R1BiOP1RbQWDx1

Ważne daty

1872 – 1944 - daty życia Pieta Mondriana

1911 – 1914 - pobyt Mondriana w Paryżu i zafascynowanie kubizmem

1917 - założenie grupy De Stijl

1918 - Gerrit Rietveld tworzy Czerwono‑niebieskie krzesło

1924 - Mondrian odchodzi z De Stijl

1930 - Mondrian tworzy Kompozycję z żółtym, czerwonym i niebieskim

1940 – 1944 - pobyt Mondriana w Nowym Jorku

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

R1GwaIKbJfDN41

Źródło: online-skills, licencja: CC0.

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

1. wykazuje się znajomością chronologii dziejów sztuki, z uwzględnieniem:

g) sztuki 1 połowy XX wieku (fowizm, ekspresjonizm, kubizm, futuryzm, formizm, koloryzm, abstrakcjonizm geometryczny i niegeometryczny, dadaizm, surrealizm, konstruktywizm, École de Paris, styl art déco,

2. wymienia cechy sztuki poszczególnych epok, kierunków i tendencji;

4. prawidłowo sytuuje w czasie i w przestrzeni geograficznej poszczególne epoki, style, kierunki i tendencje w sztuce;

5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;

7. łączy najistotniejsze dzieła ze środowiskiem artystycznym, w którym powstały;

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

6. definiuje pojęcie „abstrakcja” i przytacza przykłady dzieł abstrakcyjnych;

8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

4. rozróżnia techniki sztuk plastycznych, jak:

a) w malarstwie: enkaustyka, mozaika, witraż, fresk, tempera, malarstwo olejne, pastel, malarstwo akwarelowe, akrylowe,

b) w grafice: techniki druku wypukłego (drzeworyt, linoryt), techniki druku wklęsłego (miedzioryt, akwaforta, akwatinta), techniki druku płaskiego (litografia, sitodruk‑serigrafia),

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

Nauczysz się

wymieniać główne założenia neoplastycyzmu;

rozróżniać cechy stylistyczne malarstwa Pieta Mondriana i artystów związanych z grupą De Stijl;

analizować dzieła z nurtu abstrakcji geometrycznej.

Wczesne prace Pieta Mondriana – droga od realizmu do abstrakcji

Piet Mondrian urodził się w holenderskiej miejscowości Amersfoort dnia 7 marca 1872 roku. Naukę malarstwa rozpoczął w roku 1892 w amsterdamskiej Akademii Sztuk Pięknych. W początkowym okresie jego twórczość była wypadkową różnych stylów w sztuce od impresjonizmu przez postimpresjonizm po fowizm. Poszukiwał wówczas swojego własnego stylu, malując głównie realistyczne lub impresjonistyczne pejzaże. Przykładem wczesnego dzieła Holendra jest Wierzbowy gaj, kompozycja utrzymana w ciemnej, oliwkowo‑brązowej kolorystyce. Farba nakładana jest grubymi impastamiImpastimpastami, co zdradza postimpresjonistyczne inspiracje.

RL4eLsKz2R8x61

Ilustracja przedstawia obraz Pieta Mondriana pt. „Wierzbowy gaj”. Obraz ukazuje wierzby bez liści. — Piet Mondrian, „Wierzbowy gaj”, ok. 1905, Dallas Museum of Art, Dallas, USA, domena publiczna

Jednym z dzieł przełomowych dla drogi artystycznej Mondriana było Drzewo czerwone, znane tez pod tytułem Wieczór, powstałe na przestrzeni lat 1908‑1910.

RYCXzNd084YQb1

Piet Mondrian, „Tableau nr 2/Kompozycja nr VII”, 1913, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, USA, CC BY 3.0

W 1911 roku artysta – od pewnego czasu zafascynowany sztuką Pabla Picassa i Georges’a Braque’a – przeprowadził się do Paryża, gdzie rozwijał swoją fascynację kubizmem. Stopniowo jego twórczość zmierzała coraz bardziej w stronę abstrakcjiAbstrakcyjna sztukaabstrakcji. W Drzewie szarym porzucił on już jakikolwiek związek z realizmem: to linia i kolor oddziałują na widza, a kształt drzewa został tylko ogólnie zarysowany, sprowadzony do esencji. Obraz charakteryzuje się monochromatycznąMonochromatyzmmonochromatyczną paletą barwną ograniczoną do odcieni szarości. Pierwszy plan i tło wzajemnie się przenikają, mieszają, a olejna farba nakładana jest grubymi warstwami. Dalszą dekonstrukcję przedmiotu wynikająca z eksperymentów kubistycznych Mondriana zobrazować można kolejnym płótnem przedstawiającym drzewo i zatytułowanym Tableau nr 2/Kompozycja nr VII z roku 1912.

R15VH1IAROp2P1

Ilustracja przedstawia obraz Pieta Mondriana pt. „Drzewo szare". Obraz ukazuje drzewo wykonane czarną barwą metodą kresek. — Piet Mondrian, „Drzewo szare”, 1911, Gemeentemuseum Den Haag, Haga, Holandia, domena publiczna

Ruq9VufYrw3w811

Piet Mondrian, „Drzewo czerwone (Wieczór)”, 1908-1910, Gemeentemuseum Den Haag, Haga, Holandia, domena publiczna

Grupa De Stijl i jej założenia artystyczne

W momencie wybuchu I wojny światowej Mondrian przebywał okresowo w Holandii, co uniemożliwiło mu powrót do Paryża. W odizolowaniu od reszty Europy holenderscy artyści zainteresowani poszukiwaniami nowych form wyrazu zgrupowali się wówczas wokół malarza i pisarza Theo van Doesburga. W 1917 roku założyli grupę De Stijl (Styl); w szczycie popularności liczyła ona około 100 członków. Wydawali oni pismo o takiej samej nazwie, w którym publikowali manifesty artystyczne i przedstawiali swoje poglądy na sztukę. Jednym z głównych teoretyków nurtu był Piet Mondrian, autor traktatu Neoplastycyzm w malarstwie, od którego zaczerpnięto nazwę dla całego kierunku artystycznego. W ramach nurtu postulowano poszukiwanie równowagi dwóch przeciwieństw, co uzyskiwano w sztuce za pomocą zestawienia pionu i poziomu, tworząc kąt prosty oraz odrzucając symetrię. Zakładano ograniczenie palety barwnej do trzech kolorów podstawowychKolory podstawowekolorów podstawowych: czerwonego, żółtego i niebieskiego, oraz trzech kolorów neutralnych: białego, szarego i czarnego.

R1BHHQPxNpMyX1

Piet Mondrian, „Kompozycja z żółtym, czerwonym i niebieskim”, 1929, Muzeum Narodowe w Belgradzie, Serbia, CC BY 3.0

R1Bkpcx0AGxWX1

Piet Mondrian, „Kompozycja B (nr II) z czerwonym”, 1935, Tate Gallery, Londyn, Wielka Brytania, CC-BY-NC-ND

Rjp77VwOE3gMq11

Theo van Doesburg, „Kompozycja XI”, 1918, Salomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, USA, CC BY 3.0

Pozamalarskie działania w De Stijl

Członkami De Stijl byli nie tylko malarze. Przykładem zastosowania postulatów grupy we wzornictwie jest Czerwono‑niebieskie krzesło, zaprojektowane przez architekta Gerrita Rietvelda (1888‑1964) w 1918 roku. Zaplanowane zostało z myślą o wprowadzeniu na rynek masowy, stąd jego twórca skupił się na prostocie konstrukcji i wykorzystał standardowej wielkości deski, powszechnie wówczas dostępne. Początkowo krzesło było wykonane z surowego, niepomalowanego drewna, charakterystyczne dla de Stijl barwy: trzy kolory podstawowe i czerń, zostały dodane dopiero na początku lat dwudziestych, gdy architekt należał już do ugrupowania. Rietveld widział w projektowaniu mebli wyższy cel, niż jedynie wygodę użytkownika: chciał zapewnić mu także dobre samopoczucie i komfort duszy.

R1OHeLYouVyis1

lustracja przedstawia kompozycję Gerrita Rietvelda pt. „Czerwono-niebieskie krzesło”. Obraz ukazuje drewniane krzesło z czerwonym oparciem i niebieskim siedziskiem. Konstrukcja krzesła jest drewniana. — Gerrit Rietveld, „Czerwono-niebieskie krzesło”, 1917, Museum Angewandte Kunst, Kolonia, Niemcy, CC0

R16QXd8eY0xUq1

Ilustracja przedstawia dom Pani Schröder autorstwa Gerrita Rietvelda.Widoczny jest budynek mieszkalny w otoczeniu drzew. Jedna część budynku jest brązowa, widoczne są liczne okna. Dom ma dwa piętra. do tej części dobudowany jest niższy biały budynek w kształcie prostokąta. — Gerrit Rietveld, dom Pani Schröder, 1924, Utrecht, Holandia, CC BY-SA 3.0

W Czerwono‑niebieskim krześle zaobserwować można interakcje przestrzenną horyzontalnych i wertykalnych planów, co charakterystyczne było także dla architektury projektowanej przez Rietvelda. Najpełniej idee De Stijl zastosował on w domu Pani Schröder w Utrechcie wybudowanym w 1924 roku. Budynek skonstruowany został z prostych, prostokątnych płaszczyzn w oparciu o eksponowanie kątów prostych. Jedyne przełamanie dominujących bieli i szarości stanowią czarne obramowania okien i pomalowane na podstawowe kolory detale. Wnętrze również utrzymane było w tej samej stylistyce, dodatkowo zaaranżowane zostało ono jako otwarta przestrzeń, którą można dostosowywać do swoich potrzeb przez przesuwanie parawanowych ścianek. Minimalistyczny dom Rietvelda jest jedną z ikon architektury modernistycznej.

Rozłam w De Stijl i samodzielne poszukiwania liderów grupy

Po kilku latach wspólnych działań w De Stijl coraz wyraźniej dochodziły do głosu różnice na tle artystycznym. Theo van Doesburg zaczął głosić pogląd, że to linia diagonalna jest najważniejsza. Mondrian uznał to za zdradę fundamentalnej zasady neoplastycyzmu, postulującej opieranie kompozycji na statycznym bezruchu osiąganym przez grę pionów i poziomów, więc w efekcie opuścił grupę w 1924 roku. Ówczesne dzieła van Doesburga, które sam określił mianem elementarnych, rzeczywiście cechowały się większą dynamiką.

R1adBAvwUy2pO1

Theo van Doesburg, „Kontr-kompozycja VI”, 1925, Tate Gallery, Londyn, Wielka Brytania, CC-BY-NC-ND

Mondrian w dalszym ciągu tworzył obrazy zgodnie z wypracowanymi wcześniej regułami. Podczas II wojny światowej wyemigrował do Nowego Jorku, a jego działalność znacząco wpłynęła na rozwój abstrakcji geometrycznej w Ameryce Północnej.

Artysta zachwycony był architekturą Manhattanu, a także muzyką jazzową, zwłaszcza boogie‑woogie. W dynamicznej, synkopowanej rytmice i improwizacyjnej estetyce odnalazł nowe źródło inspiracji. Obraz Broadway Boogie Woogie namalowany w latach 1942‑1943 był jednym z ostatnich jakie wykonał. Mondrian zastąpił grubą czarną kreskę dominującą w jego płótnach kolorowymi liniami z dominacją żółtego ozdobionego białymi, niebieskimi i czerwonymi kwadratami. Pulsująca rytmika dzieła przywodzi na myśl regularny układ ulic Manhattanu, nieustanny ruch na ulicach oraz rytmikę jazzowych utworów. Uwagi te odnoszą się także do ostatniego, nieukończonego dzieła Mondriana zatytułowanego Victory Boogie Woogie, a malowanego tuż przed śmiercią w 1944 roku.

R1HqvJ7suOvzW1

Ilustracja przedstawia obraz Pieta Mondriana pt. „Broadway Boogie Woogie”. Płótno jest podzielone na dużą liczbę kwadratów. Artysta wykorzystał głównie barwę żółtą, niebieską i czerwoną. — Piet Mondrian, „Broadway Boogie Woogie”, 1942-1943, Museum of Modern Art, Nowy Jork, USA, domena publiczna

RZRCKj7k1JkbZ1

Ilustracja przedstawia obraz Pieta Mondriana pt. „Victory Boogie Woogie”. Płótno jest podzielone na dużą liczbę kwadratów. Artysta wykorzystał głównie barwę żółtą, niebieską i czerwoną. — Piet Mondrian, „Victory Boogie Woogie”, 1944, Gemeentemuseum Den Haag, Haga, Holandia, domena publiczna

Zadania

RVabv6esHWyYi

Ćwiczenie 1

Wybierz określenia trafnie opisujące kompozycję obrazu Kontr-kompozycja VI autorstwa Theo van Doesburga.

Otwarta
Statyczna
Dynamiczna
Horyzontalna
Wertykalna
Diagonalna
Zamknięta

R5gCSyrCjkyIv

Ćwiczenie 2

RA0sAX9UWEMTE

Ćwiczenie 3

Wskaż, w którym holenderskim mieście znajduje się Dom Pani Schröder.

Amsterdam
Haga
Utrecht

R4yQS4KWhmV29

Ćwiczenie 4

R15OGMmBHfSUX

Ćwiczenie 5

Wskaż rodzaj barw charakterystyczny dla dzieł neoplastycznych.

podstawowe i neutralne
monochromatyczne
ciepłe

RMgJj5HXGNNOd

Ćwiczenie 6

Uzupełnij tekst określając kolorystykę obrazu Pieta Mondriana „Drzewo szare”.

Gama barwna jest .............
Kolory są .............
Dominantę barwną stanowi kolor .............

R7Lb9h46G5fAO

Ćwiczenie 7

Które z wymienionych cech charakteryzują dom Pani Schröder?

Budynek nie ma wyróżniającej się fasady.
Bryła budowli jest asymetryczna.
Budynek nakryty jest dachem jednospadowym.
Bryła składa się z trzech kondygnacji.
Dekoracja pozbawiona jest ornamentyki.

Polecenie 1

Dokonaj analizy obrazu Pieta Mondriana Kompozycja z żółtym, czerwonym i niebieskim w oparciu o wskazane poniżej kryteria.

Kompozycja i relacje przestrzenne.

Kolorystyka.

Sposób obrazowania i środki malarskie.

ROHGcL1DoLZKn1

Ilustracja przedstawia dzieło pt. „Kompozycja z żółtym, czerwonym i niebieskim” autorstwa Pieta Mondriana. Kompozycja ograniczona jest do białego tła podzielonego pionowymi i poziomymi liniami. Część prostokątnych pól wyznaczonych przez czarne linie wypełnionych jest podstawowymi kolorami: żółtym, czerwonym lub niebieskim. Artysta całkowicie odrzucił naśladownictwo natury na rzecz próby oddania uniwersalnej prawdy leżącej ponad codziennością. — Piet Mondrian, „Kompozycja z żółtym, czerwonym i niebieskim”, 1929, Muzeum Narodowe w Belgradzie, Serbia, CC BY 3.0

RE94D6gCAzD8m

Inna wersja zadania

Omów działalność artystów z grupy De Stijl.

Słownik pojęć

Abstrakcyjna sztuka

sztuka oderwana od konkretnego świata przedmiotów; posługuje się linią, plamą barwną oraz bryłą jako materiałem twórczym, organizowanym przez wyobraźnię. Dzieło abstrakcyjne nie ukazuje niczego z rzeczy materialnych – samo natomiast jest konkretem.

Impast

śmiałe nałożenie gęstej farby olejnej lub akrylowej grubą warstwą na powierzchnię obrazu. Wzbogaca fakturę malowidła, pozwala uzyskać charakterystyczne efekty światła.

Kolory podstawowe

(zasadnicze) barwy występujące w analizie spektralnej promienia świetlnego: fioletowa, niebieska, zielona, żółta, pomarańczowa, czerwona. We wrażeniu zmysłowym są odbierane jako niezłożone. Malarze jednak kolorami zasadniczymi zwykli nazywać tylko trzy kolory: czerwień, żółcień i błękit, ponieważ mieszając farby uzyskują z nich barwy pochodne.

Monochromatyzm

zastosowanie wąskiej gamy barwnej, opartej na tonach bliskich sobie.

Źródło:

K. Zwolińska, Z. Malicki, Mały słownik terminów plastycznych, Warszawa 1990

mdc0933fd680ec733_0000000000236

Galeria dzieł sztuki

RL4eLsKz2R8x61

R1Km1wHwk5Q171

Ilustracja przedstawia dzieło pt. „Drzewo czerwone (Wieczór)” autorstwa Pieta Mondriana. Dzieło namalowane zostało podczas pobytu Mondriana w nadmorskiej miejscowości Domburg. Obraz powstał pod wieczór, gdy zapadający zmierzch skontrastuje z ostatnimi promieniami zachodzącego słońca. Mondrian odszedł od malarstwa realistycznego poprzez zastosowanie mocnych kolorów: ognistej czerwieni i kobaltowego niebieskiego. Zestawianie czystych plam kontrastujących barw zainspirowane było twórczością fowistów. Kontury gałęzi drzewa zostały uproszczone, miejscami jedynie zaznaczone szybkimi pociągnięciami pędzla. — Piet Mondrian, „Drzewo czerwone (Wieczór)”, 1908-1910, Gemeentemuseum Den Haag, Haga, Holandia, domena publiczna

R15VH1IAROp2P1

R1J1une59bEXp1

Ilustracja przedstawia obraz Theo van Doesburga pt. „Kompozycja w półtonach”. Na obrazie znajduje się duży kwadrat podzielony na mniejsze kwadraty oraz prostokąty w kolorach: białym, niebieskim, żółtym oraz błękitnym. — Piet Mondrian, „Tableau nr 2/Kompozycja nr VII”, 1913, Solomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, USA, CC BY 3.0

ROHGcL1DoLZKn1

RQrO2nQiteXs71

Ilustracja przedstawia dzieło Pieta Mondriana pt. „Kompozycja B (nr II) z czerwonym”. Z czasem w kompozycjach Mondriana nadrzędną rolę przejęły pionowe i poziome linie poprowadzone przez całe płótno. Elementy kolorystyczne redukowane były do niewielkich przestrzeni. Rezygnacja ze statycznych elementów w postaci kolorowych prostokątów wprowadza do kompozycji więcej dynamiki, podkreślonej przez zachwianą rytmikę linii. Dziewięć prostokątnych pól zdaje się walczyć o uwagę widza, zmuszonego do ciągłego przesuwania wzroku między nimi. Obecność koloru w lewym górnym prostokącie zbalansowana została przez krótki odcinek w polu bezpośrednio poniżej. — Piet Mondrian, „Kompozycja B (nr II) z czerwonym”, 1935, Tate Gallery, Londyn, Wielka Brytania, CC-BY-NC-ND

RRN3zFdXlqGjE1

Ilustracja przedstawia dzieło pt. „Kompozycja XI” autorstwa Theo van Doesburga. Kompozycja składa się z dziesiątek prostokątnych plam umieszczonych na białym tle. Gama kolorystyczna ograniczona jest do stonowanych czerwieni, żółcieni i błękitów. Artysta tak zaaranżował kolory i kształty, by uzyskać na płótnie równowagę. Posłużył się przy tym własną intuicją, a nie systematyczną metodą. Rozmieszczenie prostokątów barwnych, jakby przypadkowo rozrzuconych na płótnie, odrzuca jakąkolwiek symetrię. — Theo van Doesburg, „Kompozycja XI”, 1918, Salomon R. Guggenheim Museum, Nowy Jork, USA, CC BY 3.0