Ilustracja przedstawia kolorowe zdjęcie fragmentów partytur leżących na drewnianych deskach. Trzy widoczne na fotografii kartki noszą na sobie ślady czasu, są pożółkłe i poszarpane na brzegach. Tytuł lekcji: Klasyczna forma sonatowa.
Ilustracja przedstawia kolorowe zdjęcie fragmentów partytur leżących na drewnianych deskach. Trzy widoczne na fotografii kartki noszą na sobie ślady czasu, są pożółkłe i poszarpane na brzegach. Tytuł lekcji: Klasyczna forma sonatowa.
Klasyczna forma sonatowa
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Ważne daty
1732‑1809 – lata życia Josepha Haydna,
1756‑1791 – lata życia Wolfganga Amadeusza Mozarta,
1770‑1827 – lata życia Ludwiga van Beethovena.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
R3FYDotro6c6c
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
W prostokątnym polu znajduje się napis „Pobierz”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji - dokument w formacie pdf.
I. Indywidualna i zespołowa ekspresja muzyczna.
4. W zakresie słuchania i percepcji muzyki. Uczeń:
1) świadomie słucha wybranych dzieł literatury muzycznej (fragmentów lub/i w całości):
a) reprezentatywnych dla kolejnych epok (od średniowiecza do współczesności),
3) rozpoznaje i analizuje utwory muzyczne, określając ich elementy, nastrój i charakter, formułuje wypowiedzi, stosując pojęcia charakterystyczne dla języka muzycznego;
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
2. Uczeń odczytuje i zapisuje elementy notacji muzycznej:
4) zna podstawowe oznaczenia: metryczne, agogiczne, dynamiczne i artykulacyjne oraz fermatę;
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
3) form muzycznych: budowa okresowa, AB, ABA, ABA1, kanon, rondo, wariacje, pieśń, opera, balet, operetka, musical, koncert, symfonia;
6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki ((…) barok, klasycyzm (…)) oraz potrafi wskazać kompozytorów reprezentatywnych dla nich.
8. Potrafi uzasadnić własne preferencje muzyczne, argumentując swoje wybory.
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej.
Nauczysz się
używać właściwej terminologii muzycznej;
opisywać budowę sonaty klasycznej;
opisywać cechy formy sonatowej;
wskazywać różnice między barokiem a klasycyzmem.
Klasycyzm – epoka równowagi
Barok był epoką przepychu i bogactwa, która kojarzy się z budynkami, ociekającymi złotem i ornamentami, a w muzyce z rozbudowanym basso continuoBasso continuobasso continuo i zawiłymi koloraturamiKoloraturakoloraturami. Stopniowo jednak zaczęto z tego rezygnować na rzecz prostoty formy i przekazu, a epokę która zapoczątkowała te zmiany nazwano klasycyzmem. Rozbudowaną barokową polifonięPolifoniapolifonię wypierała muzyka homofonicznaHomofoniahomofoniczna, stopniowo zanikał bas cyfrowanyBas cyfrowanybas cyfrowany, przysłużyło się to do powstania nowych form muzycznych, m.in. sonatySonatasonaty. Ogromną rolę w kształtowaniu epoki mieli trzej kompozytorzy, nazywani Klasykami Wiedeńskimi, byli to: Józef Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart oraz Ludwig van Beethoven.
Cechy baroku i klasycyzmu
RSUipxd6qKFjY1
Diagram, którego celem jest porównanie epok baroku i klasycyzmu. Wokół napisu barok, wymieniono cechy muzyki tej epoki: przepych formy, rozbudowana muzyka polifoniczna, bogate koloratury, zdobienia, rozwój stylu concertato, rozbudowane basso continuo. Wokół napisu klasycyzm - inne cechy: stopniowa rezygnacja z basso continuo, rozwój muzyki homofonicznej, rozwój form klasycznych, równowaga treści i formy. Między napisami barok i klasycyzm znajduje się strzałka skierowana w stronę klasycyzmu.
Źródło: online-skills.
Klasycy Wiedeńscy
Muzyczną stolicą klasycyzmu był Wiedeń. Na dworze cesarskim najprężniej rozwijała się sztuka, a kompozytorzy nazywani Klasykami Wiedeńskimi, są najbardziej reprezentacyjnymi twórcami tej epoki.
Polecenie 1
Zapoznaj się z sylwetkami Klasyków Wiedeńskich. Wymień cechy muzyki klasycystycznej w zaprezentowanych utworach.
Zapoznaj się z sylwetkami Klasyków Wiedeńskich. Wymień cechy muzyki klasycystycznej w zaprezentowanych utworach.
Zapoznaj się z sylwetkami Klasyków Wiedeńskich. Wymień cechy muzyki klasycystycznej w zaprezentowanych utworach.
Zapoznaj się z sylwetkami Klasyków Wiedeńskich, wysłuchaj przykładów muzycznych ich kompozycji. Zapisz emocje, które towarzyszą Ci podczas słuchania oraz wypisz cechy muzyki klasycystycznej w zaprezentowanych utworach.
R1Ov37mFA1K7y
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Józefa Haydna”, autorstwa Thomasa Hardy. Na obrazie ukazany jest mężczyzna w średnim wieku, w białej peruce, ubrany na ciemno z białym, koronkowym żabotem pod szyją. W prawej dłoni trzyma książkę. Postać ujęta jest z półprofilu. Po zaznaczeniu kursorem myszy grafiki, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz odtworzony utwór muzyczny „Le Matin” z Symfonii No. 6 D-dur cz. IV Finale Allegro, autorstwa Josepha Haydna.
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Józefa Haydna”, autorstwa Thomasa Hardy. Na obrazie ukazany jest mężczyzna w średnim wieku, w białej peruce, ubrany na ciemno z białym, koronkowym żabotem pod szyją. W prawej dłoni trzyma książkę. Postać ujęta jest z półprofilu. Po zaznaczeniu kursorem myszy grafiki, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz odtworzony utwór muzyczny „Le Matin” z Symfonii No. 6 D-dur cz. IV Finale Allegro, autorstwa Josepha Haydna.
R4zweYc149HGx
Na ilustracji interaktywnej portret Wolfganga Amadeusza Mozarta. Na obrazie: dość młody mężczyzna, raczej drobnej postury, twarz raczej pociągła, dość duży nos, wąskie usta, niebieskie oczy. Na głowie biała peruka, na wysokości ucha ułożone loki, z tyłu pozostałe włosy związane kokardą. Ubrany w białą koszulę z koronkowym żabotem i czerwony surdut. Tło obrazu ciemne światło pada na połowę twarzy mężczyzny. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: Marsz turecki z Sonaty fortepianowej A-dur KV 331, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Jest też możliwość odtworzenia muzyki. Utwór jest żywy, radosny, szybki wykonany na fortepianie. Utwór miał naśladować instrumenty i sposób gry głośnych orkiestr wojskowych armii tureckiej - kapel janczarskich. W utworze wiele tematów, melodii powtarza się.
Na ilustracji interaktywnej portret Wolfganga Amadeusza Mozarta. Na obrazie: dość młody mężczyzna, raczej drobnej postury, twarz raczej pociągła, dość duży nos, wąskie usta, niebieskie oczy. Na głowie biała peruka, na wysokości ucha ułożone loki, z tyłu pozostałe włosy związane kokardą. Ubrany w białą koszulę z koronkowym żabotem i czerwony surdut. Tło obrazu ciemne światło pada na połowę twarzy mężczyzny. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: Marsz turecki z Sonaty fortepianowej A-dur KV 331, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Jest też możliwość odtworzenia muzyki. Utwór jest żywy, radosny, szybki wykonany na fortepianie. Utwór miał naśladować instrumenty i sposób gry głośnych orkiestr wojskowych armii tureckiej - kapel janczarskich. W utworze wiele tematów, melodii powtarza się.
R11cBhoSGqwGG
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Ludwiga van Beethovena”, autorstwa Josepha Karla Stielera. Na olejnym obrazie ukazany jest mężczyzna w ciemnym stroju z widocznym, białym kołnierzem koszuli oraz zawiązanym pod nim, czerwonym halsztukiem (chusta). Kompozytor ma siwe, falowane włosy, w lewej dłoni trzyma zeszyt nutowy. Prawa ręka, trzymająca ołówek, zawieszona jest nad stroną zeszytu. Twarz Beethovena wyraża skupienie, usta są zaciśnięte, oczy spoglądają w dal. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawi się napis: Sonata księżycowa opus dwudzieste siódme numer 2, część I. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Pod napisem znajduje się przycisk do uruchamiania muzyki. Utwór jest bardzo smutny, spokojny, w większości przygnębiający, czasami pojawiają się bardziej optymistyczne tony. Można to porównać do tego, jakby przez „ciemne chmury przedzierały się promienie światła.”
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Ludwiga van Beethovena”, autorstwa Josepha Karla Stielera. Na olejnym obrazie ukazany jest mężczyzna w ciemnym stroju z widocznym, białym kołnierzem koszuli oraz zawiązanym pod nim, czerwonym halsztukiem (chusta). Kompozytor ma siwe, falowane włosy, w lewej dłoni trzyma zeszyt nutowy. Prawa ręka, trzymająca ołówek, zawieszona jest nad stroną zeszytu. Twarz Beethovena wyraża skupienie, usta są zaciśnięte, oczy spoglądają w dal. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawi się napis: Sonata księżycowa opus dwudzieste siódme numer 2, część I. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Pod napisem znajduje się przycisk do uruchamiania muzyki. Utwór jest bardzo smutny, spokojny, w większości przygnębiający, czasami pojawiają się bardziej optymistyczne tony. Można to porównać do tego, jakby przez „ciemne chmury przedzierały się promienie światła.”
RYF74gU5OUSh7
Rozwój klasycznej formy sonatowej
Wykształcenie się formy sonatowej miało ogromny wpływ na całą muzykę klasycystyczną. Nowy odmiana sonaty zakładała występowanie trzech elementów: ekspozycji, przetworzenia i repryzy. Ekspozycja składa się najczęściej z dwóch kontrastujących ze sobą tematówTemattematów, połączonych łącznikiemŁącznikłącznikiem. Pierwszy temat, nazywany męskim, jest żywiołowy, natomiast drugi, nazywany żeńskim, przyjmuje delikatny, melodyjny charakter. Przetworzenie jest częścią, w której kompozytor modyfikuje tematy znane z ekspozycji. Może zmienić ich rytmRytmrytm, tonacjęTonacjatonację, łączyć fragmenty obu tematów. Twórca rozwija wcześniej prezentowaną myśl muzyczną i przedstawia ją w różnych konfiguracjach. Repryza jest powrotem do tematów znanych z ekspozycji, kończy się kadencjąKadencjakadencją, często poprzedzoną codąCodacodą.
R1OvjjedtPjIH1
Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu „Sonatina C-dur op. 36” cz.1 Allegro autorstwa Muzio Clementiego. Zapis składa się z dwunastu pięciolinii, łączonych po dwie. Na ilustracji umieszczono sześć punktów interaktywnych. Punkty służą objaśnieniu budowy allegra sonatowego. Na samym początku utworu oznaczono rozpoczynającą się ekspozycję, oraz zaprezentowanie tematu męskiego. Nad ósmym taktem wyświetla się napis: Zaprezentowanie tematu żeńskiego. Nad szesnastym taktem napis: Przetworzenie. Nad dwudziestym czwartym taktem: Zaprezentowanie tematu męskiego w innej tonacji, a nad trzydziestym drugim taktem napis: Zaprezentowanie tematu żeńskiego w innej tonacji.
Ilustracja przedstawia zapis nutowy utworu „Sonatina C-dur op. 36” cz.1 Allegro autorstwa Muzio Clementiego. Zapis składa się z dwunastu pięciolinii, łączonych po dwie. Na ilustracji umieszczono sześć punktów interaktywnych. Punkty służą objaśnieniu budowy allegra sonatowego. Na samym początku utworu oznaczono rozpoczynającą się ekspozycję, oraz zaprezentowanie tematu męskiego. Nad ósmym taktem wyświetla się napis: Zaprezentowanie tematu żeńskiego. Nad szesnastym taktem napis: Przetworzenie. Nad dwudziestym czwartym taktem: Zaprezentowanie tematu męskiego w innej tonacji, a nad trzydziestym drugim taktem napis: Zaprezentowanie tematu żeńskiego w innej tonacji.
Rh9iJI8RCXoYo
Na nagraniu prosty utwór fortepianowy. Pierwsze osiem taktów to pogodny temat w tonacji C‑dur. Temat jest radosny i dosyć spokojny. Kolejne osiem taktów to drugi temat w tonacji G‑dur. Temat, dzięki akompaniamentowi w rytmie ćwierćnut, robi wrażenie dużo bardziej ruchliwego niż pierwszy. Po szesnastu taktach rozpoczyna się przetworzenie, pierwszy temat staje się smutniejszy, wykonany jest w trybie durowym. Później następuje repryza, co oznacza, że pierwszy temat i drugi temat powracają. Pierwszy temat występuje w innym rejestrze dużo niżej, a drugi temat w tonacji dopasowanej do tematu pierwszego.
Na nagraniu prosty utwór fortepianowy. Pierwsze osiem taktów to pogodny temat w tonacji C‑dur. Temat jest radosny i dosyć spokojny. Kolejne osiem taktów to drugi temat w tonacji G‑dur. Temat, dzięki akompaniamentowi w rytmie ćwierćnut, robi wrażenie dużo bardziej ruchliwego niż pierwszy. Po szesnastu taktach rozpoczyna się przetworzenie, pierwszy temat staje się smutniejszy, wykonany jest w trybie durowym. Później następuje repryza, co oznacza, że pierwszy temat i drugi temat powracają. Pierwszy temat występuje w innym rejestrze dużo niżej, a drugi temat w tonacji dopasowanej do tematu pierwszego.
Na nagraniu prosty utwór fortepianowy. Pierwsze osiem taktów to pogodny temat w tonacji C‑dur. Temat jest radosny i dosyć spokojny. Kolejne osiem taktów to drugi temat w tonacji G‑dur. Temat, dzięki akompaniamentowi w rytmie ćwierćnut, robi wrażenie dużo bardziej ruchliwego niż pierwszy. Po szesnastu taktach rozpoczyna się przetworzenie, pierwszy temat staje się smutniejszy, wykonany jest w trybie durowym. Później następuje repryza, co oznacza, że pierwszy temat i drugi temat powracają. Pierwszy temat występuje w innym rejestrze dużo niżej, a drugi temat w tonacji dopasowanej do tematu pierwszego.
Nazwa sonata znana była już w baroku, w którym oznaczała każdą znaną formę instrumentalną. W klasycyzmie zyskała jednak odrębne cechy i budowę. Olbrzymi wpływ na jej rozwój wywarli Klasycy Wiedeńscy, którzy często wyrażali swoje myśli muzyczne właśnie w tej formie. W zależności od składu wykonawczego sonata przyjmowała różne nazwy, przeznaczona na orkiestrę jest symfonią, a krótki utwór przeznaczony dla celów dydaktycznych nazywany jest sonatiną.
Cechy i budowa sonaty
R1Jqnw30PWhSK1
Diagram przedstawiający budowę Sonaty. Na środku napis sonata. Wokół wypisane cztery części sonaty. Przy napisie sonata i przy każdej części pojawiają się dodatkowe informacje. Sonata klasyczna dzieli się na cztery różnorodne pod względem tempa części. Każda z nich zachowana jest w jednakowej tonacji. Pierwsza część sonaty nazywana jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. Druga część sonaty posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda. Trzecia część sonaty przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo. Czwarta część jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej.
Diagram przedstawiający budowę Sonaty. Na środku napis sonata. Wokół wypisane cztery części sonaty. Przy napisie sonata i przy każdej części pojawiają się dodatkowe informacje. Sonata klasyczna dzieli się na cztery różnorodne pod względem tempa części. Każda z nich zachowana jest w jednakowej tonacji. Pierwsza część sonaty nazywana jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. Druga część sonaty posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda. Trzecia część sonaty przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo. Czwarta część jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej.
Polecenie 2
Zapoznaj się z informacjami, dotyczącymi Uwertury Egmont i Koncertu fortepianowego d‑moll i odpowiedz na pytanie: jakie cechy charakterystyczne dla epoki klasycyzmu mają te utwory?
Zapoznaj się z informacjami, dotyczącymi Uwertury Egmont i Koncertu fortepianowego d‑moll i odpowiedz na pytanie: jakie cechy charakterystyczne dla epoki klasycyzmu mają te utwory?
Zapoznaj się z informacjami, dotyczącymi Uwertury Egmont i Koncertu fortepianowego d‑moll i odpowiedz na pytanie: jakie cechy charakterystyczne dla epoki klasycyzmu mają te utwory?
Zapoznaj się z nagraniami dźwiękowymi, prezentującymi formę sonatową. Wypisz cechy sonaty, które zawarte są w kompozycjach.
R13gnfBPivVfa
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
R1GTZ4ybF6z2m
Nagranie Koncertu fortepianowego d‑moll KV 466 część druga autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór przeznaczony jest dla pianisty i orkiestry symfonicznej. Podczas utworu partie, w której gra fortepian z dyskretnym akompaniamentem orkiestry, występują naprzemiennie z partiami orkiestrowymi. Partia fortepianu charakteryzuje się śpiewną, z głębi serca płynącą melodią.
Nagranie Koncertu fortepianowego d‑moll KV 466 część druga autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór przeznaczony jest dla pianisty i orkiestry symfonicznej. Podczas utworu partie, w której gra fortepian z dyskretnym akompaniamentem orkiestry, występują naprzemiennie z partiami orkiestrowymi. Partia fortepianu charakteryzuje się śpiewną, z głębi serca płynącą melodią.
Nagranie Koncertu fortepianowego d‑moll KV 466 część druga autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór przeznaczony jest dla pianisty i orkiestry symfonicznej. Podczas utworu partie, w której gra fortepian z dyskretnym akompaniamentem orkiestry, występują naprzemiennie z partiami orkiestrowymi. Partia fortepianu charakteryzuje się śpiewną, z głębi serca płynącą melodią.
Zadania
RWgH9FoVPoVtI
Ćwiczenie 1
Wskaż zdania prawdziwe. Możliwe odpowiedzi: 1. Sonata przeznaczona na orkiestrę nazywana jest sonatiną. 2. Sonata jest formą, która wykształciła się już w średniowieczu. 3. Największy wkład w kształtowanie się sonaty mieli Klasycy Wiedeńscy. 4. Klasyczna sonata posiada cztery części.
Zaznacz zdania prawdziwe.
Sonata przeznaczona na orkiestrę nazywana jest sonatiną.
Sonata jest formą, która wykształciła się już w średniowieczu.
Największy wkład w kształtowanie się sonaty mieli Klasycy Wiedeńscy.
Klasyczna sonata posiada cztery części.
RRAAJuDsVyfXc
Ćwiczenie 2
Wskaż cechy muzyki klasycyzmu. Możliwe odpowiedzi: 1. Bogate zdobienia i koloratury. 2. Przewaga muzyki homofonicznej. 3. Wykształcenie się stylu concertato. 4. Rozbudowane basso continuo., 5. Równowaga treści i formy.
Zaznacz cechy muzyki klasycyzmu.
Bogate zdobienia i koloratury.
Przewaga muzyki homofonicznej.
Wykształcenie się stylu concertato.
Rozbudowane basso continuo.
Równowaga treści i formy.
RIQrJT4xYVo4v
Ćwiczenie 3
Wymień, z jakich trzech części składa się allegro sonatowe.
Wymień, z jakich trzech części składa się allegro sonatowe.
Przyjrzyj się partyturze, wskaż ekspozycję i przetworzenie.
Ekspozycja, Przetworzenie
.................
.................
RO9rtl1IuFmPz
Ćwiczenie 4
Przyporządkuj opis odpowiednim częściom sonaty. CZĘŚĆ 1: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. CZĘŚĆ 2: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. CZĘŚĆ 3: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. CZĘŚĆ 4: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji.
Przyporządkuj opis odpowiednim częściom sonaty. CZĘŚĆ 1: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. CZĘŚĆ 2: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. CZĘŚĆ 3: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji. CZĘŚĆ 4: Możliwe odpowiedzi: 1. Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., 2. Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., 3. Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo., 4. Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji.
Przyporządkuj opis odpowiednim częściom sonaty.
Posiada tempo adagio i przyjmuje formę wariacji lub ronda., Jest najbardziej reprezentacyjną, przyjmuje szybkie tempo (allegro, presto) jest wariacjami, rondem, lub zachowana jest w formie sonatowej., Jest często allegrem sonatowym, ponieważ posiada szybie tempo (allegro). Najczęściej zachowana jest w formie sonatowej lub wariacji., Przyjmuje formę tańca, w zależności od okresu jest to menuet, bądź scherzo.
CZĘŚĆ 1
CZĘŚĆ 2
CZĘŚĆ 3
CZĘŚĆ 4
RDDsIpMdANL7B
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
R16oLDjGlQAAy
Ćwiczenie 5
Przyporządkuj kompozytora do utworu. Kompozytorzy A. Wolfgang Amadeusz Mozart B. Ludwig van Beethoven Utwory: 1. Uwertura Egmont 2. Marsz turecki.
Wysłuchaj nagrania i wskaż tytuł przedstawionego na nim dzieła.
Marsz turecki
Sonata Księżycowa
Uwertura Egmont
Koncert fortepianowy d-moll KV 466
RgVForSKDKAFQ
Ćwiczenie 6
Wskaż kompozytorów, którzy są przedstawicielami Klasyków Wiedeńskich. Możliwe odpowiedzi: 1. Ludwig van Beethoven, 2. Johann Sebastian Bach, 3. Joseph Haydn, 4. Wolfgang Amadeusz Mozart, 5. Georg Fridrich Haendel.
Zaznacz kompozytorów, którzy są przedstawicielami Klasyków Wiedeńskich.
Ludwig van Beethoven
Johann Sebastian Bach
Joseph Haydn
Wolfgang Amadeusz Mozart
Georg Fridrich Haendel
R19iwCkyKGbnT
Ćwiczenie 7
Odpowiedz na pytanie: Który kompozytor skomponował Sonatę Księżycową? Możliwe odpowiedzi: A. Joseph Haydn, B. Ludwig van Beethoven C. Wolfgang Amadeusz Mozart.
Odpowiedz na pytanie: Który kompozytor skomponował Sonatę Księżycową? Możliwe odpowiedzi: A. Joseph Haydn, B. Ludwig van Beethoven C. Wolfgang Amadeusz Mozart.
Zaznacz kompozytora przedstawionego na ilustracji.
Joseph Haydn
Wolfgang Amadeusz Mozart
Ludwig van Beethoven
Słownik pojęć
Bas cyfrowany
Bas cyfrowany
inaczej basso continuo.
Basso continuo
Basso continuo
w barokowych utworach instrumentalnych lub instrumentalno‑wokalnych: najniższy basowy głos.
Coda
Coda
zakończenie kompozycji muzycznych, zawierające zwięzłe powtórzenie głównych tematów.
Homofonia
Homofonia
typ budowy wielogłosowych utworów muzycznych, w których tylko jeden głos prowadzi melodię.
Kadencja
Kadencja
1. (z wł. candeza, dosł.: upadek); w sensie klasycznym jest to połączenie akordów, tworzące bardziej lub mniej szeroko rozbudowane zakończenie utworu lub jego części, albo nawet mniejszego fragmentu, np. frazy, okresu (...) 2. nieokreślonej długości odcinek utworu o charakterze wirtuozowskim; wykonuje go solista bez udziału towarzyszących mu instrumentów (...).
Jerzy Habela, Słowniczek muzyczny, PWM, Kraków 2015. s. 85
Koloratura
Koloratura
wirtuozowskie ozdabianie śpiewanej melodii pasażami, trylami, staccatami itp.; też śpiew urozmaicony takimi ozdobnikami lub rodzaj głosu predestynujący do takiego śpiewu.
Łącznik
Łącznik
materiał melodyczny, łączący ze sobą tematy.
Polifonia
Polifonia
muzyka mająca wiele linii melodycznych współbrzmiących ze sobą.
Rytm
Rytm
czynnik regulujący czas trwania dźwięków w utworze muzycznym i wyznaczający ich następstwo w czasie.
Sonata
Sonata
instrumentalny utwór muzyczny, składający się zwykle z trzech lub czterech odrębnych części.
Temat
Temat
materiał melodyczny lub melodyczny i harmoniczny, stanowiący podstawę struktury dzieła muzycznego.
Tonacja
Tonacja
związki harmoniczne i melodyczne w utworze muzycznym, opartym na materiale dźwiękowym określonej gamy.
Biblioteka muzyczna
R1Ov37mFA1K7y
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Józefa Haydna”, autorstwa Thomasa Hardy. Na obrazie ukazany jest mężczyzna w średnim wieku, w białej peruce, ubrany na ciemno z białym, koronkowym żabotem pod szyją. W prawej dłoni trzyma książkę. Postać ujęta jest z półprofilu. Po zaznaczeniu kursorem myszy grafiki, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz odtworzony utwór muzyczny „Le Matin” z Symfonii No. 6 D-dur cz. IV Finale Allegro, autorstwa Josepha Haydna.
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Józefa Haydna”, autorstwa Thomasa Hardy. Na obrazie ukazany jest mężczyzna w średnim wieku, w białej peruce, ubrany na ciemno z białym, koronkowym żabotem pod szyją. W prawej dłoni trzyma książkę. Postać ujęta jest z półprofilu. Po zaznaczeniu kursorem myszy grafiki, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa oraz odtworzony utwór muzyczny „Le Matin” z Symfonii No. 6 D-dur cz. IV Finale Allegro, autorstwa Josepha Haydna.
R4zweYc149HGx
Na ilustracji interaktywnej portret Wolfganga Amadeusza Mozarta. Na obrazie: dość młody mężczyzna, raczej drobnej postury, twarz raczej pociągła, dość duży nos, wąskie usta, niebieskie oczy. Na głowie biała peruka, na wysokości ucha ułożone loki, z tyłu pozostałe włosy związane kokardą. Ubrany w białą koszulę z koronkowym żabotem i czerwony surdut. Tło obrazu ciemne światło pada na połowę twarzy mężczyzny. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: Marsz turecki z Sonaty fortepianowej A-dur KV 331, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Jest też możliwość odtworzenia muzyki. Utwór jest żywy, radosny, szybki wykonany na fortepianie. Utwór miał naśladować instrumenty i sposób gry głośnych orkiestr wojskowych armii tureckiej - kapel janczarskich. W utworze wiele tematów, melodii powtarza się.
Na ilustracji interaktywnej portret Wolfganga Amadeusza Mozarta. Na obrazie: dość młody mężczyzna, raczej drobnej postury, twarz raczej pociągła, dość duży nos, wąskie usta, niebieskie oczy. Na głowie biała peruka, na wysokości ucha ułożone loki, z tyłu pozostałe włosy związane kokardą. Ubrany w białą koszulę z koronkowym żabotem i czerwony surdut. Tło obrazu ciemne światło pada na połowę twarzy mężczyzny. Po naciśnięciu punktu interaktywnego, zostanie wyświetlona informacja dodatkowa: Marsz turecki z Sonaty fortepianowej A-dur KV 331, autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Jest też możliwość odtworzenia muzyki. Utwór jest żywy, radosny, szybki wykonany na fortepianie. Utwór miał naśladować instrumenty i sposób gry głośnych orkiestr wojskowych armii tureckiej - kapel janczarskich. W utworze wiele tematów, melodii powtarza się.
R11cBhoSGqwGG
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Ludwiga van Beethovena”, autorstwa Josepha Karla Stielera. Na olejnym obrazie ukazany jest mężczyzna w ciemnym stroju z widocznym, białym kołnierzem koszuli oraz zawiązanym pod nim, czerwonym halsztukiem (chusta). Kompozytor ma siwe, falowane włosy, w lewej dłoni trzyma zeszyt nutowy. Prawa ręka, trzymająca ołówek, zawieszona jest nad stroną zeszytu. Twarz Beethovena wyraża skupienie, usta są zaciśnięte, oczy spoglądają w dal. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawi się napis: Sonata księżycowa opus dwudzieste siódme numer 2, część I. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Pod napisem znajduje się przycisk do uruchamiania muzyki. Utwór jest bardzo smutny, spokojny, w większości przygnębiający, czasami pojawiają się bardziej optymistyczne tony. Można to porównać do tego, jakby przez „ciemne chmury przedzierały się promienie światła.”
Ilustracja interaktywna przedstawia „Portret Ludwiga van Beethovena”, autorstwa Josepha Karla Stielera. Na olejnym obrazie ukazany jest mężczyzna w ciemnym stroju z widocznym, białym kołnierzem koszuli oraz zawiązanym pod nim, czerwonym halsztukiem (chusta). Kompozytor ma siwe, falowane włosy, w lewej dłoni trzyma zeszyt nutowy. Prawa ręka, trzymająca ołówek, zawieszona jest nad stroną zeszytu. Twarz Beethovena wyraża skupienie, usta są zaciśnięte, oczy spoglądają w dal. Po naciśnięciu punktu aktywnego, pojawi się napis: Sonata księżycowa opus dwudzieste siódme numer 2, część I. Wykonawca: muzycy z Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Pod napisem znajduje się przycisk do uruchamiania muzyki. Utwór jest bardzo smutny, spokojny, w większości przygnębiający, czasami pojawiają się bardziej optymistyczne tony. Można to porównać do tego, jakby przez „ciemne chmury przedzierały się promienie światła.”
Rh9iJI8RCXoYo
Na nagraniu prosty utwór fortepianowy. Pierwsze osiem taktów to pogodny temat w tonacji C‑dur. Temat jest radosny i dosyć spokojny. Kolejne osiem taktów to drugi temat w tonacji G‑dur. Temat, dzięki akompaniamentowi w rytmie ćwierćnut, robi wrażenie dużo bardziej ruchliwego niż pierwszy. Po szesnastu taktach rozpoczyna się przetworzenie, pierwszy temat staje się smutniejszy, wykonany jest w trybie durowym. Później następuje repryza, co oznacza, że pierwszy temat i drugi temat powracają. Pierwszy temat występuje w innym rejestrze dużo niżej, a drugi temat w tonacji dopasowanej do tematu pierwszego.
Na nagraniu prosty utwór fortepianowy. Pierwsze osiem taktów to pogodny temat w tonacji C‑dur. Temat jest radosny i dosyć spokojny. Kolejne osiem taktów to drugi temat w tonacji G‑dur. Temat, dzięki akompaniamentowi w rytmie ćwierćnut, robi wrażenie dużo bardziej ruchliwego niż pierwszy. Po szesnastu taktach rozpoczyna się przetworzenie, pierwszy temat staje się smutniejszy, wykonany jest w trybie durowym. Później następuje repryza, co oznacza, że pierwszy temat i drugi temat powracają. Pierwszy temat występuje w innym rejestrze dużo niżej, a drugi temat w tonacji dopasowanej do tematu pierwszego.
Na nagraniu prosty utwór fortepianowy. Pierwsze osiem taktów to pogodny temat w tonacji C‑dur. Temat jest radosny i dosyć spokojny. Kolejne osiem taktów to drugi temat w tonacji G‑dur. Temat, dzięki akompaniamentowi w rytmie ćwierćnut, robi wrażenie dużo bardziej ruchliwego niż pierwszy. Po szesnastu taktach rozpoczyna się przetworzenie, pierwszy temat staje się smutniejszy, wykonany jest w trybie durowym. Później następuje repryza, co oznacza, że pierwszy temat i drugi temat powracają. Pierwszy temat występuje w innym rejestrze dużo niżej, a drugi temat w tonacji dopasowanej do tematu pierwszego.
R13gnfBPivVfa
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
Na nagraniu „Uwertura Egmont” opus osiemdziesiąte czwarte autorstwa Ludwiga van Beethovena. Utwór wykonuje orkiestra symfoniczna. Utwór rozpoczyna się złowróżbnymi, przerażającymi akordami. Potem muzyka staje się spokojna i smutna. A za chwilę groźna. Orkiestra powtarza podobne motywy wielokrotnie, grając z coraz większą dynamiką. Przez chwilę muzyka staje się taneczna. Później wielokrotnie muzyka się zmienia: bywa groźna, przerażająca, czasami spokojna, sielska, by na końcu stać się tryumfalna.
R1GTZ4ybF6z2m
Nagranie Koncertu fortepianowego d‑moll KV 466 część druga autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór przeznaczony jest dla pianisty i orkiestry symfonicznej. Podczas utworu partie, w której gra fortepian z dyskretnym akompaniamentem orkiestry, występują naprzemiennie z partiami orkiestrowymi. Partia fortepianu charakteryzuje się śpiewną, z głębi serca płynącą melodią.
Nagranie Koncertu fortepianowego d‑moll KV 466 część druga autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór przeznaczony jest dla pianisty i orkiestry symfonicznej. Podczas utworu partie, w której gra fortepian z dyskretnym akompaniamentem orkiestry, występują naprzemiennie z partiami orkiestrowymi. Partia fortepianu charakteryzuje się śpiewną, z głębi serca płynącą melodią.
Nagranie Koncertu fortepianowego d‑moll KV 466 część druga autorstwa Wolfganga Amadeusza Mozarta. Utwór przeznaczony jest dla pianisty i orkiestry symfonicznej. Podczas utworu partie, w której gra fortepian z dyskretnym akompaniamentem orkiestry, występują naprzemiennie z partiami orkiestrowymi. Partia fortepianu charakteryzuje się śpiewną, z głębi serca płynącą melodią.
Bibliografia
S. Śledziński, Mała encyklopedia muzyki, PWN, Warszawa 1981
