Każdy autor ma swoje prawa

Zapoznaj się z prezentacją multimedialną na temat prawa autorskiego w muzyce.

Za utwór uważa się kreację konkretnego człowieka, subiektywnie nowy i oryginalny rezultat jego działalności, posiadający jakąś dowolną formę, umożliwiającą jego odbiór przez inne osoby niż sam twórca.

Działania twórcze w przepisach obowiązującego prawa autorskiego opisują jakie prawa przysługują twórcom, czego mogą domagać się od naruszycieli ich praw i jakie korzystanie z utworów stanowi rodzaj przestępstwa. W Polsce najważniejszym takim przepisem jest Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r., jako tekst jednolity opublikowany w Dzienniku Ustaw z 2006 r., Nr 90, poz.631, z późniejszymi zmianami.

W katalogu licznych przykładów znaleźć można: utwory wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi, plastyczne, fotograficzne, filmowe, lutnicze, wzornictwa przemysłowego, komputerowe, architektoniczne, sceniczne, choreograficzne czy nawet pantomimiczne.

Twórca na zawsze zachowuje swoje autorskie prawa osobiste i majątkowe, które chronią jego osobiste więzy z utworem i które chronią jego osobiste interesy. Autor może publikować, rozpowszechniać, przekazywać nieodpłatnie różnym podmiotom swoje utwory.

Taki utwór nie musi być skończony, nie musi posiadać wartości materialnej czy nawet naukowej. Ważne, że posiada taką cechę która powoduje, że można go odróżnić od tych, które już istnieją.

Naruszenie tych praw następuje, gdy wykorzystamy utwór bez powiadomienia jego autora. Za naruszenie praw można być pozwanym do odszkodowania i otrzymać nakaz powstrzymywania się od dalszych działań naruszeń, które skutkują np. napisaniem tzw. listu ostrzegawczego potem procesem cywilnym lub w skrajnym przypadku mogą podlegać karze z kodeksu karnego.

Plagiat to inaczej kradzież cudzego utworu i przypisanie sobie lub ukrycie jego autorstwa. Opracowanie powstaje w oparciu o wcześniej istniejący utwór pierwotny i zawiera część jego elementów. Korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia jego twórcy. Inspiracja powstaje w wyniku impulsu, wywołanego utworem innego artysty. Jest to utwór samoistny i może być tworzony bez zgody, a nawet wbrew woli autora utworu, z którego inspiracja została zaczerpnięta.

Istnieją utwory z nielegalnych źródeł. Jeśli ściągniesz plik z utworem z nielegalnej strony, Twoje zachowanie może zostać uznane (i prawdopodobnie będzie) za bezprawne i możesz być pociągnięty do odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich.

W Polsce do przeniesienia autorskich praw majątkowych niezbędna jest forma pisemna. Kliknięcie „zgadzam się” pod regulaminem danej strony internetowej nie oznacza tego samego, co zachowanie formy pisemnej.

ZAiKS (Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych) nie jest jedyną polską organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. W naszym kraju istnieją również takie instytucje chroniące prawo jak: Związek Artystów Scen Polskich (ZASP), Związek Polskich Artystów Fotografików (ZPAF), Związek Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), Związek Producentów Audio‑Video (ZPAV) oraz wiele innych.

Plagiat – z języka łacińskiego plagium oznacza „kradzież”. Jest to – pojęcie z zakresu prawa autorskiego oznaczające skopiowanie cudzego utworu (lub jego części) wraz z przypisaniem sobie prawa do autorstwa poprzez ukrycie pochodzenia splagiatowanego utworu. Może być nim obraz, grafika, fotografia, piosenka, wiersz, praca magisterska, praca doktorska, publikacja naukowa, jak również gra komputerowa.

Nieuczciwa konkurencja – dział prawa prywatnego mający na celu ochronę interesów przedsiębiorców oraz w mniejszym stopniu, konsumentów, przed działaniami sprzecznymi z prawem lub dobrymi obyczajami.

ZAIKS – to nazwa własna oznaczająca Stowarzyszenie Autorów ZAiKS (od Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych) – polska organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórców. Do założycieli ZAiKS‑u należeli Stanisław Ossorya‑Brochocki, Julian Tuwim, Jan Brzechwa i Antoni Słonimski.

Licencja – stanowi umowę, w której podmiot praw autorskich (licencjodawca) upoważnia użytkownika (licencjobiorcę) do korzystania z utworu na poszczególnych określonych polach eksploatacji. Licencja może być wyłączna (to znaczy prawo do wykorzystania danego utworu uzyskuje tylko jeden użytkownik) lub niewyłączna. ZAiKS udziela niewyłącznych licencji na korzystanie z utworów składających się na tzw. repertuar ZAiKS‑u, określając sposób i zakres korzystania oraz wynagrodzenie autorskie za to korzystanie. ZAiKS nie udziela licencji na bezpłatne korzystanie z utworów.

Tantiema – to wynagrodzenie należne autorowi (lub następcy prawnemu autora) za wykorzystanie utworu. Pojęcie równoznaczne z wynagrodzeniem autorskim bądź jednym ze znaczeń honorarium autorskiego. Jest określana jako % wpływów użytkownika związanych z działalnością, w której wykorzystuje cudze utwory lub jako konkretna kwota za akt eksploatacji.

Twórca – inaczej to autor. Twórcą może być tylko osoba fizyczna, która stworzyła utwór. Twórcą nie może być osoba prawna np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie jest nim także następca prawny autora ani podmiot, który posiada prawa do utworu np. pracodawca autora, który w ramach stosunku pracy stworzył utwór. Więź autora z utworem (prawo oznaczania utworu nazwiskiem lub pseudonimem) istnieje zawsze, niezależnie od tego kto posiada autorskie prawa majątkowe do utworu.

Naruszenie praw autorskich – to działanie polegające na bezprawnym wkroczeniu w wyłączne prawa autora, np. korzystanie z utworu bez koniecznej zgody (licencji) - co stanowi naruszenie autorskich praw majątkowych - przypisywanie sobie autorstwa cudzego utworu bądź naruszenie treści lub formy utworu bez zgody autora (naruszenie autorskich praw osobistych). Skutkuje odpowiedzialnością cywilną i/lub karną.

Aranżacja – to rozpisanie utworu muzycznego na inne niż przewidziane w oryginale instrumenty bądź zmiana tempa utworu, rytmu lub harmonizacji. Przyjmuje się, że takie zmiany utworu nie są jego „opracowaniem” w rozumieniu art. 2 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Aranżacja nie wymaga więc zgody autora utworu aranżowanego, ale też nie daje ona autorowi aranżacji prawa do części tantiem z tytułu eksploatacji zaaranżowanego przez niego utworu.

Zapoznałeś się z prezentacją multimedialną na temat prawa autorskiego w muzyce.