Komórka
SCENARIUSZ zajęć “komórki”
Biologia, III etap edukacyjny
Temat: Komórki
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt 2.1 [uczeń] dokonuje obserwacji mikroskopowych komórki i rozpoznaje (pod mikroskopem, na schemacie, na zdjęciu lub po opisie) podstawowe elementy budowy komórki (błona komórkowa, cytoplazma, jądro, chloroplast, mitochondrium, wakuola, ściana komórkowa);
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | przedstawia schematycznie hierarchię poziomów organizacji materii; |
zna cechy żywego organizmu; | |
odróżnia komórkę roślinną od zwierzęcej; | |
charakteryzuje poszczególne organella komórkowe; | |
rysuje schematycznie komórkę roślinną i zwierzęcą; | |
potrafi korzystać z mikroskopu; | |
definiuje pojęcia: komórka, tkanka, narząd, populacja, biocenoza, biosfera. |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | zna budowę komórki; |
potrafi porównać komórkę roślinną i zwierzęcą; | |
wskazuje i nazywa organella komórkowe; | |
poprawnie interpretuje transporty przez błony komórkowe; | |
porządkuje i selekcjonuje wiadomości dotyczące składu chemicznego komórki; | |
rozwija umiejętności twórczej realizacji zadań, samodzielnego poszukiwania informacji; | |
doskonali umiejętności pracy w grupie, podziału zadań, właściwej organizacji, sprawnego komunikowania się; | |
potrafi prezentować wyniki podejmowanych działań. |
Kompetencje kluczowe
myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne
kompetencje informatyczne
umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
Wstęp:
Przypomnienie wiadomości na temat podziału organizmów na zwierzęce i roślinne.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel prezentuje schematy budowy komórki zwierzęcej, roślinnej i bakterii. Uczniowie przy wykorzystaniu różnych materiałów (encyklopedia, podręcznik oraz Internet) ustalają wraz z nauczycielem funkcje poszczególnych organelli komórkowych.
Uczniowie zostają podzieleni na grupy.
Każda grupa przygotowuje preparat mikroskopowy i obserwuje go pod mikroskopem.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji
Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Komórka roślinna jest rodzajem komórki eukariotycznej charakteryzującej się obecnością plastydów, silnym rozwojem wakuoli, celulozową ścianą komórkową oraz specyficznymi połączeniami, tzw. plazmodesmami – utworzonymi z pasm cytoplazmy i łączącymi wnętrza sąsiadujących ze sobą komórek. Komórka zwierzęca jest otoczona cienką błoną plazmatyczną, wewnątrz której znajduje się galaretowata cytoplazma i organella komórkowe.
Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest dostrzeżenie przez mikroskop różnic między komórką roślinną i zwierzęcą.
Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.): Obserwacje są prowadzone podczas zajęć w klasie. Uczniowie posługują się mikroskopami oraz zarówno przygotowanymi przez siebie preparatami mikroskopowymi, jak i preparatami gotowymi.
Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie pracują w parach. Przygotowują preparat mikroskopowy z cebuli. Umieszczają preparat na stoliku, nastawiają oświetlenie i regulują ostrość obrazu. Obserwują ponadto gotowe preparaty dostarczone przez nauczyciela. Znając już wzór budowy komórki, rozpoznają typy komórek i organella.
Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie wykonują szczegółowe rysunki oglądanych preparatów. Oznaczają na nich poznane elementy budowy komórek.
Nauczyciel prezentuje zestaw zdjęć „Rozmaitość komórkowa” (zasób nr 1) z różnymi rodzajami komórek: krwi, nerwowych, tłuszczowych, rozrodczych.
Inicjuje dyskusję na temat innych rodzajów komórek, jakie znają uczniowie.
Faza podsumowująca
Korzystając z zestawu ilustracji „Z czego składa się komórka?” (zasób nr 2) nauczyciel odpytuje uczniów o rodzaj przedstawionych komórek i znajdujące się w nich elementy. Może też wydrukować te ilustracje i polecić uczniom opisanie znajdujących się na nich komórek i elementów ich budowy.
Środki dydaktyczne
schematy budowy komórki zwierzęcej, roślinnej, bakterii
preparaty mikroskopowe z różnymi komórkami
cebula
żyletka lub nożyk
szkiełka podstawowe i szkiełka nakrywkowe
mikroskop
zestaw zdjęć „Rozmaitość komórkowa” (zasób nr 1)
zestaw ilustracji „Z czego składa się komórka” (zasób nr 2)
encyklopedia, podręcznik
komputer podłączony do Internetu
Metody nauczania
pogadanka
rozmowa kierowana
obserwacja
ćwiczenia laboratoryjne
Formy pracy
grupowa
indywidualna
zbiorowa
Zadanie dla chętnych
Wyszukaj, np. w Internecie, informacje o jeszcze innych rodzajach komórek oraz przygotuj wystąpienie na ten temat.
Dodatkowe propozycje wykorzystania
Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na II i IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody i biologii.
