Karykatura

Karykatura jest odmianą portretuPortretportretu. Z jednej strony nawiązuje do fizycznego podobieństwa modela, zaś z drugiej chociaż dość mocno je zmienia, przeważnie zniekształca. Autor tak ukazuje wybraną osobę, że można ją rozpoznać, jednak jej wygląd zwraca szczególną uwagę, zaciekawia lub rozśmiesza.

Karykaturzysta, zmieniając wygląd, stara się zwrócić naszą uwagę na charakter lub zachowanie osoby przedstawionej w krzywym zwierciadle. Najczęściej chodzi o to, aby wydrwić jej pewne cechy.

Techniki

Służąc władcom, artyści często upiększali swoich modeli, aby ich w pełni zadowolić i uzyskać satysfakcjonującą zapłatę. Jednak byli też malarze, którzy nie dla zysku, ale dla wyrażenia własnych odczuć, uwydatniali brzydotę w swoich obrazach. Wśród nich znalazł się siedemnastowieczny twórca, David Teniers II, który w swych karykaturach uwidaczniał ludzkie słabości.

R1NpQWuUcdbZN1

Ilustracja przedstawia obraz Davida Teniersa pt. „Popiersie śmiejącego się chłopa”. Obraz przedstawia zgarbionego, starszego mężczyznę z założonymi rękoma. Postać śmieje się. Ubrany jest w ciemny płaszcz, a na głowie ma czapkę spod, której wystają włosy. Obraz ma ciemnobrązową ramę. Po kliknięciu kursorem myszy na grafikę przedstawiającą „Popiersie śmiejącego się chłopa” zostanie wyświetlona informacja dodatkowa.

Ilustracja przedstawia obraz Davida Teniersa pt. „Popiersie śmiejącego się chłopa”. Obraz przedstawia zgarbionego, starszego mężczyznę z założonymi rękoma. Postać śmieje się. Ubrany jest w ciemny płaszcz, a na głowie ma czapkę spod, której wystają włosy. Obraz ma ciemnobrązową ramę. Po kliknięciu kursorem myszy na grafikę przedstawiającą „Popiersie śmiejącego się chłopa” zostanie wyświetlona informacja dodatkowa.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DjHUXOWOH

Podobnie do portretu, karykaturę można stworzyć rysując, malując, fotografując, korzystając z grafiki komputerowej lub tradycyjnej. Każda technika daje inne możliwości i tylko od karykaturzysty zależy, którą wybierze. Można także łączyć więcej narzędzi, np. fotografię z graficznym programem komputerowym.

Wprawnemu fotografowi wystarczy czasem odpowiednio ustawić się z aparatem, a zniekształcony model już będzie wyglądał karykaturalnie na zdjęciu.

Rnva2vEcjMYmY1

Ilustracja przedstawia mężczyznę. Zdjęcie zostało wykonane w taki sposób, że postać wygląda karykaturalnie. Głowa jest nieproporcjonalna do pozostałych części ciała - dużo większa. Mężczyzna ma okulary, ubrany jest w koszulę oraz marynarkę. Prawą rękę ma zgiętą w łokciu, a palec wskazujący jest skierowany w górę. Za nim znajduje się podświetlona tablica, na której wyświetla się mapa i różne elementy pomocnicze do mapy.

Sposoby na udaną karykaturę

Warto przyjrzeć się filmom animowanymAnimowanyanimowanym, ponieważ postacie z niektórych kreskówek przypominają karykatury. Mają wydłużone lub nadmiernie zaokrąglone twarze, przesadnie krótkie lub długie ręce i nogi, nieproporcjonalną budowę ciała. Na przykład drobne ciało dźwiga ogromną głowę. Ważne jest, aby zaciekawić widza nietypowym wyglądem.

Karykaturzyści stosują także inne efekty:

• całkowite zastąpienie – zwierzęciem lub postacią z bajki – jakiejś osoby albo przedstawiciela zawodu, to okazja do wyolbrzymienia pewnych cech bohatera karykatury;

• karykaturzyści chętnie sięgają po motywyMotywmotywy zwierzęce. Oprócz zastąpienia całej postaci, stosują dwa inne trikiTriktriki: wymianę głowy lub reszty ciała;

• popularnym sposobem na uzyskanie karykatury jest pomniejszenie tego, co małe i wyolbrzymienie największych części twarzy lub całego ciała. Zmieniając proporcje, karykaturzysta powiększa kontrasty rozmiarów, a to powoduje śmiech u odbiorcy dzieła. Król Edward VII i jego żona Aleksandra panowali w Wielkiej Brytanii na początku XX wieku. Malarz Luke Fildes uwiecznił ich w trakcie przygotowań do koronacji. Obraz i nietypowe zachowania króla zainspirowały innego twórcę do sporządzenia karykatury dzieła.

RvXP7zsG9CwRY1

Ilustracja przedstawia obraz Luke Fildesa „Edward VII i Aleksandra w strojach koronacyjnych”. Z lewej strony obrazu znajduje się Edward VII w szatach, z berłem w ręku. Berło oparte jest na pięknie zdobionym stole. W tle widoczna jest korona. Ma czerwoną pelerynę w górnej części obszytą białym futrem w czarne małe kropki. Z prawej strony obrazu znajduje się Aleksandra w sukni koronacyjnej. Na głowie ma koronę, obok na poduszce również leży inna korona. Jest ubrana w długą, złotą suknię i pelerynę.

Co jeszcze warto wiedzieć o karykaturach?

Artyści dzięki swej wrażliwości za pomocą sztuki zabierają głos w różnych sprawach. Protestują, popierają. Karykatura jest dobrym narzędziem do wypowiedzi. Rafaela Tasca i Carlos Latuff posłużyli się nią, by zwrócić uwagę na wykorzystywanie dzieci jako żołnierzy podczas wojny, która uczy okrucieństwa i niszczy im życie.

Tworząc karykatury, trzeba pamiętać, że najczęściej nie rozśmieszają osób na nich przedstawionych. Wizerunek każdej osoby chroni prawo, dlatego karykatura nie może zawierać informacji, które komuś mogą zaszkodzić, np. nieprawdy.

RrfQVcQrAMiW81

Ilustracja przedstawia karykaturę Josefa Lady pt. „Szwejk”. Na zdjęciu widać namalowany rysunek na drewnianej zawieszce. Obrazek ten jest okrągłego kształtu. Przedstawia twarz mężczyzny patrzącego na widza. Ma na sobie niebieską czapkę z żółtymi trzema elementami oraz niebieski garnitur z żółtym kołnierzem. Postać ta została umieszczona na pomarańczowym tle w okrągłej pomarańczowej ramce ze szlaczkami. Pod spodem znajduje się napis po czesku: ŠVEJK.

Podsumowanie

Jaką masz wiedzę?

• karykatura to celowo zniekształcony portret, który uwidacznia czyjeś wady;

• można ją wykonać za pomocą różnych technik, np. rysunkową, malarską, graficzną, fotograficzną lub rzeźbiarską;

• karykaturę uzyskuje się zmieniając proporcje ciała, zastępując całą postać lub części ciała motywami zwierzęcymi lub innymi;

• David Teniers, Carlos Latuff to twórcy karykatur spoza Polski. Wśród polskich autorów znajdują się Andrzej Mleczko i Henryk Sawka;

Teraz potrafisz:

• wskazać cechy, które odróżniają karykaturę od zwykłego portretu,

• rozpoznać nazwiska poznanych dziś karykaturzystów,

• samodzielnie wykonać karykaturę, stosując informacje z lekcji.

Zadania

Polecenie 1

Znając przywary króla Edwarda VII, stwórz własną karykaturę tego władcy.

Do wykonania polecenia użyj narzędzi dostępnego poniżej programu miniPaint.

RvXP7zsG9CwRY1

Ilustracja przedstawia obraz Luke Fildesa „Edward VII i Aleksandra w strojach koronacyjnych”. Z lewej strony obrazu znajduje się Edward VII w szatach, z berłem w ręku. Berło oparte jest na pięknie zdobionym stole. W tle widoczna jest korona. Ma czerwoną pelerynę w górnej części obszytą białym futrem w czarne małe kropki. Z prawej strony obrazu znajduje się Aleksandra w sukni koronacyjnej. Na głowie ma koronę, obok na poduszce również leży inna korona. Jest ubrana w długą, złotą suknię i pelerynę.

R1WeXxTCzczJ71

Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.

Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.

Słownik pojęć

Źródło:

encyklopedia.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

RhTGgbjoM5yd61

Ilustracja przedstawia obraz Davida Teniersa pt. „Popiersie śmiejącego się chłopa”. Obraz przedstawia zgarbionego, starszego mężczyznę z założonymi rękoma. Postać śmieje się. Ubrany jest w ciemny płaszcz, a na głowie ma czapkę spod, której wystają włosy. Obraz ma ciemnobrązową ramę.

R1Vah67jHmDYw1

Ilustracja przedstawia obraz Alexandre-Gabriela Decampsa „Rzeczoznawcy w pracowni malarza”. Przy sztaludze z obrazem są cztery postacie. Wszystkie mają małpie głowy zamiast ludzkich. Postać w środku siedzi, a pozostałe stoją. Jedna z nich jest tyłem do widza i trzyma z tyłu ręce w których widać laskę i cylinder. Obok obrazu, który podziwiają stoją butle, a u dołu obrazu leży otwarta książka.

RvXP7zsG9CwRY1

Ilustracja przedstawia obraz Luke Fildesa „Edward VII i Aleksandra w strojach koronacyjnych”. Z lewej strony obrazu znajduje się Edward VII w szatach, z berłem w ręku. Berło oparte jest na pięknie zdobionym stole. W tle widoczna jest korona. Ma czerwoną pelerynę w górnej części obszytą białym futrem w czarne małe kropki. Z prawej strony obrazu znajduje się Aleksandra w sukni koronacyjnej. Na głowie ma koronę, obok na poduszce również leży inna korona. Jest ubrana w długą, złotą suknię i pelerynę.