E‑book – Koszty związane ze stosowaniem urządzeń i systemów rolnictwa precyzyjnego
ROL.08. Eksploatacja systemów mechatronicznych w rolnictwie – technik mechanizacji rolnictwa i agrotroniki 311515
Kierunki produkcji rolnej
Spis treści
Produkcja roślinnaProdukcja roślinna
Produkcja zwierzęcaProdukcja zwierzęca
Bydło mleczneBydło mleczne
Bydło opasoweBydło opasowe
Trzoda chlewnaTrzoda chlewna
Produkcja roślinna
Pszenica
Ziarno pszenicy należy do podstawowych zbóż konsumpcyjnych – jest najczęściej wykorzystywane do wypieku chleba, ciast, makaronów, ale też jest świetną paszą w żywieniu zwierząt gospodarskich.
Ze względu na jakość ziarna pszenicę dzieli się na pięć grup:
E – pszenica elitarna (najwyższe wskaźniki jakości),
A – jakościowa,
B – chlebowa,
K – kulinarna,
C – paszowa.
Pszenica ma wysokie wymagania glebowe i wodne. Może być uprawiana na glebach kompleksów pszennych i na kompleksie żytnim bardzo dobrym. Źle znosi niedobór jonów wapnia oraz nadmiar jonów glinu i manganu. Kiełkuje później niż żyto, wymaga wyższych temperatur.
Coraz częściej praktykuje się wysiew pszenicy ozimej po kukurydzy uprawianej na ziarno, jak i na zielonkę.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Żyto
Ziarno żyta to kolejne podstawowe ziarno wykorzystywane do wypieku pieczywa, ale również w produkcji alkoholu oraz w żywieniu zwierząt gospodarskich. Otręby żytnie to wysokobiałkowa pasza. Żyto bywa też stosowane jako biokomponent do produkcji paliw, a w przemyśle piwowarskim używane do produkcji piwa i innych napojów alkoholowych.
Żyto ma mniejsze wymagania glebowe, dobrze znosi kwaśny odczyn gleby. Może być uprawiane na różnych typach gleby, ale najlepiej rośnie na glebach o dobrej strukturze, umiarkowanie wilgotnych i o odczynie zbliżonym do obojętnego. Gleba powinna być dobrze spulchniona i dobrze nawodniona, aby zapewnić korzystne warunki wzrostu korzeni.
Żyto jest rośliną odporną na niskie temperatury i może być uprawiane w różnych strefach klimatycznych. Właściwy okres wegetacyjny żyta obejmuje chłodne wiosenne i jesienne miesiące. Temperatura powinna być odpowiednia dla kiełkowania nasion i wzrostu rośliny. Na ogół żyto preferuje umiarkowane temperatury, w zakresie od 15°C do 20°C. Kiełkuje już przy temperaturze powyżej 1°C. Zimą to właśnie żyto - spośród zbóż ozimych - jest najbardziej wytrzymałe i dobrze znosi niskie temperatury (nawet do -30°C). Ma też mniejsze wymagania wodne, co związane jest z jego rozrośniętym systemem korzeniowym.
Żyto dość dobrze uprawia się w systemie wieloletnim, ale najlepsze plony daje po roślinach takich jak groch, peluszka, łubiny, a także po owsie.
Istnieje wiele odmian żyta dostępnych na rynku, różniących się m.in. plennością, odpornością na choroby, terminem dojrzewania i cechami jakościowymi. Wybór odpowiedniej odmiany żyta zależy od lokalnych warunków klimatycznych, preferencji rolnika oraz oczekiwanych zastosowań. Należy skonsultować się z lokalnymi specjalistami lub doradcami rolnymi, aby wybrać odmianę odpowiednią dla danego regionu.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Jęczmień
Jednym z głównych celów produkcji jęczmienia jest uzyskanie słodu, który jest kluczowym składnikiem w produkcji piwa. Jęczmień jest głównym surowcem wykorzystywanym do produkcji słodu piwowarskiego, który dostarcza enzymów i cukrów niezbędnych do fermentacji.
Jęczmień jest również wykorzystywany jako cenna pasza dla zwierząt, zwłaszcza dla bydła i drobiu. Ziarna jęczmienia są bogate w skrobię, białko i błonnik, co czyni je wartościowym składnikiem diety dla zwierząt hodowlanych. Ziarna jęczmienia są również stosowane w produkcji żywności dla ludzi: kasz, płatków śniadaniowych, mąki jęczmiennej i innych produktów spożywczych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Rzepak
Głównym celem uprawy rzepaku jest uzyskanie wysokiej jakości nasion, które mogą być wykorzystane do produkcji żywności i paszy. Nasiona rzepaku są bogate w białko, tłuszcze i inne składniki odżywcze, co sprawia, że są cennym składnikiem diety dla ludzi i zwierząt. Z nasion rzepaku można wytwarzać olej rzepakowy, który jest powszechnie stosowany w kuchni i przemyśle spożywczym, oraz śrutę rzepakową, która jest składnikiem pasz dla zwierząt.
Rzepak jest również wykorzystywany do produkcji biopaliw. Olej rzepakowy może być przetwarzany w procesie transestryfikacji, aby uzyskać biodiesel, który jest alternatywnym, odnawialnym źródłem paliwa dla silników spalinowych. Produkcja biopaliw z rzepaku ma na celu zmniejszenie zależności od paliw kopalnych, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i promowanie zrównoważonego rozwoju energetycznego.
Uprawa rzepaku może przyczynić się do utrzymania równowagi ekologicznej w agroekosystemach. Rzepak jest bowiem rośliną przedplonową, co oznacza, że może zmniejszać zagrożenie chwastami i szkodnikami występującymi w polach uprawnych. Ponadto jako roślina rolna rzepak przyczynia się do zachowania różnorodności biologicznej, zapewniając siedliska dla owadów zapylających i innych organizmów.
Wprowadzenie uprawy rzepaku do rotacji uprawnej może pomóc w dywersyfikacji plonów na polach rolnych. Rotacja upraw jest ważnym narzędziem w zapobieganiu erozji gleby, poprawianiu struktury gleby, zwalczaniu chwastów i chorób, a także zwiększaniu plonów innych roślin uprawnych.
Rzepak jest rośliną o wysokim potencjale plonowania, co może przyczynić się do zwiększenia dochodów z produkcji rolniczej. Ponadto wzrost popytu na nasiona rzepaku, zarówno na rynkach krajowych, jak i międzynarodowych, może stworzyć możliwości eksportowe i zwiększyć rentowność produkcji rzepaku.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Kukurydza
Uprawa kukurydzy jest szeroko rozpowszechniona na całym świecie. Jest ona zbożem stosowanym do żywienia ludzi i zwierząt, produkcji biopaliw, a także jako surowiec w przemyśle chemicznym.
Kukurydza rośnie najlepiej na żyznej glebie o dobrych właściwościach retencyjnych. Optymalne pH gleby dla kukurydzy wynosi około 6‑7. Miejsce uprawy tego zboża powinno być dobrze naświetlone i wolne od zacienienia, aby umożliwić optymalny wzrost. Potrzebne jest również regularne nawadnianie, zwłaszcza w okresach suszy. Zapewnienie odpowiedniej ilości wody w kluczowych fazach wzrostu, takich jak okres rozwoju kłosów, jest istotne dla uzyskania wysokiej plonności. Ponadto przed siewem stosuje się nawozy organiczne, takie jak obornik lub kompost, które wzbogacają glebę w substancje organiczne. W późniejszym okresie, w trakcie wzrostu kukurydzy, zaleca się stosowanie nawozów mineralnych takich jak azot, fosfor i potas, w odpowiednich proporcjach i ilościach, zgodnie z analizą gleby.
Pierwszym krokiem w uprawie kukurydzy jest wybór odpowiedniej odmiany, która jest dostosowana do warunków lokalnych, preferencji i celu produkcji. Należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak długość wegetacji, odporność na choroby i szkodniki, a także potencjał plonowania.
Kukurydza jest podatna na różne szkodniki i choroby, takie jak mszyce, przędziorki, śmietka kukurydziana czy rdza. Dlatego istotne jest monitorowanie plantacji i podejmowanie działań ochronnych w przypadku wystąpienia szkodników lub chorób. Może to obejmować stosowanie środków chemicznych, biologicznych lub uprawę odmian odpornych na konkretne choroby.
W celu zwiększenia efektywności produkcji i ochrony gleby często stosuje się uprawę międzyplonów wraz z kukurydzą. Dobre wybory międzyplonów to np. fasola lub soja, które mogą pomóc w uzupełnieniu składników odżywczych w glebie i hamowaniu wzrostu chwastów.
Kukurydzę zbiera się, gdy ziarna osiągną odpowiednią dojrzałość. Może to być określane przez suchą masę ziarna, kolor łupin lub zawartość wilgoci. Po zbiorze przechowuje się ziarno w suchych i dobrze wentylowanych magazynach, co zapobiega zawilgoceniu i rozwojowi pleśni. W trakcie upraw istotne jest monitorowanie jakości ziarna. Sprawdza się wielkość, masę ziarna, zawartość skrobi, białka i tłuszczu. Kontrola jakości pozwala na selekcję najlepszych partii kukurydzy do celów konsumpcyjnych, paszowych lub przemysłowych.
Produkcja żywności dla ludzi. Jednym z głównych celów produkcji kukurydzy jest dostarczanie żywności dla ludzi. Ziarna kukurydzy są używane w różnych przetworzonych produktach spożywczych, takich jak mąka kukurydziana, kasza kukurydziana, płatki śniadaniowe, tortille, nachos, a także olej kukurydziany. Kukurydza stanowi ważny składnik diety dla wielu ludzi na całym świecie.
Produkcja pasz dla zwierząt. Kukurydza jest również powszechnie wykorzystywana w produkcji pasz dla zwierząt. Ziarna kukurydzy są bogate w skrobię i mają wysoką wartość energetyczną, co czyni je wartościowym składnikiem w diecie zwierząt hodowlanych takich jak krowy mleczne, świnie, drób czy bydło mięsne. Kukurydza może być podawana zwierzętom w postaci pełnego ziarna, sfermentowanego ziarna, siana, kiszonek lub w formie wytworów ubocznych, takich jak otręby.
Produkcja biopaliw. Kukurydza jest także wykorzystywana jako surowiec do produkcji biopaliw. Z ziaren kukurydzy można produkować etanol, który jest stosowany jako biokomponent do benzyny lub jako samodzielne paliwo, np. E85. Produkcja biopaliw z kukurydzy ma na celu zrównoważone wykorzystanie surowca rolnego i redukcję emisji gazów cieplarnianych.
Surowiec przemysłowy. Kukurydza znajduje również zastosowanie jako surowiec w przemyśle chemicznym i produkcyjnym. Z kukurydzy można otrzymywać skrobię, która jest wykorzystywana w produkcji papieru, klejów, sklejek, a także w przemyśle tekstylnym i farmaceutycznym. Olej kukurydziany może być używany w produkcji farb, lakierów, detergentów i kosmetyków. Włókna roślinne kukurydzy mogą być stosowane w przemyśle opakowaniowym i tworzyw sztucznych.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Produkcja zwierzęca
Bydło mleczne
Optymalne wykorzystanie zasobów, takich jak pasze, woda, energia i grunt, jest istotne dla zwiększenia wydajności i minimalizacji kosztów w produkcji bydła mlecznego. Wykorzystywanie nowoczesnych technologii i innowacji, takich jak automatyczne dojenie, monitorowanie wydajności i zdrowia zwierząt, może pomóc w poprawie efektywności produkcji.
Odpowiednie żywienie bydła mlecznego jest kluczowe dla zapewnienia wysokiej produkcji mleka. Dieta zwierząt powinna być zbilansowana pod względem składników odżywczych, takich jak białko, węglowodany, tłuszcze, witaminy i minerały. Stosuje się różne rodzaje pasz, w tym sianokiszonki, kiszonki, pasze zbożowe, suplementy białkowe i mineralne. Monitorowanie jakości pasz i dostarczanie odpowiednich składników odżywczych jest kluczowe dla utrzymania dobrej kondycji i wydajności zwierząt.
Zdrowie bydła mlecznego ma bezpośredni wpływ na wydajność mleczną i jakość mleka. Regularne badania weterynaryjne, profilaktyczne leczenie i szczepienia są niezbędne w celu zapobiegania chorobom i utrzymania dobrego stanu zdrowia zwierząt. Kontrola pasożytów, utrzymanie higieny i odpowiednie zarządzanie stadem są również istotne dla zdrowia bydła mlecznego.
Skuteczne zarządzanie stadami bydła mlecznego obejmuje monitorowanie stanu zwierząt, zarządzanie rozrodem, planowanie karmienia i opieki weterynaryjnej. Systematyczna ocena wydajności mlecznej, kondycji ciała i płodności pozwala na identyfikację słabych punktów i podejmowanie odpowiednich działań. Zarządzanie stadami może obejmować również kontrolę nad rozrodem poprzez inseminację sztuczną lub naturalne unasiennianie.
Specjaliści w produkcji ekologicznej bydła mlecznego skupiają się na produkcji mleka zgodnie z zasadami i standardami produkcji ekologicznej. Stawiają nacisk na wykorzystywanie pasz organicznych, minimalizację stosowania chemikaliów i środków ochrony roślin, a także zapewnienie dobrostanu zwierząt. Prowadzą dokumentację i przestrzegają przepisów dotyczących produkcji ekologicznej, aby otrzymać certyfikaty i spełnić wymagania rynku ekologicznego.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Bydło opasowe
W Polsce bydło hodowane na mięso uzyskuje się głównie poprzez krzyżowanie krów ras mlecznych i buhajów ras mięsnych. Największy udział w kosztach produkcji stanowią pasze. Stosuje się trzy systemy opasu: intensywny, półintensywny i ekstensywny, w zależności od dostępu pasz własnych w gospodarstwie.
System intensywny pozwala na uzyskanie jak największej masy ciała w jak najkrótszym czasie. Bydło żywione jest głównie paszami treściwymi i objętościowymi. Młode zwierzęta chowane w tym systemie przybierają dużo masy mięśniowej przy niskim stopniu otłuszczenia, natomiast starsze (np. wybrakowane krowy mleczne) karmi się w ten sposób, aby szybko zwiększyć ich masę przed ubojem.
System półintensywny stosowany jest przez rolników posiadających pastwiska o dużej powierzchni. Przez ciepłe miesiące bydło wypasane jest na pastwiskach, a przez pozostałą część roku skarmiane jest podobnie jak w systemie intensywnym, w celu tzw. kompensacji wzrostu.
System ekstensywny bazuje na tanim, oszczędnym żywieniu, w którym wykorzystuje się pasze własne. Przez to ten typ opasu trwa znacznie dłużej, obejmuje dwa sezony pastwiskowe i kończy się szybkim opasem przed sprzedażą.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści
Trzoda chlewna
Trzoda chlewna chowana jest przede wszystkim dla mięsa, ale wykorzystuje się ją również jako źródło tłuszczu, skóry, podrobów i szczeciny.
Chów trzody chlewnej można prowadzić w cyklu zamkniętym, gdy w gospodarstwie przebiega cały cykl produkcyjny, od porodu do tuczu, albo w cyklu otwartym. Produkcja w cyklu otwartym może polegać wyłącznie na hodowli loch w celu produkcji prosiaków, odchowaniu prosiaków do warchlaków lub tuczeniu nabytych prosiaków czy warchlaków w celu sprzedaży tuczników na mięso.
Wybór kierunku produkcji trzody chlewnej zależy od wielu czynników, takich jak: wielkość gospodarstwa, możliwości zagospodarowania budynków inwentarskich i opłacalność produkcji przy posiadanych zasobach. Należy też zwrócić uwagę, że specjalizacja produkcji w systemie otwartym ogranicza przenoszenie drobnoustrojów pomiędzy różnymi sektorami oraz ułatwia organizację pracy i poprawę wskaźników produkcyjnych, co przekłada się na zyskowność chowu.
Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści