Kim był pułkownik?

W polskiej historii miały miejsce liczne zbrojne powstania, z których większość zakończyła się klęskami. Do największych możemy zaliczyć: insurekcję kościuszkowską, powstanie listopadowe, powstanie styczniowe, powstanie warszawskie oraz, zakończone sukcesem, powstanie wielkopolskie. Oddziały powstańcze składały się z mężczyzn, a w ich cieniu pozostawała duża grupa uczestniczących w tych wydarzeniach kobiet. W powstaniu kościuszkowskim wykazała się odwagą, jako wywiadowczyni, Magdalena Granasowa. W powstaniu listopadowym walczyła Emilia Plater, Antonina Tomaszewska i trzy waleczne kobiety podające się za mężczyzn: Zofia Kodrębska, Barbara Bronisława Czarnowska, Józefa Rostkowska. Każda została odznaczona orderem Virtuti Militari. W powstaniu styczniowym wyróżniły się, walcząc ramię w ramię z mężczyznami Maria Piotrowiczowa i Anna (Henryka) Pustowójtówna. W powstaniu warszawskim zaznaczyły się m.in.: Wanda Gertz ps. 'Lena', 'Kazik', Maria Stanisława Wittek, ps. 'Mira', 'Pani Maria', Elżbieta Zawacka, ps. 'Zelma', 'Sulica', 'Zo', Grażyna Władysława Lipińska ps. 'Danuta'.

Każdemu powstaniu towarzyszył ogromny wysiłek kobiet, które zajmowały się zaopatrzeniem powstańczych oddziałów w broń, udzielały pomocy medycznej i opiekowały się rannymi. W XIX wieku te obowiązki przejmowały przede wszystkim przedstawicielki ziemiaństwa, udostępniając dwory na lazarety02lazarety i organizując żywność. Arystokratki urządzały kwesty03kwesty i zbiórki funduszy, aby zapewnić środki na finansowanie działań powstańczych. Walczącym pomagały kobiety reprezentujące wszystkie klasy społeczne. W czasie II wojny światowej działały jako sanitariuszki
i łączniczki powstańcze, ale także sabotażystki01sabotażystki.

Bohaterkę powstania listopadowego, hrabiankę Emilię Plater uwiecznił Adam Mickiewicz w wierszu Śmierć pułkownika. Emilia była wychowywana z dwoma kuzynami, świetnie jeździła konno, polowała i ćwiczyła fechtunek. Kiedy wybuchło powstanie, obcięła włosy i w męskim stroju przyłączyła się do walczących. Razem z przyjaciółką Marią Prószyńską stworzyła oddział powstańczy, który walczył w okolicach Kowna na Litwie. Cieszyła się szacunkiem i sympatią żołnierzy. Za zasługi na polu walki generał Dezydery Chłapowski przyznał jej honorowy tytuł kapitana. Podczas trudnej przeprawy z Litwy do Warszawy zachorowała, wycieńczona głodem
i trudami wędrówki zmarła 23 grudnia 1831 roku.

R6LAsG95J2quW

Mapa na której przedstawiono powstanie listopadowe i początek wojny z Rosją.

Mapa: Powstanie listopadowe i początek wojny z Rosją. Na mapie zaznaczono:

• Granice państw;

• Granice inne;

• Królestwo Polskie (Kongresowe): jego granice łączyły się na południu z Cesarstwem Austriackim, na wschodzie z Cesarstwem Rosyjskim, na północy i na zachodzie z Królestwem Pruskim i Wielkim Księstwem Poznańskim;

• kierunki działania głównych sił rosyjskich: z Białegostoku przez rzekę Bug do Grochowa, z Siedlec do Ostrołęki, z Ostrołęki do Płocka, z Płocka do Osieka, z Osieka na Łowicz, z Łowicza na Warszawę, z Warszawy na Dęblin, z Dęblina na Stoczek, ze Stoczka na Iganie, z Włodawy na Stoczek;

• kierunki działania głównych sił polskich: z Warszawy okrążając na Warszawę, z Siedlec na Grochów, z Wawra na Dębe Wielkie, z Warszawy na Tykocin, z Tykocina na Ostrołękę, z Ostrołęki na Warszawę, z Warszawy przez Modlin na Płock, z Płocka do Brodnicy; 

• Wielkie Księstwo Poznańskie (częściowa autonomia), obejmowało: Poznań, Leszno, Bydgoszcz, granice Cesarstwa Rosyjskiego w 1830 roku;

• Miejsce wybuchu powstania: noc listopadowa 29/ 30 listopada 1830 roku: Warszawa;

• Twierdze w rękach Polaków: Modlin, Warszawa;

• Obszary objęte walką partyzancką: okolice Nowego Miasta, Klejdan, Wilna, Kowna, Suwałk, Białegostoku, Ostrołęki, Kowela, Kamieńca Podolskiego;

• Bitwy powstania listopadowego 1831: Tykocin, Ostrołęka, Grochów, Dębe Wielkie, Iganie, Stoczek, Wawer, Warszawa, Wilno;

• Miejsca złożenia broni przez wojska polskie w 1831 roku: Nowe Miasto, Brodnica, Chwałowice, Bobrek, Klebanówka;

• Kierunek Wielkiej Emigracji: na zachód.

RovOsR7vi6Gdj

Obraz przedstawia ukazaną od piersi prawym półprofilem młodą kobietę o ciemnych rozwianych lokowanych włosach, ubraną w brązową obcisłą wojskowego kroju kurtkę z szerokim klapami i postawionym kołnierzem. Na piersi szereg poziomych, zakończonych guzami szamerowań, czyli naszytych złożonych podwójnie odcinków sznura. Rozpięty swobodnie, wysoki kołnierz białej koszuli przewiązany jest czerwoną apaszką. Padające z lewej strony obrazu światło ukazuje owalną twarz z rumieńcem i czerwonymi pełnymi ustami. Ma ona prosty nos, wyraziste oczy o dużych brązowych źrenicach w jasnej oprawie pod ciemnymi lekko uniesionymi długimi brwiami, jasne czoło z opadającym nad lewym okiem loczkiem i wyraźną linię prostego przedziałka na szczycie głowy, a przy tym rozwiane pukle nad lewym ramieniem.