieszkalny oraz drzewo bez liści. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Miejscem urodzenia Czapskiego była Praga, a konkretnie olbrzymi pałac rodu Thunów z którego pochodziła jego matka – Józefa Leopoldyna von Thun.
Józef Czapski stojący w ogrodzie ze swoim autoportretem, 1969, Maisons-Laffitte, Francja, kultura.malopolska.pl, domena publiczna
Domem, w którym Józef spędził dzieciństwo, był majątek jego ojca Jerzego Czapskiego, który mieścił się w Przyłukach pod Mińskiem Litewskim. Miejsce to można było śmiało nazwać wyspą polskości pośród „morza” żywiołu białoruskiego. Sielskie dzieciństwo przyszłego artysty przerwała śmierć matki. Edukacją siedmioletniego Józefa, przy bierności ojca, zajmowały się guwernantki i opiekunowie. Największy wpływ, na przyszłe decyzje Czapskiego, wywarł jeden z nich – Wacław Iwanowski. Za jego namową wybrał „kierunek na Wschód”: Petersburg i Carskie Sioło. Rozpoczął naukę w gimnazjum, potem dostał się na studia prawnicze, następnie na uczelnię wojskową – do słynnego Korpusu Paziów Jego Imperatorskiej Wysokości w Petersburgu. W 1917 roku wstąpił na ochotnika do polskiego I Pułku Ułanów Krechowieckich. Jednak rok później, po „odkryciu” w sobie idei pacyfistycznych i przystąpieniu do wspólnoty religijnej założonej przez braci Antoniego i Edwarda Marylskich, wrócił do Warszawy.
Rozpoczął studia w Szkole Sztuk Pięknych. Przerwał naukę, aby na polecenie władz wojskowych odszukać oficerów swojego dawnego I Pułku, którzy zaginęli bez wieści na terytorium rosyjskim. Wówczas spotkał Dymitra Mereżykowskiego. Pod wpływem rosyjskiego pisarza porzucił swoje pacyfistyczne przekonania i wziął udział w wojnie polsko – bolszewickiej 1920 r. Po zakończeniu wojny Czapski ponowił studia artystyczne; tym razem w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1924 r, pod wpływem jednego ze swoich nauczycieli, Józefa Pankiewicza, wyjechał wraz z grupą innych studentów do Francji. Utworzyli tam tzw. Komitet Paryski, zainspirowała ich sztuka, zarówno sprzed kilku dekad, jak i współczesna. Niemal kultem otoczyli twórczość Paula Cézanne'a. W 1931 r. Czapski wrócił do Warszawy, gdzie aktywnie włączył się w życie artystyczne stolicy. Po raz pierwszy opublikował swoje szkice m.in. w Głosie Plastyków. W tym okresie jego malarstwo pozostawało pod wpływem kapistów, dla których kolor był ważniejszy od konstrukcji.
Zmobilizowany we wrześniu 1939 r., 27 września trafił do niewoli sowieckiej w miejscowości Chmielek. Był więźniem radzieckich obozów w Starobielsku, Pawliszczew Borze i obozie jenieckim NKWD w Griazowcu pod Wołogdą. Na mocy układu Sikorski – Majski został zwolniony w 1941 r. Wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, czyli do armii generała Władysława Andersa. Do kwietnia 1942 r. zajmował się poszukiwaniem, wówczas jeszcze uznawanych za „zaginionych”, oficerów polskich – ofiar zbrodni katyńskiejZbrodnia Katyńskazbrodni katyńskiej. Po bezskutecznych poszukiwaniach został mianowany szefem przy sztabowego Wydziału Propagandy i Informacji, był odpowiedzialny za sprawy kulturalno‑oświatowe w armii. Wówczas współredagował pismo Orzeł Biały. Wraz z 2. Korpusem brał udział w kampanii włoskiej. Uczestniczył, jako delegat rządu RP na emigracji, w międzynarodowej komisji badającej zbrodnię katyńską.
RTEAmszTvwgTo1
Ilustracja interaktywna przedstawia Józefa Czapskiego, który był polskim malarzem, architektem, grafikiem i pedagogiem. Mężczyzna w średnim wieku z poważnym wyrazem twarzy. Ma krótkie, ciemne włosy. Ubrany w ciemną koszulę i marynarkę. Za postacią znajduje się drzewo liściaste. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: W 1945 roku, po przejściu całego szlaku bojowego z generałem Andersem, dotarł do Rzymu.
Ilustracja interaktywna przedstawia Józefa Czapskiego, który był polskim malarzem, architektem, grafikiem i pedagogiem. Mężczyzna w średnim wieku z poważnym wyrazem twarzy. Ma krótkie, ciemne włosy. Ubrany w ciemną koszulę i marynarkę. Za postacią znajduje się drzewo liściaste. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: W 1945 roku, po przejściu całego szlaku bojowego z generałem Andersem, dotarł do Rzymu.
Józef Czapski, 1942, Bagdad, Irak, kultura.malopolska.pl, domena publiczna
RfWXqybBacNMR1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Józefa Czapskiego „Pejzaż morski”, który wykonał w 1961 roku. Artysta przedstawił falujące morze w kolorze niebiesko-zielonym oraz błękitne niebo. W prawym dolnym rogu znajdują się zielone krzewy. Na ilustracji umieszczona jest cyfra. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Józef Czapski umarł na emigracji w 1993 r. Pochowany został obok swojej siostry Marii na cmentarzu we francuskiej miejscowości Le Mesnil-le-Roi.
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Józefa Czapskiego „Pejzaż morski”, który wykonał w 1961 roku. Artysta przedstawił falujące morze w kolorze niebiesko-zielonym oraz błękitne niebo. W prawym dolnym rogu znajdują się zielone krzewy. Na ilustracji umieszczona jest cyfra. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Józef Czapski umarł na emigracji w 1993 r. Pochowany został obok swojej siostry Marii na cmentarzu we francuskiej miejscowości Le Mesnil-le-Roi.
Józef Czapski, „Pejzaż morski”, 1961, Muzeum Narodowe, Kraków, Polska, pinimg.com, CC BY 3.0
W 1946 r. osiadł we Francji. Tam związał się z Instytutem Literackim, współpracował z Jerzym Giedroyciem i Gustawem Herlingiem‑Grudzińskim. Zajmował się równocześnie pisarstwem i malarstwem. Swoje obrazy pokazywał m.in. we Francji, Szwajcarii, Belgii, a nawet Brazylii. W Polsce jego prace były praktycznie nieznane, władze PRL‑u nakłożyły na twórczość Czapskiego cenzurę. Aktywnie działał na niwie publicystycznej, zyskał miano autorytetu moralnego, zarówno wśród emigracji, jak i w Polsce. Publikował jednak głównie eseje i fragmenty swoich dzienników prowadzonych od czasów wojny. Te, zarówno drukowane, jak i w formie rękopisów ujętych w „kajety”, przyniosły mu niemałą sławę. Komentował również utwory literackie.
Czapski – pisarz
Biografię Czapskiego w dużym stopniu zdominowały środowisko domu rodzinnego, lektury czytane w młodości m.in. pisma Stanisława Brzozowskiego, Janusza Korczaka, Stefana Żeromskiego, twórczość Lwa Tołstoja i jego idee pacyfistyczne oraz przynależność do wspólnoty religijnej braci Marylskich.
Czapski był artystą dwóch płaszczyzn – pisarskiej i malarskiej.
W 1937 r. wydał monografię swojego nauczyciela z krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych Józefa Pankiewicza. W 1945 r. wydał Wspomnienia starobielskie, w 1949 r. – Na nieludzkiej ziemi, które są wstrząsającymi relacjami z pobytu w sowieckiej niewoli, tułaczki po Rosji, z poszukiwań oficerów zamordowanych w Katyniu oraz służby w armii generała Władysława Andersa. Jeszcze w trakcie trwania wojny, kiedy stacjonował z Bagdadzie, publikował felietony w nowopowstającej tam polskiej prasie – pisze do Orła Białego i Kuriera Polskiego. Po wojnie, kiedy osiadł we Francji, związał się z Instytutem LiterackimInstytut LiterackiInstytutem Literackim, bywał komentatorem na łamach miesięcznika Kultura. Na jej kartach publikował jednak przede wszystkim eseje o sztuce i fragmenty dzienników prowadzonych od czasów wojny. Oprócz tego współpracował m.in. z londyńskimi Wiadomościami oraz wychodzącymi we Francji Prévues. Wysoka aktywność publicystyczna wykreowała go na autorytet, zarówno w środowisku emigracji, jak i w Polsce. W 1960 r., Czapski wydał zbiór esejów o malarstwie zatytułowany Oko. Kolejne: Patrząc i Czytając zostały wydane w 1983 i 1990 r. Wszystkie uznane zostały za wybitne dzieła literackie.
Wspomnienia starobielskie
Wspomnienia starobielskie (1945) są relacją Józefa Czapskiego z pobytu w obozie w Starobielsku, w którym przebywał w latach 1939‑1941. Józef Czapski opisuje nieludzkie warunki transportu do obozu, życia obozowego, zachowań więźniów wobec samych siebie i strażników. Co ważne, autor oddaje głos samym współwięźniom.
Rp5kPUiBesbAu1
Ilustracja interaktywna przedstawia malarza Józefa Czapskiego jako starszego mężczyznę z siwymi włosami, który nosił okulary. Ubrany był w białą koszulę, krawat i ciemną kurtkę z kieszonką po stronie serca. Mężczyzna uśmiecha się. W jednej ręce trzyma drewnianą laskę, a w drugiej kapelusz. Po jego prawej stronie stoi Adam Zagajewski, ubrany w jasną koszulę i spodnie. Mężczyzna prawą rękę trzyma w kieszeni. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Pisarz był jedną z 79 osób z 4 tysięcy, która została uratowana z obozu w Starobielsku.
Ilustracja interaktywna przedstawia malarza Józefa Czapskiego jako starszego mężczyznę z siwymi włosami, który nosił okulary. Ubrany był w białą koszulę, krawat i ciemną kurtkę z kieszonką po stronie serca. Mężczyzna uśmiecha się. W jednej ręce trzyma drewnianą laskę, a w drugiej kapelusz. Po jego prawej stronie stoi Adam Zagajewski, ubrany w jasną koszulę i spodnie. Mężczyzna prawą rękę trzyma w kieszeni. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Pisarz był jedną z 79 osób z 4 tysięcy, która została uratowana z obozu w Starobielsku.
Józef Czapski z Adamem Zagajewskim, 1986, czapski.mnk.pl, CC BY 3.0
Na nieludzkiej ziemi – książka po raz pierwszy wydana w 1949 r. Jest to wstrząsający zapis przeżyć samego Czapskiego. Wspomina jedno ze swoich najważniejszych zadań – zakończoną niepowodzeniem misję poszukiwania swoich kolegów – oficerów, ofiar zbrodni katyńskiej. Książka Na nieludzkiej ziemi pokazuje nie tylko przeżycia Józefa Czapskiego, ale również losy wielu Polaków, którzy wpadli w tryby stalinowskiej Rosji po wrześniu 1939 roku. Jednocześnie, przy całej grozie i okrucieństwie okoliczności, które opisuje Czapski, nie stracił on wrażliwości artysty – potrafił podziwiać piękno wschodniej przyrody, bacznie i wnikliwie oceniać i opisywać charaktery spotykanych ludzi.
Patrząc jest bardzo osobistym zapisem myśli autora o sztuce. Ten zbiór esejów pisanych niezwykle żarliwie, Czapski poświęcił głównie malarstwu (m.in. twórczości Cézanna, Soutine’a, Bonnarda, Picassa oraz kapistów). Jednocześnie, przyglądał się – okiem eseisty – Brzozowskiemu i Proustowi – pisarzom, którzy odcisnęli na jego duchowym życiu szczególne piętno. Charakter tekstów, ich zaangażowanie i „żar” sprawiają, że Patrząc można czytać nie tylko jako wprowadzenie w świat sztuki, ale także jako swoistą biografię Józefa Czapskiego.
Audiobook pt. Józef Czapski i zbrodnia katyńska
R1SRsDS4Crlktm35bedfbe7bc0b02f_00000000000041
Audiobook „Józef Czapski i zbrodnia katyńska” Józef Czapski ze zbrodnią katyńską zetknął się w czasie, kiedy służył w armii generała Andersa. Znalazł się tam, jak tysiące innych więźniów sowieckich gułagów na mocy układu Sikorski – Majski z 1941 roku. Tam otrzymał niezwykle ważne zadanie. Miał odszukać i sprawdzić co się stało z oficerami polskimi – więźniami obozów sowieckich, wówczas jeszcze, uznawano ich za zaginionych. Czapski w swoich wspomnieniach podkreślał, że długo nie mógł uwierzyć w zbrodnie na swoich kolegach. Józef Czapski we wrześniu 1939 roku został zmobilizowany, już 27 września w Chmieleku trafia do niewoli sowieckiej. Zostaje więźniem obozów sowieckich; najpierw w Starobielsku, potem w Pawliszczew Borze i obozie jenieckim NKWD w Griazowcu pod Wołogdą. Paradoksalnie to właśnie ta tułaczka uratowała go przed śmiercią. Czapski znalazł się wśród 395 więźniów, którzy cudem ocaleli z zagłady. Pozostałych, prawie 15 tysięcy więzionych oficerów, szeregowców, policjantów i pograniczników, sowieci rozstrzelali w Katyniu, Charkowie, Twerze, na przedmieściach Kijowa i Mińska. Po 1941 roku, kiedy zaczął obowiązywać układ Sikorski‑Majski o wznowieniu stosunków z ZSRR, władze polskie rozpoczęły staranie o ustalanie losów więźniów, którzy przepadli bez wieści po 17 września 1939 roku. Misja Czapskiego była o tyle trudna, że władze sowieckie ze Stalinem na czele od początku starannie ukrywały swoją zbrodnię. Stalin konsekwentnie odmawiał wszelkich informacji na temat zaginionych, a wręcz kłamał co do ich losu. Jeszcze w 1942 roku, a więc na rok przed ujawnieniem masowych grobów w Katyniu, Stalin w rozmowie z pułkownikiem Okulickim twierdził, że: „Ja już wydałem wszystkie rozkazy, by ich zwolnić. (...) Nie wiem, gdzie są. Na co nam ich trzymać? Może byli w obozach na terenach, które zajęli Niemcy, rozbiegli się”. Pomimo, stałego zwracania się rządu polskiego na uchodźstwie do władz ZSRR (liczba oficjalnych, dyplomatycznych not do 1943 przekroczyła 200 dokumentów) los polskich więźniów pozostawał nieznany. Do tego czasu śledztwo Czapskiego było bezowocne. Sytuacja zmieniła się w 1943 roku, kiedy to Rosjanie mieszkający w pobliżu Katynia wskazali władzom niemieckim masowe groby pomordowanych ofiar. W istocie jednak szczątki pomordowanych odnajdywano na tym terenie już od października 1941 roku. Natknęli się na nie m.in. Polacy – przymusowi robotnicy niemieckiej Organizacji Todt. Sytuację natychmiast próbowali wykorzystać, propagandowo zarówno Niemcy jak i Rosjanie. Ci drudzy konsekwentnie zaprzeczali swojego udziału w zbrodni. Całą winą obarczali Niemców, którzy chcieli rozegrać „sprawę katyńską” według własnego scenariusza. Wystosowali oficjalną prośbę do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie miejsca zbrodni. Niezależnie od tego rząd polski na uchodźstwie również wystąpił z taką inicjatywą. Czerwony Krzyż zgodził się na udział w śledztwie, jednocześnie zaznaczając, że potrzebna jest zgoda wszystkich zainteresowanych stron, a więc i ZSRR. Stalin jednak zablokował działania MCK. Wówczas, Niemcy powołali własną komisję tzw. Międzynarodową Komisję Lekarską, w której skład wchodziło dwunastu ekspertów z krajów zależnych od III Rzeszy oraz jeden ze Szwajcarii. Komisja przebywała w Katyniu od 28 do 30 kwietnia. W tym czasie Niemcy zapewnili członkom komisji niezbędne warunki pracy, przydzielili im ludzi do pomocy, dali swobodę działania i poruszania się na miejscu, w tym dokonywania wybranych ekshumacji oraz przesłuchiwania okolicznych mieszkańców. Jednocześnie Niemcy zażądali od Polskiego Czerwonego Krzyża wysłania na miejsce zbrodni jego oficjalnej delegacji. Decyzją Zarządu Głównego PCK, w porozumieniu z Armią Krajową, powołano Komisję Techniczną pod kierownictwem sekretarza generalnego PCK Kazimierza Skarżyńskiego z udziałem dr. Mariana Wodzińskiego z PCK i Rady Głównej Opiekuńczej. Zadania Komisji dotyczyły głównie ekshumacji i identyfikacji zwłok. Chodziło o uniemożliwienie okupantowi niemieckiemu wykorzystania orzeczeń PCK do celów propagandowych, a jednocześnie wypełnienie ważnej roli Biura Informacyjnego PCK polegającej na informowaniu bliskich poległych żołnierzy o zaginionych członkach rodzin. Dla Józefa Czapskiego, wszystkie te wydarzenia był olbrzymim wstrząsem. W 1952 roku zeznawał przed tzw. Komisją Maddena. Była to specjalna Komisja Śledcza Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej pod przewodnictwem Raya Johna Maddena. Wówczas powiedział na pytanie Komisji: „Kto w Pana opinii popełnił te morderstwa w Katyniu?”, Czapski odpowiedział: „Po pierwsze, nie mam żadnej wątpliwości, że zamordowani zostali ci ludzie przez Sowiety. Drugi punkt, muszę powiedzieć, że zapominamy, iż Rosja Sowiecka jest państwem najbardziej scentralizowanym (jako rozkazodawstwo). I dlatego za morderstwo nie jest odpowiedzialny jakiś sadysta enkawudysta, ale odpowiedzialny jest Beria i Stalin”. Co ciekawe poszukiwania ofiar zbrodni katyńskiej, nie było pierwszym tego rodzaju zadaniem w karierze wojskowej Józefa Czapskiego. W 1918 roku, w czasie zawieruchy i chaosu końca I wojny światowej i rewolucji bolszewickiej w Rosji, Czapski szukał zaginionych oficerów I Pułku Ułanów Krechowieckich. Podobnie jak w sprawie mordu katyńskiego, także i oni byli jego dawnymi kolegami z pułku. Niestety, równie podobny był finał śledztwa – także i Ułani Krechowieccy zostali zamordowani przez sowietów.
Audiobook „Józef Czapski i zbrodnia katyńska” Józef Czapski ze zbrodnią katyńską zetknął się w czasie, kiedy służył w armii generała Andersa. Znalazł się tam, jak tysiące innych więźniów sowieckich gułagów na mocy układu Sikorski – Majski z 1941 roku. Tam otrzymał niezwykle ważne zadanie. Miał odszukać i sprawdzić co się stało z oficerami polskimi – więźniami obozów sowieckich, wówczas jeszcze, uznawano ich za zaginionych. Czapski w swoich wspomnieniach podkreślał, że długo nie mógł uwierzyć w zbrodnie na swoich kolegach. Józef Czapski we wrześniu 1939 roku został zmobilizowany, już 27 września w Chmieleku trafia do niewoli sowieckiej. Zostaje więźniem obozów sowieckich; najpierw w Starobielsku, potem w Pawliszczew Borze i obozie jenieckim NKWD w Griazowcu pod Wołogdą. Paradoksalnie to właśnie ta tułaczka uratowała go przed śmiercią. Czapski znalazł się wśród 395 więźniów, którzy cudem ocaleli z zagłady. Pozostałych, prawie 15 tysięcy więzionych oficerów, szeregowców, policjantów i pograniczników, sowieci rozstrzelali w Katyniu, Charkowie, Twerze, na przedmieściach Kijowa i Mińska. Po 1941 roku, kiedy zaczął obowiązywać układ Sikorski‑Majski o wznowieniu stosunków z ZSRR, władze polskie rozpoczęły staranie o ustalanie losów więźniów, którzy przepadli bez wieści po 17 września 1939 roku. Misja Czapskiego była o tyle trudna, że władze sowieckie ze Stalinem na czele od początku starannie ukrywały swoją zbrodnię. Stalin konsekwentnie odmawiał wszelkich informacji na temat zaginionych, a wręcz kłamał co do ich losu. Jeszcze w 1942 roku, a więc na rok przed ujawnieniem masowych grobów w Katyniu, Stalin w rozmowie z pułkownikiem Okulickim twierdził, że: „Ja już wydałem wszystkie rozkazy, by ich zwolnić. (...) Nie wiem, gdzie są. Na co nam ich trzymać? Może byli w obozach na terenach, które zajęli Niemcy, rozbiegli się”. Pomimo, stałego zwracania się rządu polskiego na uchodźstwie do władz ZSRR (liczba oficjalnych, dyplomatycznych not do 1943 przekroczyła 200 dokumentów) los polskich więźniów pozostawał nieznany. Do tego czasu śledztwo Czapskiego było bezowocne. Sytuacja zmieniła się w 1943 roku, kiedy to Rosjanie mieszkający w pobliżu Katynia wskazali władzom niemieckim masowe groby pomordowanych ofiar. W istocie jednak szczątki pomordowanych odnajdywano na tym terenie już od października 1941 roku. Natknęli się na nie m.in. Polacy – przymusowi robotnicy niemieckiej Organizacji Todt. Sytuację natychmiast próbowali wykorzystać, propagandowo zarówno Niemcy jak i Rosjanie. Ci drudzy konsekwentnie zaprzeczali swojego udziału w zbrodni. Całą winą obarczali Niemców, którzy chcieli rozegrać „sprawę katyńską” według własnego scenariusza. Wystosowali oficjalną prośbę do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie miejsca zbrodni. Niezależnie od tego rząd polski na uchodźstwie również wystąpił z taką inicjatywą. Czerwony Krzyż zgodził się na udział w śledztwie, jednocześnie zaznaczając, że potrzebna jest zgoda wszystkich zainteresowanych stron, a więc i ZSRR. Stalin jednak zablokował działania MCK. Wówczas, Niemcy powołali własną komisję tzw. Międzynarodową Komisję Lekarską, w której skład wchodziło dwunastu ekspertów z krajów zależnych od III Rzeszy oraz jeden ze Szwajcarii. Komisja przebywała w Katyniu od 28 do 30 kwietnia. W tym czasie Niemcy zapewnili członkom komisji niezbędne warunki pracy, przydzielili im ludzi do pomocy, dali swobodę działania i poruszania się na miejscu, w tym dokonywania wybranych ekshumacji oraz przesłuchiwania okolicznych mieszkańców. Jednocześnie Niemcy zażądali od Polskiego Czerwonego Krzyża wysłania na miejsce zbrodni jego oficjalnej delegacji. Decyzją Zarządu Głównego PCK, w porozumieniu z Armią Krajową, powołano Komisję Techniczną pod kierownictwem sekretarza generalnego PCK Kazimierza Skarżyńskiego z udziałem dr. Mariana Wodzińskiego z PCK i Rady Głównej Opiekuńczej. Zadania Komisji dotyczyły głównie ekshumacji i identyfikacji zwłok. Chodziło o uniemożliwienie okupantowi niemieckiemu wykorzystania orzeczeń PCK do celów propagandowych, a jednocześnie wypełnienie ważnej roli Biura Informacyjnego PCK polegającej na informowaniu bliskich poległych żołnierzy o zaginionych członkach rodzin. Dla Józefa Czapskiego, wszystkie te wydarzenia był olbrzymim wstrząsem. W 1952 roku zeznawał przed tzw. Komisją Maddena. Była to specjalna Komisja Śledcza Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej pod przewodnictwem Raya Johna Maddena. Wówczas powiedział na pytanie Komisji: „Kto w Pana opinii popełnił te morderstwa w Katyniu?”, Czapski odpowiedział: „Po pierwsze, nie mam żadnej wątpliwości, że zamordowani zostali ci ludzie przez Sowiety. Drugi punkt, muszę powiedzieć, że zapominamy, iż Rosja Sowiecka jest państwem najbardziej scentralizowanym (jako rozkazodawstwo). I dlatego za morderstwo nie jest odpowiedzialny jakiś sadysta enkawudysta, ale odpowiedzialny jest Beria i Stalin”. Co ciekawe poszukiwania ofiar zbrodni katyńskiej, nie było pierwszym tego rodzaju zadaniem w karierze wojskowej Józefa Czapskiego. W 1918 roku, w czasie zawieruchy i chaosu końca I wojny światowej i rewolucji bolszewickiej w Rosji, Czapski szukał zaginionych oficerów I Pułku Ułanów Krechowieckich. Podobnie jak w sprawie mordu katyńskiego, także i oni byli jego dawnymi kolegami z pułku. Niestety, równie podobny był finał śledztwa – także i Ułani Krechowieccy zostali zamordowani przez sowietów.
Józef Czapski ze zbrodnią katyńską zetknął się w czasie, kiedy służył w armii generała Andersa. Znalazł się tam, jak tysiące innych więźniów sowieckich gułagów na mocy układu Sikorski – Majski z 1941 roku. Tam otrzymał niezwykle ważne zadanie. Miał odszukać i sprawdzić co się stało z oficerami polskimi – więźniami obozów sowieckich, wówczas jeszcze, uznawano ich za zaginionych. Czapski w swoich wspomnieniach podkreślał, że długo nie mógł uwierzyć w zbrodnie na swoich kolegach. Józef Czapski we wrześniu 1939 roku został zmobilizowany, już 27 września w Chmieleku trafia do niewoli sowieckiej. Zostaje więźniem obozów sowieckich; najpierw w Starobielsku, potem w Pawliszczew Borze i obozie jenieckim NKWD w Griazowcu pod Wołogdą. Paradoksalnie to właśnie ta tułaczka uratowała go przed śmiercią. Czapski znalazł się wśród 395 więźniów, którzy cudem ocaleli z zagłady. Pozostałych, prawie 15 tysięcy więzionych oficerów, szeregowców, policjantów i pograniczników, sowieci rozstrzelali w Katyniu, Charkowie, Twerze, na przedmieściach Kijowa i Mińska. Po 1941 roku, kiedy zaczął obowiązywać układ Sikorski‑Majski o wznowieniu stosunków z ZSRR, władze polskie rozpoczęły staranie o ustalanie losów więźniów, którzy przepadli bez wieści po 17 września 1939 roku. Misja Czapskiego była o tyle trudna, że władze sowieckie ze Stalinem na czele od początku starannie ukrywały swoją zbrodnię. Stalin konsekwentnie odmawiał wszelkich informacji na temat zaginionych, a wręcz kłamał co do ich losu. Jeszcze w 1942 roku, a więc na rok przed ujawnieniem masowych grobów w Katyniu, Stalin w rozmowie z pułkownikiem Okulickim twierdził, że: „Ja już wydałem wszystkie rozkazy, by ich zwolnić. (...) Nie wiem, gdzie są. Na co nam ich trzymać? Może byli w obozach na terenach, które zajęli Niemcy, rozbiegli się”. Pomimo, stałego zwracania się rządu polskiego na uchodźstwie do władz ZSRR (liczba oficjalnych, dyplomatycznych not do 1943 przekroczyła 200 dokumentów) los polskich więźniów pozostawał nieznany. Do tego czasu śledztwo Czapskiego było bezowocne. Sytuacja zmieniła się w 1943 roku, kiedy to Rosjanie mieszkający w pobliżu Katynia wskazali władzom niemieckim masowe groby pomordowanych ofiar. W istocie jednak szczątki pomordowanych odnajdywano na tym terenie już od października 1941 roku. Natknęli się na nie m.in. Polacy – przymusowi robotnicy niemieckiej Organizacji Todt. Sytuację natychmiast próbowali wykorzystać, propagandowo zarówno Niemcy jak i Rosjanie. Ci drudzy konsekwentnie zaprzeczali swojego udziału w zbrodni. Całą winą obarczali Niemców, którzy chcieli rozegrać „sprawę katyńską” według własnego scenariusza. Wystosowali oficjalną prośbę do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie miejsca zbrodni. Niezależnie od tego rząd polski na uchodźstwie również wystąpił z taką inicjatywą. Czerwony Krzyż zgodził się na udział w śledztwie, jednocześnie zaznaczając, że potrzebna jest zgoda wszystkich zainteresowanych stron, a więc i ZSRR. Stalin jednak zablokował działania MCK. Wówczas, Niemcy powołali własną komisję tzw. Międzynarodową Komisję Lekarską, w której skład wchodziło dwunastu ekspertów z krajów zależnych od III Rzeszy oraz jeden ze Szwajcarii. Komisja przebywała w Katyniu od 28 do 30 kwietnia. W tym czasie Niemcy zapewnili członkom komisji niezbędne warunki pracy, przydzielili im ludzi do pomocy, dali swobodę działania i poruszania się na miejscu, w tym dokonywania wybranych ekshumacji oraz przesłuchiwania okolicznych mieszkańców. Jednocześnie Niemcy zażądali od Polskiego Czerwonego Krzyża wysłania na miejsce zbrodni jego oficjalnej delegacji. Decyzją Zarządu Głównego PCK, w porozumieniu z Armią Krajową, powołano Komisję Techniczną pod kierownictwem sekretarza generalnego PCK Kazimierza Skarżyńskiego z udziałem dr. Mariana Wodzińskiego z PCK i Rady Głównej Opiekuńczej. Zadania Komisji dotyczyły głównie ekshumacji i identyfikacji zwłok. Chodziło o uniemożliwienie okupantowi niemieckiemu wykorzystania orzeczeń PCK do celów propagandowych, a jednocześnie wypełnienie ważnej roli Biura Informacyjnego PCK polegającej na informowaniu bliskich poległych żołnierzy o zaginionych członkach rodzin. Dla Józefa Czapskiego, wszystkie te wydarzenia był olbrzymim wstrząsem. W 1952 roku zeznawał przed tzw. Komisją Maddena. Była to specjalna Komisja Śledcza Kongresu Stanów Zjednoczonych do Zbadania Zbrodni Katyńskiej pod przewodnictwem Raya Johna Maddena. Wówczas powiedział na pytanie Komisji: „Kto w Pana opinii popełnił te morderstwa w Katyniu?”, Czapski odpowiedział: „Po pierwsze, nie mam żadnej wątpliwości, że zamordowani zostali ci ludzie przez Sowiety. Drugi punkt, muszę powiedzieć, że zapominamy, iż Rosja Sowiecka jest państwem najbardziej zcentralizowanym (jako rozkazodawstwo). I dlatego za morderstwo nie jest odpowiedzialny jakiś sadysta enkawudysta, ale odpowiedzialny jest Beria i Stalin”. Co ciekawe poszukiwania ofiar zbrodni katyńskiej, nie było pierwszym tego rodzaju zadaniem w karierze wojskowej Józefa Czapskiego. W 1918 roku, w czasie zawieruchy i chaosu końca I wojny światowej i rewolucji bolszewickiej w Rosji, Czapski szukał zaginionych oficerów I Pułku Ułanów Krechowieckich. Podobnie jak w sprawie mordu katyńskiego, także i oni byli jego dawnymi kolegami z pułku. Niestety, równie podobny był finał śledztwa – także i Ułani Krechowieccy zostali zamordowani przez sowietów.
Józef Czapski - malarz
Józef Czapski pierwsze szkice publikował w latach trzydziestych w Warszawie w Głosie Plastyków. Wówczas jego malarstwo znajdowało się pod wpływem kapistówKapizmkapistów. Nazwa tego kierunku malarskiego pochodzi od skrótu K.P., czyli Komitetu Paryskiego, założonego w 1923 r. przez Józefa Pankiewicza. Pomagał on studentom krakowskiej ASP wjeżdżącym na studia malarskie do Francji. Dla kapistów najważniejszy był kolor, którym kształtowali formę dzieła. Malowali naturę, krajobrazy, pejzaże oraz portrety. W latach trzydziestych, w tej konwencji, namalował Martwą naturę, Tramwaj, Orkiestrę, portret Miry Zimińskiej oraz sceny plenerowe: W parku, Opera Leśna w Sopocie. Pod koniec lat trzydziestych w jego twórczości zaznaczyło się wyszukane kadrowanie przestrzeni (tzw. japonizujące), które w bardziej radykalnej formie stanie się charakterystyczne dla Czapskiego. Takim obrazem były Lustra z 1937 r.
R1akXRbXBfdtf1
Ilustracja przedstawia obraz Józefa Czapskiego pt. „Wnętrze teatru - Opera leśna”. Artysta przedstawił scenę teatru, na której odgrywają swoją rolę kobieta w długiej, białej sukni oraz mężczyzna w czarnym fraku. Po lewej stronie w białej koszuli znajduje się dyrygent, który ma uniesione ręce ku górze. W prawej ręce trzyma batutę. W dolnej części dzieła zaprezentowana została widownia.
Józef Czapski, „Wnętrze teatru - Opera leśna”, 1937, kolekcja prywatna, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
RR26IqHIlvtBf1
Ilustracja przedstawia dzieło Józefa Czapskiego pt. „Alejka w parku” z 1933 roku. Na obrazie widać dróżkę w parku, na której stoi pies. Po obu stronach alei rosną drzewa, mają kolorowe liście (zielone, żółte, brązowe).
Józef Czapski, „Alejka w parku”, 1933, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, domena publiczna
RJZJjAROAtgyb1
Ilustracja przedstawia fotografię Józefa Czapskiego. Mężczyzna siedzi na składanym krzesełku, na polanie i maluje obraz. Ubrany jest w białą koszulę i ciemne spodnie. Czapski trzyma w prawej ręce pędzel, a w lewej paletę farb.
Józef Czapski podczas malowania, 1958, czapski.mnk.pl, domena publiczna
Po wojnie głównym motywem prac malarskich artysty stał się zwykły człowiek. Często stary i biedny, zagubiony w zgiełku wielkiego miasta. Obrazy o takiej tematyce to Człowiek w poczekalni i Bilard elektryczny. Jednocześnie, niejako w opozycji do tematów swoich obrazów, stosował bardzo śmiałe układy kompozycyjne i dosadne wręcz zestawienia barwne. Z czasem odszedł od tej konwencji, szczególnie w ostatnich latach życia, kiedy tracił wzrok. Powstały wówczas: Pejzaż złoto‑fioletowy, Martwa natura z owocami i karafki, Dwie białe czarki.
R1S9xhQhqjDDL1
Ilustracja przedstawia dzieło Józefa Czapskiego pt. „U wezgłowia chorej” z 1964 roku. Artysta przedstawił starszą kobietę leżącą w łóżku, która na głowie ma zawiązaną zieloną chustę w czerwone kwiaty. Obok leżącej kobiety siedzi mężczyzna ubrany w szary garnitur (widać tylko fragment mężczyzny) oraz kobieta, która wykonuje coś na drutach z fioletowej włóczki.
Józef Czapski, „U wezgłowia chorej”, 1964, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, domena publiczna
RgExrBV86AblH1
Ilustracja przedstawia dzieło Józefa Czapskiego pt. „Stara kobieta” z 1965 roku. Artysta przedstawił siedzącą na żółtej ławce kobietę. Ma brązową twarz i żółty nos. Ubrana jest w białą koszulę, czarną kurtkę i szarą spódnicę. Kobieta trzyma w ręce złożony parasol. Po prawej stronie znajduje się fragment plakatu informacyjnego, którego treści zapisane są w kolorze czerwonym.
Józef Czapski, „Stara kobieta”, 1965, Muzeum Narodowe, Kraków, Polska, kultura.malopolska.pl, CC BY 3.0
Swoje obrazy wystawiał we Francji, Szwajcarii, Belgii, a nawet Brazylii. W Polsce pierwszą wystawę jego prac zorganizowano w 1957 r., a kolejną dopiero w 1986 r. W okresie PRL informacje o Czapskim oraz jego twórczość podlegały cenzurze.
Dorobek malarski Józefa Czapskiego jest różnorodny, niekonsekwentny artystycznie i zarazem niezbyt dobrze poznany na skutek rozproszenia jego dzieł.
Pawilon Czapskiego jest budynkiem Muzeum im. Emeryka Hutten‑Czapskiego oddziału Muzeum Narodowego w Krakowie. Jego powstanie ma ścisły związek z testamentem Józefa Czapskiego. Artysta oddał pośmiertnie Muzeum Narodowemu w Krakowie swoje archiwalia - w tym bezcenne dzienniki, pamiątki osobiste i księgozbiór, także dokumenty siostry Marii Czapskiej (1894–1981) i innych członków rodziny Czapskich. Najważniejszą częścią Pawilonu Józefa Czapskiego jest stała ekspozycja opowiadająca o jego życiu i twórczości, autorstwa Krystyny Zachwatowicz. Znajduje się tam także odwzorowany w skali 1:1 pokoik artysty z Maisons‑Laffitte, w którym mieszkał przez ponad 40 lat, „przeniesiony” z Francji wraz z całym oryginalnym wyposażeniem: meblami, pamiątkami, księgozbiorem, a nawet drzwiami i oknami. Znajduje się tam sala wystaw czasowych oraz niewielka sala projekcyjno‑edukacyjna. Na parterze budynku znajduje się czytelnia z podręczną biblioteką, zawierająca księgozbiór związany tematycznie z artystą oraz stanowiska pozwalające na zapoznanie się ze zdigitalizowanym archiwum Józefa Czapskiego.
R1Yji7rlozGo71
Fotografia przedstawia budynek Pawilonu Czapskiego w Krakowie. Najważniejszą częścią Pawilonu Józefa Czapskiego jest stała ekspozycja opowiadająca o jego życiu i twórczości, autorstwa Krystyny Zachwatowicz. Budynek ma białą elewację i duże szklane okna, dzięki nim widać wnętrze sali. Na zewnątrz znajdują się duże, świecące kule. Na zewnątrz pawilonu stoją drewniane stoliki i krzesła dla gości. Budynek jest zabezpieczony białym murem. Na budynku w kolorze czarnym znajduje się podpis Józefa Czapskiego.
Mirosław Żak, Pawilon Czapskiego, Kraków, Polska, czapski.mnk.pl, CC BY 3.0
Zadania
R8ZSHhpSSCLsC
Ćwiczenie 1
Wymień główne cechy w stylu malarskim Józefa Czapskiego.
Wymień główne cechy w stylu malarskim Józefa Czapskiego.
Ułóż obrazy w kolejności ich powstania od najstarszego do najmłodszego.
RoVZnljkTyaF9
Ćwiczenie 2
Które zdania odnoszą się do życia i pracy Józefa Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Podczas II wojny światowej został aresztowany przez Gestapo i był więźniem obozu koncentracyjnego w Dachau., 2. Należał do kapistów., 3. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r., 4. Jest autorem książki Inny świat, w której opisał życie w sowieckim Gułagu., 5. Po II wojnie światowej wyemigrował do Wielkiej Brytanii., 6. W czasach PRL jego twórczość była objęta cenzurą., 7. Współpracował z Instytutem Literackim.
Które zdania odnoszą się do życia i pracy Józefa Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Podczas II wojny światowej został aresztowany przez Gestapo i był więźniem obozu koncentracyjnego w Dachau., 2. Należał do kapistów., 3. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r., 4. Jest autorem książki Inny świat, w której opisał życie w sowieckim Gułagu., 5. Po II wojnie światowej wyemigrował do Wielkiej Brytanii., 6. W czasach PRL jego twórczość była objęta cenzurą., 7. Współpracował z Instytutem Literackim.
Które zdania odnoszą się do życia i pracy Józefa Czapskiego?
Podczas II wojny światowej został aresztowany przez Gestapo i był więźniem obozu koncentracyjnego w Dachau.
Należał do kapistów.
Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r.
Jest autorem książki Inny świat, w której opisał życie w sowieckim Gułagu.
Po II wojnie światowej wyemigrował do Wielkiej Brytanii.
W czasach PRL jego twórczość była objęta cenzurą.
Współpracował z Instytutem Literackim.
R6GB5LFue0ZMa
Ćwiczenie 3
Ułóż we właściwej kolejności chronologicznej wydarzenia z życia Józefa Czapskiego. Elementy do uszeregowania: 1. Pod wpływem jednego ze swoich nauczycieli – Józefa Pankiewicza wyjeżdża wraz z grupą innych uczniów do Francji. Tworzą tam tzw. Komitet Paryski., 2. Wydaje monografię Józefa Pankiewicza., 3. Współpracuje z Instytutem Literackim., 4. Emigruje do Francji., 5. Zostaje wzięty do niewoli i uwięziony w obozie w Starobielsku., 6. Na zlecenie gen. Władysława Andersa poszukuje oficerów Wojska Polskiego, którzy zostali zamordowani przez NKWD.
Ułóż we właściwej kolejności chronologicznej wydarzenia z życia Józefa Czapskiego. Elementy do uszeregowania: 1. Pod wpływem jednego ze swoich nauczycieli – Józefa Pankiewicza wyjeżdża wraz z grupą innych uczniów do Francji. Tworzą tam tzw. Komitet Paryski., 2. Wydaje monografię Józefa Pankiewicza., 3. Współpracuje z Instytutem Literackim., 4. Emigruje do Francji., 5. Zostaje wzięty do niewoli i uwięziony w obozie w Starobielsku., 6. Na zlecenie gen. Władysława Andersa poszukuje oficerów Wojska Polskiego, którzy zostali zamordowani przez NKWD.
Ułóż we właściwej kolejności chronologicznej wydarzenia z życia Józefa Czapskiego.
Wydaje monografię Józefa Pankiewicza.
Na zlecenie gen. Władysława Andersa poszukuje oficerów Wojska Polskiego, którzy zostali zamordowani przez NKWD.
Współpracuje z Instytutem Literackim.
Pod wpływem jednego ze swoich nauczycieli – Józefa Pankiewicza wyjeżdża wraz z grupą innych uczniów do Francji. Tworzą tam tzw. Komitet Paryski.
Emigruje do Francji.
Zostaje wzięty do niewoli i uwięziony w obozie w Starobielsku.
RXy2b6LXB5bda
Ćwiczenie 4
Uzupełnij pola. Józef Czapski był pisarzem, eseistą, krytykiem i Tu uzupełnij. W którym kraju Czapski osiadł na emigracji po II wojnie światowej? Tu uzupełnij Po zwolnieniu z obozu jenieckiego w ZSRS służył pod wodzą generała? Tu uzupełnij Do której grupy malarskiej należał Czapski? Tu uzupełnij Co było najważniejsze dla kapistów? Tu uzupełnij
Uzupełnij pola. Józef Czapski był pisarzem, eseistą, krytykiem i Tu uzupełnij. W którym kraju Czapski osiadł na emigracji po II wojnie światowej? Tu uzupełnij Po zwolnieniu z obozu jenieckiego w ZSRS służył pod wodzą generała? Tu uzupełnij Do której grupy malarskiej należał Czapski? Tu uzupełnij Co było najważniejsze dla kapistów? Tu uzupełnij
Uzupełnij pola.
Józef Czapski był pisarzem, eseistą, krytykiem i .................
W którym kraju Czapski osiadł na emigracji po II wojnie światowej? ..............
Po zwolnieniu z obozu jenieckiego w ZSRS służył pod wodzą generała? ............
Do której grupy malarskiej należał Czapski? ................
Co było najważniejsze dla kapistów? ............
R11JOgvMBqjmy
Ćwiczenie 5
W jakich latach zorganizowano wystawy Czapskiego w okresie PRL? Możliwe odpowiedzi: 1. 1957 i 1986, 2. 1968 i 1988, 3. 1953 i 1981
W jakich latach zorganizowano wystawy Czapskiego w okresie PRL? Możliwe odpowiedzi: 1. 1957 i 1986, 2. 1968 i 1988, 3. 1953 i 1981
W jakich latach zorganizowano wystawy Czapskiego w okresie PRL?
1957 i 1986
1968 i 1988
1953 i 1981
R1cEtp01cXs9b
Ćwiczenie 6
Którą zbrodnię wojenną badał Czapski? Możliwe odpowiedzi: 1. „Akcja Inteligencja”, 2. Zamordowanie polskich oficerów w Katyniu, 3. Egzekucje w Ponarach
Którą zbrodnię wojenną badał Czapski? Możliwe odpowiedzi: 1. „Akcja Inteligencja”, 2. Zamordowanie polskich oficerów w Katyniu, 3. Egzekucje w Ponarach
Którą zbrodnię wojenną badał Czapski?
„Akcja Inteligencja”
Zamordowanie polskich oficerów w Katyniu
Egzekucje w Ponarach
RZAnHAuuOkDCx
Ćwiczenie 7
Przed którą komisją w 1952 r. zeznawał Czapski? Możliwe odpowiedzi: 1. Komisja Marshalla, 2. Komisja Churchilla, 3. Komisja Maddena
Przed którą komisją w 1952 r. zeznawał Czapski? Możliwe odpowiedzi: 1. Komisja Marshalla, 2. Komisja Churchilla, 3. Komisja Maddena
Przed którą komisją w 1952 r. zeznawał Czapski?
Komisja Marshalla
Komisja Churchilla
Komisja Maddena
RJqEBzuGHBsRR
Ćwiczenie 8
Co było głównym tematem obrazów Czapskiego po II wojnie światowej? Możliwe odpowiedzi: 1. zwykły człowiek, 2. abstrakcja, 3. architektura
Co było głównym tematem obrazów Czapskiego po II wojnie światowej? Możliwe odpowiedzi: 1. zwykły człowiek, 2. abstrakcja, 3. architektura
Co było głównym tematem obrazów Czapskiego po II wojnie światowej?
zwykły człowiek
abstrakcja
architektura
R16DDaM6sXZCD
Ćwiczenie 9
Twórczością jakiego malarza byli zafascynowani kapiści? Możliwe odpowiedzi: 1. Paul Cézanne, 2. Marcel Duchamp, 3. Vincent van Gogh
Twórczością jakiego malarza byli zafascynowani kapiści? Możliwe odpowiedzi: 1. Paul Cézanne, 2. Marcel Duchamp, 3. Vincent van Gogh
Twórczością jakiego malarza byli zafascynowani kapiści?
Paul Cézanne
Marcel Duchamp
Vincent van Gogh
R7YI0N1919wZ8
Ćwiczenie 10
Uzupełnij pola. Jaka jest inna nazwa kapizmu? Tu uzupełnij Do którego miasta wyjeżdżali kapiści? Tu uzupełnij Jak na nazwisko miał twórca biografii Józefa Czapskiego? Tu uzupełnij Z którym pismem Józef Czapski związał się po II wojnie światowej? Tu uzupełnij
Uzupełnij pola. Jaka jest inna nazwa kapizmu? Tu uzupełnij Do którego miasta wyjeżdżali kapiści? Tu uzupełnij Jak na nazwisko miał twórca biografii Józefa Czapskiego? Tu uzupełnij Z którym pismem Józef Czapski związał się po II wojnie światowej? Tu uzupełnij
Uzupełnij pola.
Jaka jest inna nazwa kapizmu? ................
Do którego miasta wyjeżdżali kapiści? ............
Jak na nazwisko miał twórca biografii Józefa Czapskiego? ....................
Z którym pismem Józef Czapski związał się po II wojnie światowej? ..............
R1escHdRDVsZE
Ćwiczenie 11
W której swojej książce Czapski opisał relację z poszukiwań polskich oficerów zamordowanych w Katyniu? Możliwe odpowiedzi: 1. Na nieludzkiej ziemi, 2. Oko, 3. Tumult i widma
W której swojej książce Czapski opisał relację z poszukiwań polskich oficerów zamordowanych w Katyniu? Możliwe odpowiedzi: 1. Na nieludzkiej ziemi, 2. Oko, 3. Tumult i widma
W której swojej książce Czapski opisał relację z poszukiwań polskich oficerów zamordowanych w Katyniu?
Na nieludzkiej ziemi
Oko
Tumult i widma
RCMmUsNC6tjTh
Ćwiczenie 12
Z którym instytutem Czapski współpracował po II wojnie światowej? Możliwe odpowiedzi: 1. Instytut Literacki, 2. Instytut Poetycki, 3. Instytut Malarski
Z którym instytutem Czapski współpracował po II wojnie światowej? Możliwe odpowiedzi: 1. Instytut Literacki, 2. Instytut Poetycki, 3. Instytut Malarski
Z którym instytutem Czapski współpracował po II wojnie światowej?
Instytut Literacki
Instytut Poetycki
Instytut Malarski
R1FUOfOjMN6N1
Ćwiczenie 13
Z którym emigracyjnym polskim pisarzem współpracował Czapski po II wojnie światowej? Możliwe odpowiedzi: 1. Gustaw Herling-Grudziński, 2. Andrzej Bobkowski, 3. Sławomir Mrożek
Z którym emigracyjnym polskim pisarzem współpracował Czapski po II wojnie światowej? Możliwe odpowiedzi: 1. Gustaw Herling-Grudziński, 2. Andrzej Bobkowski, 3. Sławomir Mrożek
Z którym emigracyjnym polskim pisarzem współpracował Czapski po II wojnie światowej?
Gustaw Herling-Grudziński
Andrzej Bobkowski
Sławomir Mrożek
RtSZqK6dmFeAD
Ćwiczenie 14
W którym muzeum otworzono w 2016 r. Pawilon Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Narodowe w Warszawie, 2. Muzeum Narodowe w Gdańsku, 3. Muzeum Narodowe w Krakowie
W którym muzeum otworzono w 2016 r. Pawilon Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Muzeum Narodowe w Warszawie, 2. Muzeum Narodowe w Gdańsku, 3. Muzeum Narodowe w Krakowie
W którym muzeum otworzono w 2016 r. Pawilon Czapskiego?
Muzeum Narodowe w Warszawie
Muzeum Narodowe w Gdańsku
Muzeum Narodowe w Krakowie
R9iiFyv0DuN8h
Ćwiczenie 15
Które pomieszczenie zostało zrekonstruowane w Pawilonie Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Pracownia Czapskiego z Krakowa, 2. Pokój z Maisons-Laffitte, 3. Pokój z pałacu Thunów
Które pomieszczenie zostało zrekonstruowane w Pawilonie Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Pracownia Czapskiego z Krakowa, 2. Pokój z Maisons-Laffitte, 3. Pokój z pałacu Thunów
Które pomieszczenie zostało zrekonstruowane w Pawilonie Czapskiego?
Pracownia Czapskiego z Krakowa
Pokój z Maisons-Laffitte
Pokój z pałacu Thunów
RkraKtAKAysBJ
Ćwiczenie 16
Kto jest autorką stałej ekspozycji w Pawilonie Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Krystyna Janda, 2. Anna Dymna, 3. Krystyna Zachwatowicz
Kto jest autorką stałej ekspozycji w Pawilonie Czapskiego? Możliwe odpowiedzi: 1. Krystyna Janda, 2. Anna Dymna, 3. Krystyna Zachwatowicz
Kto jest autorką stałej ekspozycji w Pawilonie Czapskiego?
Krystyna Janda
Anna Dymna
Krystyna Zachwatowicz
Słownik pojęć
Instytut Literacki
Instytut Literacki
wydawnictwo emigracyjne założone w 1946 r. w Rzymie, w 1947 r. przeniesione do Maisons‑Laffitte we Francji; wydawca m.in. miesięcznika Kultura i kwartalnika Zeszyty Historyczne. Instytut Literacki założyli Jerzy Giedroyć, Zofia Hertz, Zygmunt Hertz i Józef Czapski.
Kapizm
Kapizm
inaczej koloryzm. Nazwa pochodzi od liter K.P. - skrótu Komitetu Paryskiego, czyli Komitetu Paryskiej pomocy dla studentów wyjeżdżających na studia malarskie do Francji, utworzonego w 1923 r. przez Józefa Pankiewicza na krakowskiej ASP. Kapizm wykształcił się w Polsce w drugiej dekadzie dwudziestolecia międzywojennego. Kapiści podejmowali proste tematy, martwe natury, ludzi we wnętrach. Unikali literatury, symboliki. Najważniejszy był dla nich kolor, który miał kształtować formę.
Zbrodnia Katyńska
Zbrodnia Katyńska
rozstrzelanie wiosną 1940 r. co najmniej 21 768 obywateli Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji, na mocy decyzji najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r. (tzw. decyzja katyńska). Przez NKWD. Ofiary uznawano za „wrogów władzy sowieckiej” i zabijano strzałami w tył głowy z broni krótkiej. Zagłada polskich żołnierzy odbyła się w kilku miejscach w Katyniu, Charkowie, Twerze, Kijowie, Mińsku. Zbrodnia została ujawniona w 1943 r., przez Niemców. W latach 1940–1990 władze ZSRR zaprzeczały swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską, lecz 13 kwietnia 1990 r. oficjalnie przyznały, że była to jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu.
Galeria dzieł sztuki
RG8vvFqBbm32Q1
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Józefa Czapskiego „Pejzaż morski”, który wykonał w 1961 roku. Artysta przedstawił falujące morze w kolorze niebiesko-zielonym oraz błękitne niebo. W prawym dolnym rogu znajdują się zielone krzewy.
Józef Czapski, „Pejzaż morski”, 1961, Muzeum Narodowe, Kraków, Polska, pinimg.com, CC BY 3.0
R1akXRbXBfdtf1
Ilustracja przedstawia obraz Józefa Czapskiego pt. „Wnętrze teatru - Opera leśna”. Artysta przedstawił scenę teatru, na której odgrywają swoją rolę kobieta w długiej, białej sukni oraz mężczyzna w czarnym fraku. Po lewej stronie w białej koszuli znajduje się dyrygent, który ma uniesione ręce ku górze. W prawej ręce trzyma batutę. W dolnej części dzieła zaprezentowana została widownia.
Józef Czapski, „Wnętrze teatru - Opera leśna”, 1937, kolekcja prywatna, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
RR26IqHIlvtBf1
Ilustracja przedstawia dzieło Józefa Czapskiego pt. „Alejka w parku” z 1933 roku. Na obrazie widać dróżkę w parku, na której stoi pies. Po obu stronach alei rosną drzewa, mają kolorowe liście (zielone, żółte, brązowe).
Józef Czapski, „Alejka w parku”, 1933, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, domena publiczna
R1S9xhQhqjDDL1
Ilustracja przedstawia dzieło Józefa Czapskiego pt. „U wezgłowia chorej” z 1964 roku. Artysta przedstawił starszą kobietę leżącą w łóżku, która na głowie ma zawiązaną zieloną chustę w czerwone kwiaty. Obok leżącej kobiety siedzi mężczyzna ubrany w szary garnitur (widać tylko fragment mężczyzny) oraz kobieta, która wykonuje coś na drutach z fioletowej włóczki.
Józef Czapski, „U wezgłowia chorej”, 1964, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, domena publiczna
RgExrBV86AblH1
Ilustracja przedstawia dzieło Józefa Czapskiego pt. „Stara kobieta” z 1965 roku. Artysta przedstawił siedzącą na żółtej ławce kobietę. Ma brązową twarz i żółty nos. Ubrana jest w białą koszulę, czarną kurtkę i szarą spódnicę. Kobieta trzyma w ręce złożony parasol. Po prawej stronie znajduje się fragment plakatu informacyjnego, którego treści zapisane są w kolorze czerwonym.
Józef Czapski, „Stara kobieta”, 1965, Muzeum Narodowe, Kraków, Polska, kultura.malopolska.pl, CC BY 3.0
Bibliografia
Encyklopedia PWN w trzech tomach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999
J. Chrzanowska‑Pieńkos, A. Pieńkos, Leksykon sztuki polskiej XX wieku, Kurpisz, Poznań 1996
W. Karpiński, Portret Czapskiego, Fundacja Zeszytów Literackich, Wrocław 1996
B. Osińska, Sztuka i czas. Od klasycyzmu do współczesności, WSiP, Warszawa 2005
J. Pollakówna, Czapski, Krupski i S‑ka, Warszawa 1993
J. Silberstein, Józef Czapski. Tumult i olśnienia, Noir Sur Blanc, Warszawa 2004
Uniwersalny leksykon sztuki, Muza S.A., Warszawa 2002
A. Włodarczyk‑Kulak, Maurycy Kulak, O sztuce nowej i najnowszej. Główne kierunki artystyczne w sztuce XX i XXI wieku, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa – Bielsko‑Biała 2010
J. Zieliński, Józef Czapski. Krótki przewodnik po długim życiu, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa 1997
Strony internetowe:
www.culture.pl (dostęp z dnia 31.03.2018)
www.czapski.mnk.pl (dostęp z dnia 31.03.2018)
www.encyklopedia.pwn.pl (dostęp z dnia 31.03.2018)