Ważne daty

Wprowadzenie

RAeFiN5VfsVch1

Ilustracja przedstawia stronę z manuskryptu „Metamorfozy” Owidiusza, pochodzącą z I wieku. Tekst napisany jest w języku łacińskim. U góry widnieje tytuł wykaligrafowany na czerwono. Kartka jest pożółkła. Pismo kopisty jest bardzo staranne. Po lewej stronie znajduje się ozdobna grafika przedstawiająca czerwony trójkątny proporzec z wizerunkiem wspinającej się małpy; nad proporcem ozdobny zielony liść.

R1Od0gRj9QMIV1

Na ilustracji przedstawiono pomnik Owidiusza autorstwa Ettore Ferrari. Znajduje się on w miejscowości Konstanca w Rumunii. Na cokole stoi posąg wykonany z ciemnego kamienia. Poeta jest ubrany w długą szatę. Głowę opiera o prawą rękę, spogląda w dal. Za pomnikiem widoczny jest fragment współczesnego budynku z czerwonym dachem.

Jednym ze źródeł mitologicznych, które opowiadają historię o Afrodycie i Adonisie, jest dzieło rzymskiego poety Owidiusza (43 p.n.e. – 17/18 n.e.) Metamorfozy. Jest to epos mitologiczny, którego motywem przewodnim są różnorodne przemiany, dokonywane najczęściej z woli bogów. Nagromadzenie materiału mitologicznego sprawiło, że utwór ten stał się na wiele wieków podstawowym podręcznikiem mitologii.

Twórczość Owidiusza charakteryzował doskonały styl, plastyczność opisu, autoironia i humor.
Warto znać również inne ważne utwory poety z Sulmony. Owidiusz napisał m. in:

• Amores (Miłostki) – utwory pisane w dystychu elegijnym, które w przeważającej większości opo‑wiadają o perypetiach miłosnych, do naszych czasów zachowały się trzy księgi elegii z tego zbioru. Główną bohaterką jest Korynna;

• Ars Amatoria (Sztuka kochania) – poemat dydaktyczny, w którym w humorystyczny sposób poeta stara się przedstawić „przepis” na poznanie ukochanej osoby. Utwór ten trafił do indeksu ksiąg zakazanych ze względu na nieunikanie scen erotycznych;

• Heroides (Listy heroin) – pisane dystychem elegijnym fikcyjne listy kobiecych postaci mitologicznych (w większości), które piszą listy do swoich ukochanych. Utwory te przesycone są emocjami;

• Fasti (Kalendarz poetycki) – pisany dystychem elegijnym poemat o charakterze aitiologicznym, w którym poeta stara się wyjaśnić pochodzenie świąt, uroczystości, rocznic itd. Kompozycyjnie podporządkowany kalendarzowi.

• Epistulae ex Ponto (Listy znad Morza Czarnego) – zbiór utworów elegijnych pisanych przez Owidiusza z wygnania do przyjaciół. Opisuje w nich poeta warunki życia na obczyźnie, a poezja staje się dla autora pocieszeniem.

Postać Adonisa w Metamorfozach

RG9NINhELI62H1

Na ilustracji przedstawiono dzieło Luigi Garzi pt. „Narodziny Adonisa i przemiana Myrry”. W centralnej części obrazu znajduje się drzewo z pniem zamienionym w ciało nagiej kobiety. Wokół drzewa i rodzącej zgromadziło się kilka innych kobiet ubranych w kolorowe szaty. Jedna z nich trzyma na rękach noworodka. Inne przyglądają się dziecku. Dokoła widoczne są zarośla. Tło obrazu stanowią wzgórza rysujące się na tle lekko zachmurzonego nieba.

Owidiusz pisze o pochodzeniu Adonisa z kazirodczego związku. Jego matką była Myrra, która zakochała się we własnym ojcu – Cynyras. Stało się tak za sprawą Afrodyty, która ukarała w ten sposób całą rodzinę. Myrra była bowiem bardzo piękna, a jej matka – Pafos – rozpowiadała gdzie tylko mogła, że dziewczyna przewyższa urodą samą boginię piękna.

Za pomocą podstępu Myrra znalazła drogę do spełnienia swojego szaleńczego uczucia. Kiedy Cynyras odkrył podstęp, chciał zabić córkę. Udało jej się jednak ujść z życiem. W drodze dziewczyna błagała bogów, by „odmówili jej życia i śmierci”. Została zamieniona w drzewo mirrymirramirry. Nawet po zamianie nie straciła jednak swoich uczuć i zaczęła płakać. Jej łzy stały się wonną żywicą – mirrą.

Okazało się również, że dziewczyna spodziewa się dziecka. Po jakimś czasie drzewo zaczęło w jednym miejscu pęcznieć, aż w końcu przy pomocy nimf leśnych na świat przyszedł Adonis.

RRLzV1iS2myIg1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Benjmanina West’a pt. „Adonis”. Na pierwszym planie znajduje się siedzący półnagi młodzieniec. Ma przerzuconą przez ramię lekką białą koszulę i czerwony płaszcz. Głowę skręca w bok, patrzy w dal. W prawej ręce trzyma długą dzidę, w lewej róg myśliwski. Obok Adonisa na ziemi siedzą dwa psy. Mają uniesione ku górze pyski; zdają się szczekać. W lewej górnej części obrazu znajdują się dwa amorki. Mają rozpostarte skrzydła i czerwone rozwiane na wietrze szatki. Jeden dmie w mały złoty róg. Tło obrazu stanowi zachmurzone niebo i ciemne drzewa.

RDk2g1rYb0R4a1

Ilustracja przedstawia marmurową rzeźbę Bertela Thorvaldsena zatytułowaną „Adonis”. Jest ona ustawiona na postumencie pod jasnobrązową ścianą muzeum. Ukazuje nagiego młodzieńca. W prawym ręku trzyma dzidę; ramię opiera na pieńku drzewa, na którym zawiesił upolowanego zająca. Lewą ręką dotyka biodra. Twórca zastosował technikę kontrapostu. Głowa rzeźby jest lekko skręcona w prawą stronę, prawa noga zgięta w kolanie, odsunięta do tyłu. Cały ciężar spoczywa na mocno stojącej lewej stopie.

Adonis odziedziczył po swojej matce urodę. Był po prostu pięknym mężczyzną, który wzbudzał podziw w oczach wielu kobiet. Jego główna cecha stała się w języku polskim przysłowiowa. Można nazwać kogoś „adonisem” lub powiedzieć, że ktoś jest „piękny jak Adonis”. Należy jednak mieć na względzie to, że czasami użycie tego określenia może być ironiczne.

W sztuce Adonis stał się wdzięcznym tematem dzieł malarskich i rzeźbiarskich. Przedstawiany jest najczęściej jako nagi młodzieniec o szlachetnych rysach twarzy, najczęściej z elementami, które nawiązują do polowania, np. z włócznią i psami myśliwskimi.

Adonis i Afrodyta

Uroda Adonisa oczarowała samą boginię piękna – Afrodytę. Pomimo, że wcześniej ukarała jego matkę, zakochała się w młodzieńcu bez pamięci. Adonis często spędzał czas na polowaniach, przemierzając lasy w poszukiwaniu zwierzyny. Bogini często opuszczała swoje świątynie, by towarzyszyć ukochanemu w łowach. Chciała spędzać z nim jak najwięcej czasu, chociaż bieganie po lasach nie należało do jej ulubionych zajęć. Miłość Adonisa i Afrodyty stała się bardzo częstym tematem dzieł sztuki: malarstwa, rzeźbiarstwa, oper czy dzieł literackich.

R165nVLYknyAp1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Joachima Wtewaela pt. „Wenus i Adonis”. W centralnej części obrazu widoczna jest para młodych ludzi siedzących wśród drzew na rozpostartej zielonej tkaninie. Kobieta jest naga; mężczyzna ma przerzuconą przez biodra czerwoną szatę. Kochankowie są objęci, ich usta zbliżają się do siebie. O kobietę opiera się mały nagi Kupidyn. W podniesionej ręce trzyma strzałę. Obok Kupidyna stoi pies. Dwa inne leżą u stóp zakochanych. Tło obrazu stanowią ciemne zarośla.

W wersji znanej z Metamorfoz bogini zmęczona polowaniem, zachęciła Adonisa do odpoczynku w cieniu topoli. Wenus usiadła pod drzewem, a na swoim łonie oparła głowę młodzieńca i opowiedziała mu mit o Atalancie i Hippomenesie, którzy zostali zamienieni w lwy i są zagrożeniem dla ludzi. Bogini ostrzegała Adonisa przed zbytnią zuchwałością. Sama bała się dzikich zwierząt. Nie chciała, by w trakcie polowania myśliwemu stało się coś złego. Po opowiedzeniu tej historii i ostrzeżeniu młodzieńca, bogini wsiadła do rydwanu zaprzężonego w łabędzie i pełna złych przeczuć odleciała na jedną ze swoich ukochanych wysp.

Adonis nie posłuchał ostrzeżenia bogini Afrodyty. Kiedy przemierzał las, jego psy wypłoszyły z kryjówki dzika. Zuchwały młodzieniec postanowił wykorzystać szansę i rzucił oszczepem w uciekającego dzika. Udało mu się go zranić, jednak zwierz nie padł od razu. Strząsnął z siebie włócznię i z impetem ruszył na młodzieńca. Ten nie miał się gdzie ukryć i nie był w stanie uciec przed rozszalałym dzikiem. Adonis zginął rozszarpany przez zwierza.
Zgiełk z daleka usłyszała bogini Wenus, która przybyła na swoim rydwanie w miejsce, gdzie dokonała się ta tragiczna scena. Rozpaczała i narzekała, że ukochany nie posłuchał jej ostrzeżeń.

Rp4JrOIB5UPz21

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Magnusa Enckella pt. „Umierający Adonis”. W centralnej części obrazu widoczna jest postać nagiego młodzieńca leżącego na trawie. Przez biodra ma przerzucony jasny tiul. Opiera się na lewym łokciu, prawą ręką podtrzymuje opadającą głowę. Tło obrazu stanowią niewyraźne barwne zarośla.

Po śmierci Adonisa

Źródło:m273cb82b00f18c4a_0000000000007Źródło:

Aby upamiętnić Adonisa, bogini zamieniła go w kwiat zwany anemonem. Jak tłumaczy Owidiusz, nazwa kwiatu pochodzi od wiatru, który często kończy życie tego delikatnego kwiatu. Etymologia nazwy pochodzi więc od greckiego słowa określającego wiatr – anemos.

RvPemPHlaUhE81

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Álvarez Dumont’a, „Śmierć Adonisa”. W centralnej części obrazu widoczna jest postać nagiego młodzieńca leżącego na trawie. Głowę ma odchyloną do tyłu. W prawej ręce, odrzuconej bezwładnie, trzyma włócznię. Do lewej, nieco uniesionej do góry, przytula swój pysk siedzący obok biały duży pies. Na drugim planie widoczny jest pień i korona złamanego drzewa. Tło stanowią drzewa i leśne chaszcze.

R1XLtzzixFO4Q1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Marcantonio Franceschini’ego pt. „Metamorfoza zmarłego Adonisa”. Na pierwszym planie obrazu znajdują się cztery młode dziewczyny. Pochylają się one nad ciałem leżącego Adonisa. Stroją je kwiatami, jedna wylewa na nie wodę z dzbana. Z prawej strony, przy dziewczynie, stoi mały nagi Kupidyn z łukiem. Tło stanowią drzewa i krzewy. W dali widać błękitne niebo.

W opowiadaniu Owidiusza bogini zapowiada również, że raz w roku zostanie upamiętnione jej opłakiwanie zmarłego Adonisa. Jest to nawiązanie do specjalnych świąt, jakie obchodzono w starożytnej Grecji. Były to AdoniaAdonieAdonia lub Adonie. W tym ośmiodniowym święcie brały udział tylko kobiety. Pierwotnie miało ono charakter żałobny, lecz później ich charakter był mieszany: żałobno‑radosny. Z czasem w trakcie trwania świąt zaczęto odgrywać inscenizacje przedstawiające ślub Adonisa i Afrodyty. Podczas świąt zakładano też ogrody Adonisa. W skrzyniach, donicach, w bardzo płytkiej ziemi sadzono egzotyczne rośliny, które podlewano ciepłą wodą. Skutkowało to tym, że kwiaty te szybko wschodziły, a następnie szybko ginęły. Na koniec święta uroczyście wrzucano te doniczki do rzeki lub morza.

W języku polskim występuje też związek frazeologiczny, który możemy wiązać z tym zwyczajem – ogródek Adonisa. Możemy tak określić rzecz nietrwałą, kruchą, która szybko niszczeje.

Nawiązanie do mitu w poemacie W. Shakespeare'a

Dziełem literackim nawiązującym do mitu był poemat Williama Szekspira (1563‑1616) – znanego angielskiego poety i dramaturga, autora takich dzieł jak Hamlet, Makbet, Sen nocy letniej a także Sonetów, który wpłynął w znacznej mierze na rozwój literatury europejskiej.

Jego poemat Wenus i Adonis został zainspirowany historią przedstawioną przez Owidiusza w Metamorfozach. Inaczej jednak niż w starożytnym utworze, Adonis Szekspira nie jest zainteresowany zalotami bogini. Jego pasją są polowania i im chce poświęcać swój czas. Ma w planach wyruszyć nazajutrz na łowy, chcąc upolować dzika. Bogini Wenus, pełna złych przeczuć, ostrzega go przed wyruszeniem na łowy, lecz młodzieniec nie daje się przekonać. Bogini spędza całą noc lamentując. Następnego dnia o świcie słyszy odgłosy polowania. Udaje się w to miejsce, gdzie odnajduje rozszarpane ciało Adonisa. Z rozpaczy bogini nakłada klątwę na miłość – zawsze będzie ona związana z cierpieniem, tym większym, im większe będzie uczucie danej osoby.

R1VR0V7INHtnS1

Kolorowa fotografia przedstawiająca czerwony kwiat o łacińskiej nazwie anemone coronaria na tle gęsto rosnącej trawy.

R1CP6pJHagSHs1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło John Taylor’a. Jest to prawdopodobnie portret Williama Shakespaera. Mężczyzna przedstawiony jest en face. Ubrany jest w czarną szatę z dużym białym kołnierzem. Jego pociągłą twarz okala lekki zarost. Uwagę przyciąga wyjątkowo duży nos i wysokie czoło. Długie ciemne włosy opadają na szyję. W lewym uchu poety tkwi okrągły złoty kolczyk.

R5iUU7D4L2jrR1

Czarnobiała ilustracja przedstawia stronę tytułową dzieła zatytułowanego „Wenus i Adonis” autorstwa Szekspira. Pod angielskim tytułem widnieje dwuwiersz w języku łacińskim. Poniżej znajduje się ozdobna grafika przedstawiająca prawdopodobnie herb; na prawo niewyraźny ślad pieczęci bibliotecznej. Poniżej jest widoczny napis LONDON oraz informacje nt. wydawnictwa w języku angielskim. Na samym dole podano rok wydania 1593.

Miłość Adonisa i Afrodyty stała się tematem wielu przedstawień malarskich. Różne były sposoby podejścia do tego tematu. Kilka dzieł zostało zamieszczonych na animacji.

RocuLMXCCGThJ

Ilustracja interaktywna 1. „Wenus i Adonis” to obraz namalowany w 1554 przez włoskiego malarza renesansowego, Tycjana., 2. Dzieło zainspirowane zostało sceną przedstawioną w „Metamorfozach” Owidiusza. Bogini stara się powstrzymać ukochanego Adonisa przed wyruszeniem na polowanie. Ta scena stała się bardzo częstym tematem malarskim dla wielu artystów, którzy niekiedy tworzyli nawet różne wersje tego samego dzieła. Widzimy myśliwego w otoczeniu psów, gotowego by wyruszyć na polowanie. W prawej ręce trzyma specjalną włócznię, która często stosowana była w trakcie łowów w XVI w. Naga bogini Wenus przedstawiona tyłem, stara się powstrzymać ukochanego, obejmując go i patrząc z prośbą w oczach. Widzimy również małego Kupidyna, który śpi pod drzewami, a także jego typowe atrybuty – łuk i strzały – które wskazują na miłość łączącą głównych bohaterów tej sceny., 3. Dzieło obecnie znajduje się w zbiorach hiszpańskiego Museo Nacional del Prado (Madryt).

Ilustracja interaktywna 1. „Wenus i Adonis” to obraz namalowany w 1554 przez włoskiego malarza renesansowego, Tycjana., 2. Dzieło zainspirowane zostało sceną przedstawioną w „Metamorfozach” Owidiusza. Bogini stara się powstrzymać ukochanego Adonisa przed wyruszeniem na polowanie. Ta scena stała się bardzo częstym tematem malarskim dla wielu artystów, którzy niekiedy tworzyli nawet różne wersje tego samego dzieła. Widzimy myśliwego w otoczeniu psów, gotowego by wyruszyć na polowanie. W prawej ręce trzyma specjalną włócznię, która często stosowana była w trakcie łowów w XVI w. Naga bogini Wenus przedstawiona tyłem, stara się powstrzymać ukochanego, obejmując go i patrząc z prośbą w oczach. Widzimy również małego Kupidyna, który śpi pod drzewami, a także jego typowe atrybuty – łuk i strzały – które wskazują na miłość łączącą głównych bohaterów tej sceny., 3. Dzieło obecnie znajduje się w zbiorach hiszpańskiego Museo Nacional del Prado (Madryt).

1

2

3

1. „Wenus i Adonis” to obraz namalowany w 1554 przez włoskiego malarza renesansowego, Tycjana.

2. Dzieło zainspirowane zostało sceną przedstawioną w „Metamorfozach” Owidiusza. Bogini stara się powstrzymać ukochanego Adonisa przed wyruszeniem na polowanie. Ta scena stała się bardzo częstym tematem malarskim dla wielu artystów, którzy niekiedy tworzyli nawet różne wersje tego samego dzieła. Widzimy myśliwego w otoczeniu psów, gotowego by wyruszyć na polowanie. W prawej ręce trzyma specjalną włócznię, która często stosowana była w trakcie łowów w XVI w. Naga bogini Wenus przedstawiona tyłem, stara się powstrzymać ukochanego, obejmując go i patrząc z prośbą w oczach. Widzimy również małego Kupidyna, który śpi pod drzewami, a także jego typowe atrybuty – łuk i strzały – które wskazują na miłość łączącą głównych bohaterów tej sceny.

3. Dzieło obecnie znajduje się w zbiorach hiszpańskiego Museo Nacional del Prado (Madryt).

R1VTqqVSTRqtV

Ilustracja interaktywna 1. Przedstawienia Wenus i Adonisa podjął się również włoski malarze renesansowy Paolo Veronese (1528-1588) i to dwukrotnie. Tematem obrazu jest scena zaczerpnięta z mitologii greckiej i opisana w „Metamorfozach” Owidiusza. Jest to druga wersja tego obrazu., 2. Scena obrazuje chwilę, gdy bogini Wenus poproszona przez Adonisa o wyjaśnienie jej troski o jego bezpieczeństwo, opowiada w cieniu topoli historię z greckiego mitu arkadyjskiego Atalanty i Hippomenesa, którzy zostali zamienieni w lwy przez boginię Kybele. Wenus przez tę opowieść pragnęła przekazać swoje obawy, by ukochany nie zginął od kłów dzika. Adonis słuchając zasnął na kolanach bogini. Stojący przy nich Kupidyn stara się odciągnąć psa, by ten nie obudził młodzieńca. Veronese przedstawił postacie na tle leśnego pejzażu, jednakże dynamika obrazu jest zupełnie inna. Tutaj postacie przedstawione zostały w wyważonych pozach, scena namalowana została miękkimi płaszczyznami o różnych barwach rozjaśnianych złocistym światłem.

Ilustracja interaktywna 1. Przedstawienia Wenus i Adonisa podjął się również włoski malarze renesansowy Paolo Veronese (1528-1588) i to dwukrotnie. Tematem obrazu jest scena zaczerpnięta z mitologii greckiej i opisana w „Metamorfozach” Owidiusza. Jest to druga wersja tego obrazu., 2. Scena obrazuje chwilę, gdy bogini Wenus poproszona przez Adonisa o wyjaśnienie jej troski o jego bezpieczeństwo, opowiada w cieniu topoli historię z greckiego mitu arkadyjskiego Atalanty i Hippomenesa, którzy zostali zamienieni w lwy przez boginię Kybele. Wenus przez tę opowieść pragnęła przekazać swoje obawy, by ukochany nie zginął od kłów dzika. Adonis słuchając zasnął na kolanach bogini. Stojący przy nich Kupidyn stara się odciągnąć psa, by ten nie obudził młodzieńca. Veronese przedstawił postacie na tle leśnego pejzażu, jednakże dynamika obrazu jest zupełnie inna. Tutaj postacie przedstawione zostały w wyważonych pozach, scena namalowana została miękkimi płaszczyznami o różnych barwach rozjaśnianych złocistym światłem.

1

2

1. Przedstawienia Wenus i Adonisa podjął się również włoski malarze renesansowy Paolo Veronese (1528-1588) i to dwukrotnie. Tematem obrazu jest scena zaczerpnięta z mitologii greckiej i opisana w „Metamorfozach” Owidiusza. Jest to druga wersja tego obrazu.

2. Scena obrazuje chwilę, gdy bogini Wenus poproszona przez Adonisa o wyjaśnienie jej troski o jego bezpieczeństwo, opowiada w cieniu topoli historię z greckiego mitu arkadyjskiego Atalanty i Hippomenesa, którzy zostali zamienieni w lwy przez boginię Kybele. Wenus przez tę opowieść pragnęła przekazać swoje obawy, by ukochany nie zginął od kłów dzika. Adonis słuchając zasnął na kolanach bogini. Stojący przy nich Kupidyn stara się odciągnąć psa, by ten nie obudził młodzieńca. Veronese przedstawił postacie na tle leśnego pejzażu, jednakże dynamika obrazu jest zupełnie inna. Tutaj postacie przedstawione zostały w wyważonych pozach, scena namalowana została miękkimi płaszczyznami o różnych barwach rozjaśnianych złocistym światłem.

RW0lsAtHhScez

Ilustracja interaktywna 1. Bartholomeus Spranger (1546 – 1611) niderlandzki malarz, rysownik i rytownik okresu późnego manieryzmu w swoim wyobrażeniu Wenus i Adonisa podjął nieco inny temat niż jego poprzednicy., 2. Obraz został zamówiony przez Rudolfa II Habsburga i należał do cyklu obrazów o tematyce mitologiczno-erotycznej. Przedstawiona Wenus kusi zmysłowo Adonisa. Jej ciało zakrywa jedynie przezroczysta woalka. Spranger bez wątpienia wzorował się na rzeźbie Giambologna pt. Wenus powstałej w 1575 roku (obecnie we Florencji w Ogrodach Boboli) oraz na Grupie Laokoona skąd zaczerpną ujęcie w typie figura serpentinata. Erotyczność sceny podkreślona jest głębokim, intymnym spojrzeniem kochanków. Adonis delikatnie obejmuję Wenus, muskając jej policzek, jego lewa noga jest lekko podniesiona i równie naga., 3. Z prawej strony mały kupidyn trzyma w dłoniach gołąbki, symbole miłości. Jego twarz zwrócona jest w stronę widza, zachęcając go do duchowego uczestniczenia w miłosnym uniesieniu. Również pies u dołu obrazu zwrócony jest w stronę obserwatora.

Ilustracja interaktywna 1. Bartholomeus Spranger (1546 – 1611) niderlandzki malarz, rysownik i rytownik okresu późnego manieryzmu w swoim wyobrażeniu Wenus i Adonisa podjął nieco inny temat niż jego poprzednicy., 2. Obraz został zamówiony przez Rudolfa II Habsburga i należał do cyklu obrazów o tematyce mitologiczno-erotycznej. Przedstawiona Wenus kusi zmysłowo Adonisa. Jej ciało zakrywa jedynie przezroczysta woalka. Spranger bez wątpienia wzorował się na rzeźbie Giambologna pt. Wenus powstałej w 1575 roku (obecnie we Florencji w Ogrodach Boboli) oraz na Grupie Laokoona skąd zaczerpną ujęcie w typie figura serpentinata. Erotyczność sceny podkreślona jest głębokim, intymnym spojrzeniem kochanków. Adonis delikatnie obejmuję Wenus, muskając jej policzek, jego lewa noga jest lekko podniesiona i równie naga., 3. Z prawej strony mały kupidyn trzyma w dłoniach gołąbki, symbole miłości. Jego twarz zwrócona jest w stronę widza, zachęcając go do duchowego uczestniczenia w miłosnym uniesieniu. Również pies u dołu obrazu zwrócony jest w stronę obserwatora.

1

2

3

1. Bartholomeus Spranger (1546 – 1611) niderlandzki malarz, rysownik i rytownik okresu późnego manieryzmu w swoim wyobrażeniu Wenus i Adonisa podjął nieco inny temat niż jego poprzednicy.

2. Obraz został zamówiony przez Rudolfa II Habsburga i należał do cyklu obrazów o tematyce mitologiczno-erotycznej. Przedstawiona Wenus kusi zmysłowo Adonisa. Jej ciało zakrywa jedynie przezroczysta woalka. Spranger bez wątpienia wzorował się na rzeźbie Giambologna pt. Wenus powstałej w 1575 roku (obecnie we Florencji w Ogrodach Boboli) oraz na Grupie Laokoona skąd zaczerpną ujęcie w typie figura serpentinata. Erotyczność sceny podkreślona jest głębokim, intymnym spojrzeniem kochanków. Adonis delikatnie obejmuję Wenus, muskając jej policzek, jego lewa noga jest lekko podniesiona i równie naga.

3. Z prawej strony mały kupidyn trzyma w dłoniach gołąbki, symbole miłości. Jego twarz zwrócona jest w stronę widza, zachęcając go do duchowego uczestniczenia w miłosnym uniesieniu. Również pies u dołu obrazu zwrócony jest w stronę obserwatora.

RJI5nZTSUjGk2

Ilustracja interaktywna 1. Wenus i Adonis – obraz flamandzkiego malarza Petera Paula Rubensa stworzony ok. 1614 roku. Obraz do 1768 roku znajdował się w zbiorach prywatnych w Brukseli. Od kolekcjonera został zakupiony dla Galerii Ermitaż., 2. Tematem obrazu jest scena zaczerpnięta z mitologii greckiej, z Metamorfoz Owidiusza. Pokazuje próbę zatrzymania Adonisa przed wyprawą na polowanie przez boginię Wenus. Obraz z Ermitażu ma kompozycję horyzontalną z widocznym pejzażem. Jest zaliczany do tzw. obrazów gabinetowych. Adonis po miłosnym uniesieniu wstaje by wyruszyć na polowanie. Bogini miłości próbuje go zatrzymać. U nogi Adonisa wisi uczepiony Kupido, symbol miłości, który pomaga Wenus w zatrzymaniu ukochanego. Miłosną chwilę podkreślają dwa łabędzie ciągnące rydwan. Postać Adonisa Rubens zaczerpnął z antycznej rzeźby Laokoona. Do kompozycji obrazu dodał dwa dodatkowe wizerunki psów.

Ilustracja interaktywna 1. Wenus i Adonis – obraz flamandzkiego malarza Petera Paula Rubensa stworzony ok. 1614 roku. Obraz do 1768 roku znajdował się w zbiorach prywatnych w Brukseli. Od kolekcjonera został zakupiony dla Galerii Ermitaż., 2. Tematem obrazu jest scena zaczerpnięta z mitologii greckiej, z Metamorfoz Owidiusza. Pokazuje próbę zatrzymania Adonisa przed wyprawą na polowanie przez boginię Wenus. Obraz z Ermitażu ma kompozycję horyzontalną z widocznym pejzażem. Jest zaliczany do tzw. obrazów gabinetowych. Adonis po miłosnym uniesieniu wstaje by wyruszyć na polowanie. Bogini miłości próbuje go zatrzymać. U nogi Adonisa wisi uczepiony Kupido, symbol miłości, który pomaga Wenus w zatrzymaniu ukochanego. Miłosną chwilę podkreślają dwa łabędzie ciągnące rydwan. Postać Adonisa Rubens zaczerpnął z antycznej rzeźby Laokoona. Do kompozycji obrazu dodał dwa dodatkowe wizerunki psów.

1

2

1. Wenus i Adonis – obraz flamandzkiego malarza Petera Paula Rubensa stworzony ok. 1614 roku. Obraz do 1768 roku znajdował się w zbiorach prywatnych w Brukseli. Od kolekcjonera został zakupiony dla Galerii Ermitaż.

2. Tematem obrazu jest scena zaczerpnięta z mitologii greckiej, z Metamorfoz Owidiusza. Pokazuje próbę zatrzymania Adonisa przed wyprawą na polowanie przez boginię Wenus. Obraz z Ermitażu ma kompozycję horyzontalną z widocznym pejzażem. Jest zaliczany do tzw. obrazów gabinetowych. Adonis po miłosnym uniesieniu wstaje by wyruszyć na polowanie. Bogini miłości próbuje go zatrzymać. U nogi Adonisa wisi uczepiony Kupido, symbol miłości, który pomaga Wenus w zatrzymaniu ukochanego. Miłosną chwilę podkreślają dwa łabędzie ciągnące rydwan. Postać Adonisa Rubens zaczerpnął z antycznej rzeźby Laokoona. Do kompozycji obrazu dodał dwa dodatkowe wizerunki psów.

RXxvCgGdFgyKp

Ilustracja interaktywna 1. Na motywie śmierci Adonisa skupił się w swoim malarstwie Francisco Goya (1746 – 1828). Był on hiszpańskim malarzem doby romantyzmu. Jego obraz „Wenus i Adonis” tematycznie różni się od dzieł namalowanych przez jego poprzedników. Scena przedstawia boginię Wenus płaczącą nad ciałem jej ukochanego Adonisa, który leży martwy, po tym jak został zaatakowany przez dzika. Kompozycja jest diagonalna, przekątną wyznacza pień drzewa. Występuje typowy dla baroku silny kontrast między ciemnym tłem z burzowymi chmurami a jasnymi postaciami na pierwszym planie, ubranymi w kolorowe, jaskrawe stroje. Anatomia Adonisa odzwierciedla zainteresowanie Goi klasyczną rzeźbą, co potwierdzają również szkice z jego włoskiego notatnika.

Ilustracja interaktywna 1. Na motywie śmierci Adonisa skupił się w swoim malarstwie Francisco Goya (1746 – 1828). Był on hiszpańskim malarzem doby romantyzmu. Jego obraz „Wenus i Adonis” tematycznie różni się od dzieł namalowanych przez jego poprzedników. Scena przedstawia boginię Wenus płaczącą nad ciałem jej ukochanego Adonisa, który leży martwy, po tym jak został zaatakowany przez dzika. Kompozycja jest diagonalna, przekątną wyznacza pień drzewa. Występuje typowy dla baroku silny kontrast między ciemnym tłem z burzowymi chmurami a jasnymi postaciami na pierwszym planie, ubranymi w kolorowe, jaskrawe stroje. Anatomia Adonisa odzwierciedla zainteresowanie Goi klasyczną rzeźbą, co potwierdzają również szkice z jego włoskiego notatnika.

1

1. Na motywie śmierci Adonisa skupił się w swoim malarstwie Francisco Goya (1746 – 1828). Był on hiszpańskim malarzem doby romantyzmu. Jego obraz „Wenus i Adonis” tematycznie różni się od dzieł namalowanych przez jego poprzedników. Scena przedstawia boginię Wenus płaczącą nad ciałem jej ukochanego Adonisa, który leży martwy, po tym jak został zaatakowany przez dzika. Kompozycja jest diagonalna, przekątną wyznacza pień drzewa. Występuje typowy dla baroku silny kontrast między ciemnym tłem z burzowymi chmurami a jasnymi postaciami na pierwszym planie, ubranymi w kolorowe, jaskrawe stroje. Anatomia Adonisa odzwierciedla zainteresowanie Goi klasyczną rzeźbą, co potwierdzają również szkice z jego włoskiego notatnika.

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

R1Od0gRj9QMIV1

Na ilustracji przedstawiono pomnik Owidiusza autorstwa Ettore Ferrari. Znajduje się on w miejscowości Konstanca w Rumunii. Na cokole stoi posąg wykonany z ciemnego kamienia. Poeta jest ubrany w długą szatę. Głowę opiera o prawą rękę, spogląda w dal. Za pomnikiem widoczny jest fragment współczesnego budynku z czerwonym dachem.

RG9NINhELI62H1

Na ilustracji przedstawiono dzieło Luigi Garzi pt. „Narodziny Adonisa i przemiana Myrry”. W centralnej części obrazu znajduje się drzewo z pniem zamienionym w ciało nagiej kobiety. Wokół drzewa i rodzącej zgromadziło się kilka innych kobiet ubranych w kolorowe szaty. Jedna z nich trzyma na rękach noworodka. Inne przyglądają się dziecku. Dokoła widoczne są zarośla. Tło obrazu stanowią wzgórza rysujące się na tle lekko zachmurzonego nieba.

RRLzV1iS2myIg1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Benjmanina West’a pt. „Adonis”. Na pierwszym planie znajduje się siedzący półnagi młodzieniec. Ma przerzuconą przez ramię lekką białą koszulę i czerwony płaszcz. Głowę skręca w bok, patrzy w dal. W prawej ręce trzyma długą dzidę, w lewej róg myśliwski. Obok Adonisa na ziemi siedzą dwa psy. Mają uniesione ku górze pyski; zdają się szczekać. W lewej górnej części obrazu znajdują się dwa amorki. Mają rozpostarte skrzydła i czerwone rozwiane na wietrze szatki. Jeden dmie w mały złoty róg. Tło obrazu stanowi zachmurzone niebo i ciemne drzewa.

RDk2g1rYb0R4a1

Ilustracja przedstawia marmurową rzeźbę Bertela Thorvaldsena zatytułowaną „Adonis”. Jest ona ustawiona na postumencie pod jasnobrązową ścianą muzeum. Ukazuje nagiego młodzieńca. W prawym ręku trzyma dzidę; ramię opiera na pieńku drzewa, na którym zawiesił upolowanego zająca. Lewą ręką dotyka biodra. Twórca zastosował technikę kontrapostu. Głowa rzeźby jest lekko skręcona w prawą stronę, prawa noga zgięta w kolanie, odsunięta do tyłu. Cały ciężar spoczywa na mocno stojącej lewej stopie.

R165nVLYknyAp1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Joachima Wtewaela pt. „Wenus i Adonis”. W centralnej części obrazu widoczna jest para młodych ludzi siedzących wśród drzew na rozpostartej zielonej tkaninie. Kobieta jest naga; mężczyzna ma przerzuconą przez biodra czerwoną szatę. Kochankowie są objęci, ich usta zbliżają się do siebie. O kobietę opiera się mały nagi Kupidyn. W podniesionej ręce trzyma strzałę. Obok Kupidyna stoi pies. Dwa inne leżą u stóp zakochanych. Tło obrazu stanowią ciemne zarośla.

R61nqfds3Vj0l1

Ilustracja przedstawia obraz Wenus i Adonis autostwa Ferdynanda Bola. Na obrazie widzimy parę tulącą się do siebie.

Rp4JrOIB5UPz21

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Magnusa Enckella pt. „Umierający Adonis”. W centralnej części obrazu widoczna jest postać nagiego młodzieńca leżącego na trawie. Przez biodra ma przerzucony jasny tiul. Opiera się na lewym łokciu, prawą ręką podtrzymuje opadającą głowę. Tło obrazu stanowią niewyraźne barwne zarośla.

RvPemPHlaUhE81

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Álvarez Dumont’a, „Śmierć Adonisa”. W centralnej części obrazu widoczna jest postać nagiego młodzieńca leżącego na trawie. Głowę ma odchyloną do tyłu. W prawej ręce, odrzuconej bezwładnie, trzyma włócznię. Do lewej, nieco uniesionej do góry, przytula swój pysk siedzący obok biały duży pies. Na drugim planie widoczny jest pień i korona złamanego drzewa. Tło stanowią drzewa i leśne chaszcze.

R1XLtzzixFO4Q1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło Marcantonio Franceschini’ego pt. „Metamorfoza zmarłego Adonisa”. Na pierwszym planie obrazu znajdują się cztery młode dziewczyny. Pochylają się one nad ciałem leżącego Adonisa. Stroją je kwiatami, jedna wylewa na nie wodę z dzbana. Z prawej strony, przy dziewczynie, stoi mały nagi Kupidyn z łukiem. Tło stanowią drzewa i krzewy. W dali widać błękitne niebo.

R1VR0V7INHtnS1

Kolorowa fotografia przedstawiająca czerwony kwiat o łacińskiej nazwie anemone coronaria na tle gęsto rosnącej trawy.

R1CP6pJHagSHs1

Kolorowa ilustracja przedstawia dzieło John Taylor’a. Jest to prawdopodobnie portret Williama Shakespaera. Mężczyzna przedstawiony jest en face. Ubrany jest w czarną szatę z dużym białym kołnierzem. Jego pociągłą twarz okala lekki zarost. Uwagę przyciąga wyjątkowo duży nos i wysokie czoło. Długie ciemne włosy opadają na szyję. W lewym uchu poety tkwi okrągły złoty kolczyk.

R11Pmcza88dPB

ROpsrPZJ3Dx7v

RAVx8N9C2H6nn

R1eW2nW1Lm7gj

R1WD3PkM0E8GG

Bibliografia

Owidiusz, Metamorfozy, przekł. A. Kamieńska, Wrocław 1995.

A.Świderkówna (red.), Słownik pisarzy antycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa 2001

J.Parandowski, Mitologia, Wydawnictwo Puls, Londyn 1992.

L. Winniczuk (red.), Słownik kultury antycznej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.

P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2008.

R. Greaves, Kultura i mity- Afrodyta i Adonis, Vis‑a-vis, Kraków 2009.