R1LaoS4DY5soo1

Kompozycja obrazu – układ elementów w pracy plastycznej

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

Ri2tAPyaWTCcj
Scenariusz zajęć do pobrania.
1

I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła.

2) rozróżnia cechy i rodzaje kompozycji w naturze oraz w sztukach plastycznych (odnajduje je w dziełach mistrzów, a także w tworach i zjawiskach przyrody); tworzy różnorodne układy kompozycyjne na płaszczyźnie i w przestrzeni (kompozycje otwarte i zamknięte, rytmiczne, symetryczne, statyczne i dynamiczne); ustala właściwe proporcje poszczególnych elementów kompozycyjnych, umiejętnie równoważy kompozycję, wykorzystując kształt i kontrast form;

5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);

III. Opanowanie podstawowych wiadomości z zakresu kultury plastycznej, jej narodowego i ogólnoludzkiego dziedzictwa kulturowego. Uczeń:

4) wymienia, rozpoznaje i charakteryzuje najważniejsze obiekty kultury wizualnej w Polsce, wskazuje ich twórców;

5) rozpoznaje wybrane, najbardziej istotne dzieła z dorobku innych narodów.

Nauczysz się

dostrzegać wpływ różnych rodzajów kompozycji na wyraz pracy plastycznej;

definiować terminy: kompozycja, kompozycja symetryczna i asymetryczna, rytmiczna, zamknięta i otwarta, statyczna i dynamiczna;

rozróżniać poszczególne rodzaje kompozycji;

tworzyć prace plastyczne, w których zastosujesz wybrane rodzaje kompozycji

Rodzaje kompozycji

RQmGQ516PiuM6
Ćwiczenie 1

Przyjrzyj się poniższym ilustracjom. Czym one się różnią?

  • Liczbą przedmiotów, na jednej ilustracji jest ich więcej
  • Wielkością przedmiotów
  • Uporządkowaniem, rozmieszczeniem przedmiotów
Obserwacja 1

Twórz tradycyjnie - kompozycjaKOMPOZYCJAkompozycja

Uzyskiwanie ciekawych kompozycji

Co będzie potrzebne

dwie duże kartki papieru, kartki z kolorowego bloku, nożyczki i klej

Instrukcja

Wytnij z kolorowego papieru kształty owoców i warzyw (lub innych przedmiotów) – najlepiej 5–7 sztuk. Każdy przedmiot wytnij tak samo dwa razy. Będziesz mieć 10–14 przedmiotów. Posegreguj je na dwa identyczne komplety i przyklej na dwóch dużych kartonach na dwa różne sposoby. Czym różnią się stworzone przez Ciebie kompozycje?

RscWWo8hBhwSW
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Inna wersja zadania

Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem abstraktu.

Kompozycja otwarta

Artyści uzyskują OTWARTEKOMPOZYCJA OTWARTAOTWARTE lub ZAMKNIĘTE KOMPOZYCJEKOMPOZYCJA ZAMKNIĘTAZAMKNIĘTE KOMPOZYCJE na rozmaite sposoby. Poniżej przykłady różnych kompozycji w dziełach sztuki.

R1OCXaTIeWsYk
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Irysy” autorstwa Vincenta Van Gogha. Na pierwszym planie kompozycji ukazane zostały wyrastające z czerwono-rudej ziemi niebieskie kwiaty o wysmukłych zielono-szarych liściach i długich, wąskich łodygach. W tle znajduje się ciepłe, zielono-żółte pole słoneczników. Artysta różnicuje plamę barwną. Zarówno tło jak i ziemia malowane są przy pomocy techniki puentylistycznej – drobnymi pociągnięciami pędzla, impasto. Zupełnie inaczej traktuje kwiaty – tutaj malarz przyłożył dużą wagę do detalu i odwzorowania natury. Każda roślina jest namalowany z niezwykłą wnikliwością, wręcz czuje się ich aksamitną delikatność. Powyginane kształty niebieskich płatków stanowią kontrast z okalającymi je podłużnymi liśćmi. Artysta zastosował tutaj kompozycję otwartą – obraz stanowi kadr większego pejzażu, który łatwo jesteśmy w stanie sobie wyobrazić. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. Widoczne na obrazie irysy to część ukwieconej łąki. Możemy łatwo wyobrazić jak wygląda łąka poza ramami obrazu. Jest to więc kompozycja otwarta.
1

1. Widoczne na obrazie irysy to część ukwieconej łąki. Możemy łatwo wyobrazić jak wygląda łąka poza ramami obrazu. Jest to więc kompozycja otwarta.

Vincent van Gogh, „Irysy”, 1889, J. Paul Getty Museum, Los Angeles, Stany Zjednoczone, wikipedia.org, CC BY 3.0
RqUX7DqAYR2Ii
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Broadway Boogie Woogie”, autorstwa Piet Mondrian. Abstrakcyjna kompozycja składa się z małych, żółtych, czerwonych, białych oraz granatowych kwadratów i prostokątów, ułożonych w poziome, a także pionowe pasy na białym tle. Między nimi znajdują się większe, prostokątne kształty w tych samych kolorach. Składowe elementy obrazu rozproszone są na całej powierzchni jakby przypadkowo. Artysta zastosował tutaj kompozycję otwartą – łatwo jesteśmy w stanie sobie wyobrazić dalszą kompozycję poza kadrem płótna. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. Geometryczne kształty są równomiernie rozłożone na całej płaszczyźnie obrazu. Mamy wrażenie, że widzimy tylko fragment większej całości. Możemy łatwo wyobrazić sobie, co jest poza ramami obrazu. Jest to więc kompozycja otwarta.
1

1. Geometryczne kształty są równomiernie rozłożone na całej płaszczyźnie obrazu. Mamy wrażenie, że widzimy tylko fragment większej całości. Możemy łatwo wyobrazić sobie, co jest poza ramami obrazu. Jest to więc kompozycja otwarta.

Piet Mondrian, „Broadway Boogie Woogie”, 1942‑1943, Museum of Modern Art (MoMA), Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikiart.org, CC BY 3.0
RBxaOwkJ2ygxX
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Lilie Wodne” autorstwa Clauda Moneta. Dzieło ukazuje pływające na tafli niebiesko-zielonej wody nenufary, tworząc na niej jasne, zielono-żółto-różowe wyspy. Płótno namalowane jest przy pomocą drobnych smug czystego koloru. Obraz nie jest typowym pejzażem, nie ma tu horyzontu ani nieba. Malarz ograniczył się jedynie do ukazania wody oraz unoszących się na jej powierzchni kwiatów i liści. Całość płótna została potraktowana jednolicie. Artysta zastosował tutaj kompozycję otwartą – obraz stanowi kadr większego krajobrazu, który łatwo jesteśmy w stanie sobie wyobrazić. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. Poniższy obraz, to kolejny przykład tzw. kompozycji otwartej. Na obrazie widoczne jest jezioro albo inny mały zbiornik wodny, na którym widoczne są rośliny, oraz trawa. Oglądając ten obraz możesz bez problemów wyobrazić sobie jak wygląda ten zbiornik wodny poza ramami obrazu.
1

1. Poniższy obraz, to kolejny przykład tzw. kompozycji otwartej. Na obrazie widoczne jest jezioro albo inny mały zbiornik wodny, na którym widoczne są rośliny, oraz trawa. Oglądając ten obraz możesz bez problemów wyobrazić sobie jak wygląda ten zbiornik wodny poza ramami obrazu.

Claude Monet, „Lilie Wodne”, 1916, National Museum of Western Art, Tokio, Japonia, wikimedia.org, domena publiczna

Kompozycja zamknięta

R1HgloJSzLfwU
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz olejny „Madonna Magnificat”, autorstwa Sandro Botticellego. Na płótnie o kształcie koła, ukazana jest Madonna z małym Chrystusem na kolanach. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię. Jej ramiona przykrywa granatowy płaszcz ze złotymi wykończeniami. Głowę okrytą ma przezroczystym woalem i pasiastą, różowo-niebieską chustą. Nad nią znajduje się korona, trzymana przez dwóch aniołów. Z lewej strony kompozycji stoją trzy postacie młodych osób o długich, jasnych, falowanych włosach. Dwaj młodzieńcy trzymają w dłoniach otwartą, zapisaną księgę, nad którą Madonna unosi dłoń z piórem zanurzonym w trzymanym przez jednego z chłopców kałamarzu. W tle znajduje się pejzaż z rzeką i pofalowanymi pagórkami, nad którymi rozpościera się błękitne niebo. Obraz zamyka okrągła, bogato rzeźbiona w motywy roślinne, złota rama. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. Uwaga jest skupiona na rozgrywającej się w centrum scenie. Wszystkie ważne dla tematu postaci zmieściły się na kolistym formacie obrazu. Ich układy ciał i gesty podkreślają kształt ramy, dodatkowo zamykając kompozycję. Jest to więc kompozycja zamknięta.
1

1. Uwaga jest skupiona na rozgrywającej się w centrum scenie. Wszystkie ważne dla tematu postaci zmieściły się na kolistym formacie obrazu. Ich układy ciał i gesty podkreślają kształt ramy, dodatkowo zamykając kompozycję. Jest to więc kompozycja zamknięta.

Sandro Botticelli, „Madonna Magnificat”, 1483‑1985, Galeria Uffizi, Florencja, Włochy, wikiart.org, domena publiczna
RhiY7ixDx48wt
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz „Martwa natura” autorstwa Jeana-Baptistea Chardina. W centrum statycznej kompozycji znajduje się metalowy, podłużny kielich o niskiej nóżce, natomiast obok stoi czerwona misa z białym wnętrzem, z której wystaje metalowa rączka łyżki. Przed naczyniami ułożone są trzy, czerwono-żółte jabłka oraz dwa kasztany. Wszystkie przedmioty znajdują się na brązowej draperii przykrywającej stół. Tło stanowi brązowa, poprzecierana ściana. Całość obrazu namalowana jest luźno, bez zbędnej dbałości o szczegół, mimo to artyście udało się wiernie oddać różny rodzaj materii przedmiotów: gładkość misy i błyszczącego kielicha, delikatność owoców czy chropowatość ściany. Dzieło wykonane jest w technice olejnej. Ciepła, wąska gama barwna ogranicza się do brązów, czerwieni i złamanych zieleni. Na ilustracji umieszczony jest aktywny punkt, po wybraniu którego wyświetli się dodatkowa informacja: 1. Wszystkie przedmioty użyte w tej martwej naturze są w całości przedstawione na obrazie. Są skupione w jednej grupie, nasza uwaga koncentruje się na środku obrazu. Jest to więc kompozycja zamknięta.
1

1. Wszystkie przedmioty użyte w tej martwej naturze są w całości przedstawione na obrazie. Są skupione w jednej grupie, nasza uwaga koncentruje się na środku obrazu. Jest to więc kompozycja zamknięta.

Jean Siméon Chardin, „Martwa natura”, 1790, Luwr, Paryż, Francja, wikipedia.org, domena publiczna

Rodzaje kompozycji

  • Kompozycja daje się podzielić na dwie bardzo podobne części. Przez środek można przeprowadzić oś symetrii. Jest to KOMPOZYCJA SYMETRYCZNAKOMPOZYCJA SYMETRYCZNAKOMPOZYCJA SYMETRYCZNA.

  • W tej kompozycji najważniejsze elementy znalazły się w centrum, na środku. Jest to KOMPOZYCJA CENTRALNAKOMPOZYCJA CENTRALNAKOMPOZYCJA CENTRALNA.

  • W tej kompozycji najważniejsze elementy znalazły się po jednej stronie obrazu. Nie można przeprowadzić osi symetrii. Jest to KOMPOZYCJA ASYMETRYCZNAKompozycja ASYMETRYCZNAKOMPOZYCJA ASYMETRYCZNA

    .

Rn8FvjYVgXAp7
Ćwiczenie 2
Czym różni się kompozycja symetryczna od asymetrycznej?

Przeciągnij poniższe nazwy schematów kompozycyjnych tak, aby pasowały do danych reprodukcji.

KOMPOZYCJA
SYMETRYCZNA, KOMPOZYCJA
CENTRALNA, KOMPOZYCJA
ASYMETRYCZNA

.................
.................
.................

Rodzaje linii

  • Piony i poziomy dają wrażenie spokoju kompozycji.

    Taką KOMPOZYCJĘ nazywamy STATYCZNĄKOMPOZYCJA STATYCZNASTATYCZNĄ.

  • Duża liczba skosów daje wrażenie ruchu. Taką KOMPOZYCJĘ nazywamy DYNAMICZNĄKompozycja dynamicznaDYNAMICZNĄ

R14anKxRIkyil
Ćwiczenie 3
Wyjaśnij znaczenie pojęcia kompozycja dynamiczna.

Zaznacz jakiego rodzaju elementów i linii jest najwięcej w tej reprodukcji.

  • linie skośne
  • linie pionowe
  • linie poziome
Polecenie 1

Potrzebny będzie aparat fotograficzny. Zaproś jedną lub więcej osób do pozowania do zdjęcia. Poproś, by ustawiały się w taki sposób, aby na fotografii uzyskać kompozycję statyczną lub dynamiczną.

Ćwiczenie 4
R1TL3JHxou4yh1
Ilustracja przedstawia obraz „Nieskończony Rytm”, autorstwa Roberta Delaunaya. W centrum dzieła, na szarym tle namalowana została kompozycja, składająca się z trzech, ułożonych po skosie, czarno‑białych, dużych kół, na których tle znajdują się mniejsze, pomalowane szarą i jasno‑niebieską farbą - kółka. Pomiędzy nimi przebiega pofalowana linia kolorowego pasa. Wszystkie elementy tworzą jeden ułożony po skosie kształt, wzdłuż którego przebiega skośna linia podziału, dzieląca kształt na dwie, równe części, odróżniające się od siebie jedynie kolorami. Lewe połowy dużych górnych i dolnych kół są czarne, natomiast prawe są białe. Środkowe koło dla odmiany ma białą lewą połowę, a prawą - czarną. Trzy małe kółka mają jasno‑niebieskie lewe połowy, a prawe szare, natomiast dwa pozostałe kółka, po lewej są szare, a po prawej jasno‑niebieskie. Obraz skomponowany jest dynamicznie po skosie. Wrażenie ruchu potęguje umieszczona w centrum kompozycji gruba, falująca, pomarańczowo‑niebiesko‑zielono‑czerwona linia.
Robert Delaunay, „Nieskończony Rytm”, 1934, Tate Modern, Londyn, Wielka Brtania, tate.org.uk, CC BY 3.0
R19mrL6XTPLpS
Ilustracja przedstawia obraz „Escadron Schritt”, autorstwa Artura Grottgera. W centrum akwareli, na beżowym tle papieru, znajduje się grupa jeźdźców na koniach. Żołnierze ukazani są tyłem. Artysta namalował jedynie ich plecy oraz zady koni, na których siedzą. Wszyscy mężczyźni ubrani są w takie same niebieskie kurtki, czerwone spodnie i czapki. Ustawieni są w kilku rzędach. Kompozycja akwareli jest zamknięta, centralna – najważniejsze jej elementy znalazły się w centrum obrazu.
Artur Grottger, „Escadron Schritt”, 1856, Muzeum Sztuki, Łódź, Polska, zasoby.msl.org.pl, CC BY 3.0
RUqwRRXlmHme0
Ilustracja przedstawia obraz „Marilyn Monroe” autorstwa Andyego Warhola. Wykonane techniką serigrafii na płótnie dzieło ukazuje zmultiplikowany portret Marilyn Monroe. Kompozycja podzielona jest na cztery równe części. W każdej z nich znajduje się to samo ujęcie artystki ukazane jednak w innych, nakładanych płasko kolorach. Najbardziej wyrazisty jest portret umieszczony u góry po lewej stronie. Cienie namalowane są czarną farbą, włosy są żółte natomiast powieki i tło jaskrawo-różowe. Jedynie karnacja ma stonowany, cielisto-różowy kolor. Obok, po prawej stronie znajduje się portret o zielonych cieniach, pomarańczowych włosach, jasnoróżowych powiekach i tle oraz błękitnej twarzy. W lewej dolnej partii obrazu ukazany jest wizerunek o fioletowych cieniach, cytrynowo-żółtych włosach, błękitnych powiekach i tle oraz jasno-różowej karnacji. Obok, w prawym dolnym rogu, artysta namalował najbardziej stonowany portret. Cienie są niebieskie, włosy blado-zielone, powieki i tło to zgaszony fiolet, natomiast karnacja to jasny niebieski. Jedynym powtarzającym się kolorem jest czerwień ust Merlin. Dzięki prostemu zabiegowi kolorystycznemu artysta z jednej fotografii stworzył cztery, zupełnie różne w swym nastroju wizerunki gwiazdy.
Andy Warhol, „Marilyn Monroe”, 1964, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, images-eu, CC BY 3.0
RILQFDZeCSW0W
Wyjaśnij znaczenie pojęcia kompozycja statyczna.

Przyjrzyj się powyższym reprodukcjom. Dopasuj właściwą odpowiedź będącą dokończeniem zdania: „We wszystkich tych obrazach…

  • … powtarzają się regularnie różne elementy”.
  • … powtarzają się regularnie bardzo podobne elementy”.
  • …powtarzają się nieregularnie bardzo podobne elementy”.
Polecenie 2

Wykonaj KOMPOZYCJĘ RYTMICZNĄ.

Poniżej jest miejsce na narysowanie Twojej KOMPOZYCJI.

R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL, GNU GENERAL PUBLIC LICENSE Version 3, 29 June 2007 Copyright (C) 2007 Free Software Foundation, Inc. <http://fsf.org/> Everyone is permitted to copy and distribute verbatim copies of this license document, but changing it is not allowed..
R1OF6xLHkBj5J
Ćwiczenie 5
Na podstawie treści lekcji, ułóż pytanie na kartkówkę.

Wskaż reprodukcję, w której znajduje się kompozycja otwarta.

□
□
R1SnVLiPgI1hU
Ćwiczenie 6
Wysłuchaj nagrania abstraktu i zastanów się, czego jeszcze chciałbyś się dowiedzieć w związku z tematem lekcji.

Uzupełnij tytuł reprodukcji.

.................
ReOYxc1UlT6vY
Ćwiczenie 7
Przypomnij sobie tytuł abstraktu, wysłuchaj nagrania i spróbuj zaproponować własny temat dla dzisiejszej lekcji.

Wpisz autora kompozycji pod tytułem „Marilyn Monroe”.

.................
Polecenie 3

Ćwiczenia, których celem jest łączenie typów kompozycji, możesz wykonać bez użycia komputera.

Potrzebne będą: duża kartka papieru, farby lub kredki

Narysuj lub namaluj na kartce papieru rysunek o dowolnej tematyce, który będzie realizował wybrane przez Ciebie rodzaje kompozycji (wybierz przynajmniej dwa rodzaje).

Słownik pojęć

Kompozycja
Kompozycja

to rozmieszczenie, uporządkowanie elementów w dziele sztuki (zarówno na płaszczyźnie, jak i w przestrzeni).

Kompozycja asymetryczna
Kompozycja asymetryczna

to nieregularne rozmieszczenie elementów. Prawa i lewa strona kompozycji się różnią.

Kompozycja centralna
Kompozycja centralna

to rozmieszczenie elementów w taki sposób, aby skupić uwagę na środku płaszczyzny.

Kompozycja dynamiczna
Kompozycja dynamiczna

to kompozycja, w której przeważają skosy, linie łamane, krzywizny lub łuki. Mamy wrażenie ruchu.

Kompozycja otwarta
Kompozycja otwarta

to takie rozmieszczenie elementów, które sprawia wrażenie jakby dzieło miało dalszy ciąg poza ramami obrazu. Mamy wrażenie oglądania tylko fragmentu. Często elementy wychodzą poza kadr.

Kompozycja statyczna
Kompozycja statyczna

to kompozycja, w której przeważają uporządkowane elementy pionowe i poziome. Mamy wrażenie równowagi, spokoju i bezruchu.

Kompozycja symetryczna
Kompozycja symetryczna

to taki układ elementów, który da się podzielić osią symetrii na dwie bardzo podobne części.

Kompozycja zamknięta
Kompozycja zamknięta

to takie rozmieszczenie elementów, które skupia je wewnątrz dzieła. Mamy wrażenie kompletności, całości.

Źródło:

sjp.pwn.pl

Galeria dzieł sztuki

R1TL3JHxou4yh1
Ilustracja przedstawia obraz „Nieskończony Rytm”, autorstwa Roberta Delaunaya. W centrum dzieła, na szarym tle namalowana została kompozycja, składająca się z trzech, ułożonych po skosie, czarno‑białych, dużych kół, na których tle znajdują się mniejsze, pomalowane szarą i jasno‑niebieską farbą - kółka. Pomiędzy nimi przebiega pofalowana linia kolorowego pasa. Wszystkie elementy tworzą jeden ułożony po skosie kształt, wzdłuż którego przebiega skośna linia podziału, dzieląca kształt na dwie, równe części, odróżniające się od siebie jedynie kolorami. Lewe połowy dużych górnych i dolnych kół są czarne, natomiast prawe są białe. Środkowe koło dla odmiany ma białą lewą połowę, a prawą - czarną. Trzy małe kółka mają jasno‑niebieskie lewe połowy, a prawe szare, natomiast dwa pozostałe kółka, po lewej są szare, a po prawej jasno‑niebieskie. Obraz skomponowany jest dynamicznie po skosie. Wrażenie ruchu potęguje umieszczona w centrum kompozycji gruba, falująca, pomarańczowo‑niebiesko‑zielono‑czerwona linia.
Robert Delaunay, „Nieskończony Rytm”, 1934, Tate Modern, Londyn, Wielka Brtania, tate.org.uk, CC BY 3.0
R19mrL6XTPLpS1
Ilustracja przedstawia obraz „Escadron Schritt”, autorstwa Artura Grottgera. W centrum akwareli, na beżowym tle papieru, znajduje się grupa jeźdźców na koniach. Żołnierze ukazani są tyłem. Artysta namalował jedynie ich plecy oraz zady koni, na których siedzą. Wszyscy mężczyźni ubrani są w takie same niebieskie kurtki, czerwone spodnie i czapki. Ustawieni są w kilku rzędach. Kompozycja akwareli jest zamknięta, centralna – najważniejsze jej elementy znalazły się w centrum obrazu.
Artur Grottger, „Escadron Schritt”, 1856, Muzeum Sztuki, Łódź, Polska, zasoby.msl.org.pl, CC BY 3.0
RUqwRRXlmHme01
Ilustracja przedstawia obraz „Marilyn Monroe” autorstwa Andyego Warhola. Wykonane techniką serigrafii na płótnie dzieło ukazuje zmultiplikowany portret Marilyn Monroe. Kompozycja podzielona jest na cztery równe części. W każdej z nich znajduje się to samo ujęcie artystki ukazane jednak w innych, nakładanych płasko kolorach. Najbardziej wyrazisty jest portret umieszczony u góry po lewej stronie. Cienie namalowane są czarną farbą, włosy są żółte natomiast powieki i tło jaskrawo-różowe. Jedynie karnacja ma stonowany, cielisto-różowy kolor. Obok, po prawej stronie znajduje się portret o zielonych cieniach, pomarańczowych włosach, jasnoróżowych powiekach i tle oraz błękitnej twarzy. W lewej dolnej partii obrazu ukazany jest wizerunek o fioletowych cieniach, cytrynowo-żółtych włosach, błękitnych powiekach i tle oraz jasno-różowej karnacji. Obok, w prawym dolnym rogu, artysta namalował najbardziej stonowany portret. Cienie są niebieskie, włosy blado-zielone, powieki i tło to zgaszony fiolet, natomiast karnacja to jasny niebieski. Jedynym powtarzającym się kolorem jest czerwień ust Merlin. Dzięki prostemu zabiegowi kolorystycznemu artysta z jednej fotografii stworzył cztery, zupełnie różne w swym nastroju wizerunki gwiazdy.
Andy Warhol, „Marilyn Monroe”, 1964, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, images-eu, CC BY 3.0
R6niGBEY466wW1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Błękitny wazon” autorstwa Paula Cézannea. Artysta, przy pomocy szerokich pociągnięć pędzla namalował martwą naturę z wazonem kwiatów. W centrum kompozycji znajduje się ustawiony na beżowo-żółtym blacie stołu, jasno-niebieski, wysmukły flakon. Umieszczone we flakonie czerwone i białe kwiaty otoczone są zielonymi, szerokimi liśćmi, znad których wystają wysmukłe kielichy fioletowo-niebieskich irysów. Po prawej stronie bukietu leżą trzy czerwono-żółte jabłka, natomiast za nim biały talerz oraz mała, żółto-zielona buteleczka. Po lewej stronie kompozycji znajduje się fragment brązowej butelki, której reszta znajduje się poza kadrem obrazu. Tło stanowi chłodna, szaro-fioletowo-zielonkawa ściana z żółtym, świetlistym kawałkiem framugi okna po prawej stronie. Artysta nie skupia się na wiernym odzwierciedleniu natury. Nie dba o detal. Obraz ma charakter notatki, gdzie twórca przy pomocy czystych kolorów i szybkich pociągnięć pędzla chce oddać swoje emocje w stosunku do zastanej sytuacji. W utrzymanej w szerokiej gamie barw pracy dominują ciepłe żółcie i chłodne szare błękity. Znajdujący się w centrum obrazu czerwono-zielono-biały bukiet stanowi akcent kolorystyczny otwartej kompozycji.
Paul Cézanne, „Błękitny wazon”, 1889-1890, Musée d'Orsay, Paryż, Francja, wikipedia.org, CC BY 3.0
R8BUZNJsuJ7Om1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Kaczeńce” autorstwa Józefa Chełmońskiego. Horyzontalna kompozycja ukazuje rozległy pejzaż podmokłej łąki z kwitnącymi żółtymi kaczeńcami. Na pierwszym planie, pośród beżowo-zielonych, wysmukłych traw, namalowanych lekkimi pociągnięciami pędzla znajdują się białe plamki drobnych kwiatuszków. Dalej rozciąga się żółty pas miękko malowanych kaczeńców. W tle ukazana jest wąska, szaro-niebieska linia stawu, otoczona rudawo-zielonymi połaciami traw. Nad łąkami, na tle różowo-błękitnego nieba unoszą się dwa ptaki. Otwarta kompozycja utrzymana jest w ciepłej, wąskiej gamie barw z dominantą żółci.
Józef Chełmoński, „Kaczeńce ; Wiosna”, 1908, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, cyfrowe.mnw.art.pl, CC BY 3.0
R1NcrdPaWItzW1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Kompozycja 8” autorstwa Wassila Kandinskyego. Abstrakcyjna, dynamiczna kompozycja składa się z luźno ułożonych, często nachodzących na siebie, różnej wielkości i koloru figur geometrycznych, linii, trójkątów, prostokątów i kół. Podkład dla delikatnych, lewitujących w przestrzeni kształtów stanowi ciepłe, jasne, żółto-błękitne tło. Mocnym akcentem kompozycji jest umieszczone w górnym lewym rogu duże czarne koło z fioletowym środkiem i rozmytą, czerwoną obwódką, z którego zza dolnej prawej krawędzi wyłania się mniejsze czerwone kółko.
Wassily Kandinsky, „Kompozycja 8”, 1923, Muzeum Guggenheima, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikipedia.org, CC BY 3.0
R14rucS6bF4W51
Ilustracja przedstawia rysunek „Bitwa pod Anghiari” autorstwa Petera Rubensa. Szkic wykonany na podstawie fresku Leonarda da Vinci ukazuje dynamiczną scenę batalistyczną, na której trzej splątani ze sobą jeźdźcy walczą ze sobą. Pod nimi kłębią się postacie pozostałych wojowników. Cała grupa ludzi i koni zbita jest w jedną, splątaną masę. Bogato zdobione zbroje, powyginane ciała mężczyzn, powykrzywiane twarze, muskulatura ujętych jakby w wyskoku koni, wszystko to potęguje dynamikę sceny. Ołówkowy rysunek został wykonany na sepiowym podkładzie. Artysta przy pomocy białej kredki podkreślił oświetlone partie sceny oraz tła.
Peter Paul Rubens, „Bitwa pod Anghiari”, ok. 1603, Luwr, Paryż, Francja, wikipedia.org, CC BY 3.0
R1B662KJDVTAs1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Krzyk” autorstwa Edvarda Muncha. Na pierwszym planie ekspresjonistycznej kompozycji ukazana jest postać człowieka o wydłużonej, czarnej sylwetce stojąca na moście. Mężczyzna trzyma się oburącz za głowę. Twarz wyraża przerażenie; usta i oczy są szeroko rozwarte. W tle, po lewej stronie płótna znajdują się dwie czarne sylwetki idących po moście postaci. Na drugim planie ukazany jest fiord z malutkimi statkami i dużym, ciemno-niebieskim, mrocznym kształtem pofalowanego wybrzeża. Nad sceną góruje łuna ogniście czerwonego nieba. Artysta nie skupia się na wiernym odzwierciedleniu natury. Nie dba o detal. Obraz ma charakter notatki, gdzie twórca przy pomocy kilku kolorów i szybkich, długich pociągnięć pędzla chce ukazać dramatyzm przedstawionej sceny. Dzieło utrzymane jest w wąskiej, mrocznej tonacji granatów, czerwieni i brązów. Szaro-brązowa twarz postaci na pierwszym planie wtapia się kolorystycznie w zbrudzone tło fiordu i mostu. Kolorystyczną dominantę stanowią ogniście czerwone pasy niepokojącego nieba.
Edvard Munch, „Krzyk”, 1893, Narodowe Muzeum Sztuki, Architektury i Projektowania, Oslo, Norwegia, wikipedia.org, CC by 3.0
R1eSJpEeNoRXF1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Portret małżonków Arnolfinich” autorstwa Jana van Eycka. Dzieło ukazuje ceremonię przysięgi małżeńskiej. We wnętrzu pokoju stoi młoda para. Mężczyzna, stojący po lewej stronie ubrany jest w długi, ciemny płaszcz podszyty brązowym futrem. Na głowie ma duży kapelusz. Prawą rękę unosi do góry, natomiast w lewej trzyma dłoń stojącej obok kobiety. Narzeczona ubrana jest w długą, zieloną, drobno pofałdowaną suknię z niebieskimi rękawami. Jej głowę okrywa wykończona koronką, biała chusta. Z łagodnością spogląda na poważną twarz mężczyzny składającego przysięgę. W tle znajduje się wnętrze o szarych ścianach i drewnianej podłodze. Z okna po lewej stronie wpada do pokoju światło. Po prawej ukazane jest duże, czerwone łoże z baldachimem. Z sufitu zwisa ozdobny, wieloramienny żyrandol z brązu. Na ścianie, pomiędzy małżonkami umieszczone zostało wypukłe lustro, w którym odbija się młoda para wraz ze świadkami. Na dole obrazu artysta namalował małego kudłatego pieska oraz parę drewnianych chodaków.
Jan van Eyck, „Portret małżonków Arnolfinich”, 1434, National Gallery, Londyn, Wielka Brytania, wikipedia.org, CC BY 3.0
RoIn2sr8nAUyV1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Kuropatwy na śniegu” autorstwa Józefa Chełmońskiego. Na monochromatycznym, jasnym tle śnieżnego pejzażu artysta namalował stadko szaro-brązowych kuropatw. Oszczędnie potraktowana, bezkresna przestrzeń białych pól kontrastuje z ciemnymi, realistycznie namalowanymi ptakami, które skulone, ostrożnie stąpają po zimnym, nieznanym gruncie. Kuropatwy idące najdalej w głębi płótna są jaśniejsze, mniej wyraźne, jakby zamglone co potęguje wrażenie perspektywy w obrazie.
Józef Chełmoński, „Kuropatwy na śniegu”, 1891, Muzeum Narodowe, Warszawa, Polska, wikipedia.org, CC BY 3.0
Rzcr30hui9qlc1
Ilustracja przedstawia obraz „Madonna z Dzieciątkiem” autorstwa Fra Angelico. Dzieło ukazuje Matkę Boską z Dzieciątkiem zasiadającą na wysokim tronie z baldachimem. Umieszczona w centrum postać Marii ubrana jest w czerwoną suknię okrytą ciemno-niebieskim płaszczem z żółtym wykończeniem. Jej ujęta z półprofilu twarz wyraża smutek, oczy skierowane są na odbiorcę. Na kolanach trzyma małego, nagiego Jezusa. Postać Marii otoczona jest aniołami. Po obu stronach świętej pary artysta umieścił postacie proroków i świętych w aureolach. Tło stanowi wnętrze o dwóch, dużych oknach, w których widoczny jest górzysty pejzaż z dużą płaszczyzną błękitnego nieba. Horyzontalna, symetryczna kompozycja wykonana została w technice temperowej.
Fra Angelico, „Madonna z Dzieciątkiem”, 1424-1425, San Domenico, Fiesole, Włochy, wikipedia.org, CC by 3.0
R16wtUZIi2oOm1
Ilustracja przedstawia obraz „Fuksja, Czarny, Zielony na Pomarańczowym” autorstwa Marka Rothko. Abstrakcyjna kompozycja składa się z kilku luźno malowanych płaszczyzn koloru na pomarańczowym tle. Górną partię obrazu zajmuje duży prostokąt ciemno-szarego koloru namalowany na powierzchni chłodnego różu, który od góry i od dołu zamykają jasno-beżowe pasy. Poniżej, pod szeroko namalowaną, poszarpaną, czarną linią znajduje się wąski prostokąt w kolorze chłodnej zieleni mocno wybijającej się na tle oranżu. Zamknięta, statyczna kompozycja namalowana jest szerokimi, pionowymi i poziomymi, pociągnięciami pędzla. Obraz odznacz się dużą syntezą i uproszczeniem form. Artysta ogranicza się do minimalnych środków wyrazu jakimi są proste płaszczyzny barwne.
Mark Rothko, „Fuksja, Czarny, Zielony na Pomarańczowym”, 1949, Museum of Modern Art, Nowy Jork, wikipedia.org, domena publiczna
RCtrpgxVkv363
Ilustracja przedstawia obraz „Porwanie Europy” autorstwa Tycjana. Dynamiczna kompozycja ukazuje mitologiczną scenę porwania Europy przez zakochanego w niej Zeusa, który w tym celu wcielił się w postać białego byka. Scena rozgrywa się na tle morskiego pejzażu, nad którym wznoszą się ostre szczyty gór. Niebieskie niebo spowite jest brązowo-pomarańczowymi, dramatycznymi chmurami. Po prawej stronie, na dole obrazu artysta namalował płynącego, białego byka, na którego grzbiecie leży w dynamicznej pozie młoda kobieta. Dziewczyna jedną ręka trzyma się rogu zwierzęcia, jej tułów prawie ześlizguje się do wody. Ubrana jest w białą, oblepiającą ciało, mokrą szatę. W prawej dłoni powiewa czerwona materia. Za postaciami w lewym dolnym rogu malowidła płynie na rybie aniołek. Dwa skrzydlate putta z łukami i strzałami fruną również u góry na tle nieba. W oddali, na brzegu artysta namalował małe postacie kobiet ubranych w powłóczyste suknie. Obraz utrzymany jest w wąskiej, ciepłej gamie beżów i zieleni z akcentami czerwieni i błękitów.
Tycjan, „Porwanie Europy”, 1560–1562, Isabella Stewart Gardner Museum, Boston, Stany Zjednoczone, wikipedia.org, CC BY 3.0
RKJiMxg4yx9ac1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Improwizacja” autorstwa Wassila Kandinskyego. Abstrakcyjna praca skomponowana jest z dynamicznie ułożonych plam barwnych i elementów graficznych. Układ płaszczyzn pozbawionego przedmiotowości obrazu mimowolnie przywodzi na myśl pejzaż. Dolna prawa część kompozycji z dużą beżowo-żółtą plamą, podłużnymi zielono-białymi kształtami zakończonymi czerwonymi plamkami oraz z kołem w rogu i niebieską, powyginaną plamą pośrodku przywodzą na myśl piaszczystą drogę z zaroślami z boku i niebieskim, liżącym swoją nogę psem. Niebiesko-żółto-biały czworobok, nad którym zawisł żółty trójkąt na tle niebieskich pofalowanych linii po lewej stronie kompozycji przypomina łódkę z żółtym żaglem unoszącą się na wodzie. U góry namalowany został duży czerwono-brązowy kształt przypominający górę. Po obu jej stronach artysta namalował dwie ciemne, czarno-niebiesko-brązowe, prostokątne płaszczyzny, pomiędzy którymi zawisła na niebieskich podporach żółtawa kładka. Kompozycja malowana jest swobodnymi pociągnięciami pędzla. Jej elementy są niejednoznaczne. Artyście nie zależało na oddaniu rzeczywistości. Poprzez geometryzację i uproszczenie stworzył dynamiczną kompozycję. Dzieło utrzymane jest w szerokiej, ciepłej gamie barw.
Wassily Kandinsky, „Improwizacja”, wassilykandinsky.net, CC BY 3.0
RS4KUIFKdSCi71
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Portret Monsieur de Lavoisier i jego żony” autorstwa Jacques-Louisa Davida. Kompozycja ukazuje siedzącą damę w białej, prostej sukni o drobnych fałdach. Postać owinięta jest jasno-beżową draperią, która spływa wąskim pasmem z lewego ramienia poprzez piersi do prawego boku. Część beżowej tkaniny leży również na jej kolanach. Kobieta siedzi na odwróconym bokiem, brązowym krześle ze złotymi zdobieniami. Jej prawa ręka jest swobodnie ułożona na oparciu, natomiast lewa spoczywa na kolanach. Głowa postaci skierowana jest w kierunku odbiorcy. Lekko uśmiechniętą twarz z dużymi, ciemno-brązowymi oczami i zaróżowionymi policzkami wieńczą ciemne, kręcone włosy opadające na ramiona. Dama ustawiona jest we wnętrzu, na tle szarej ściany. U dołu obrazu, znajduje się podłoga z szaro-beżową terakotą wykończoną wzorem o dużych, brązowych kach. Obraz wykonany jest z dużą dbałością o wierne odwzorowanie natury. Statyczna kompozycja utrzymana jest w wąskiej, szaro-beżowej gamie barw.
Jacques-Louis David, „Portret Damy”, 1799, Luwr, Paryż, Francja, wikipedia.org, CC BY 3.0
RnaV03yOBLB0r1
Ilustracja przedstawia obraz „Martwa natura” autorstwa Jeana-Baptistea Chardina. W centrum statycznej kompozycji znajduje się metalowy, podłużny kielich o niskiej nóżce, natomiast obok stoi czerwona misa z białym wnętrzem, z której wystaje metalowa rączka łyżki. Przed naczyniami ułożone są trzy, czerwono-żółte jabłka oraz dwa kasztany. Wszystkie przedmioty znajdują się na brązowej draperii przykrywającej stół. Tło stanowi brązowa, poprzecierana ściana. Całość obrazu namalowana jest luźno, bez zbędnej dbałości o szczegół, mimo to artyście udało się wiernie oddać różny rodzaj materii przedmiotów: gładkość misy i błyszczącego kielicha, delikatność owoców czy chropowatość ściany. Dzieło wykonane jest w technice olejnej. Ciepła, wąska gama barwna ogranicza się do brązów, czerwieni i złamanych zieleni.
Jean Siméon Chardin, „Martwa natura”, 1790, Luwr, Paryż, Francja, wikipedia.org, CC BY 3.0
R1cOfbXeOIXvZ1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Madonna Magnificat” autorstwa Sandro Botticellego. Na płótnie o kształcie koła, ukazana jest Madonna z małym Chrystusem na kolanach. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię. Jej ramiona przykrywa granatowy płaszcz ze złotymi wykończeniami. Głowę okrytą ma przezroczystym woalem i pasiastą, różowo-niebieską chustą. Nad nią znajduje się korona trzymana przez dwóch aniołów. Z lewej strony kompozycji stoją trzy postacie młodych osób o długich, jasnych, falowanych włosach. Dwaj młodzieńcy trzymają w dłoniach otwartą, zapisaną księgę, nad którą Madonna unosi dłoń z piórem zanurzonym w trzymanym przez jednego z chłopców kałamarzu. W tle znajduje się pejzaż z rzeką i pofalowanymi pagórkami , nad którymi rozpościera się błękitne niebo. Obraz zamyka okrągła, bogato rzeźbiona w motywy roślinne, złota rama.
Sandro Botticelli, „Madonna Magnificat”, 1483-1985, Galeria Uffizi, Florencja, Włochy, wikipedia.org, CC BY 3.0
RMduJHZwLQ1gh1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Broadway Boogie Woogie” autorstwa Piet Mondrian. Abstrakcyjna kompozycja składa się z małych, żółtych, czerwonych, białych oraz granatowych kwadratów i prostokątów, ułożonych w poziome a także pionowe pasy na białym tle. Między nimi znajdują się większe prostokątne kształty w tych samych kolorach. Składowe elementy obrazu rozproszone są na całej powierzchni jakby przypadkowo. Artysta zastosował tutaj kompozycję otwartą – łatwo jesteśmy w stanie sobie wyobrazić dalszą kompozycję poza kadrem płótna.
Piet Mondrian, „Broadway Boogie Woogie”, 1942–1943, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikipedia.org, CC by 3.0
RqbGL9OiuGGzO1
Ilustracja przedstawia obraz olejny „Irysy” autorstwa Vincenta Van Gogha. Na pierwszym planie kompozycji ukazane zostały wyrastające z czerwono-rudej ziemi niebieskie kwiaty o wysmukłych zielono-szarych liściach i długich, wąskich łodygach. W tle znajduje się ciepłe, zielono-żółte pole słoneczników. Artysta różnicuje plamę barwną. Zarówno tło jak i ziemia malowane są przy pomocy techniki puentylistycznej – drobnymi pociągnięciami pędzla, impasto. Zupełnie inaczej traktuje kwiaty – tutaj malarz przyłożył dużą wagę do detalu i odwzorowania natury. Każda roślina jest namalowany z niezwykłą wnikliwością, wręcz czuje się ich aksamitną delikatność. Powyginane kształty niebieskich płatków stanowią kontrast z okalającymi je podłużnymi liśćmi. Artysta zastosował tutaj kompozycję otwartą – obraz stanowi kadr większego pejzażu, który łatwo jesteśmy w stanie sobie wyobrazić.
Vincent van Gogh, „Irysy”, 1889, J. Paul Getty Museum, Los Angeles, Stany Zjednoczone, wikipedia.org, CC BY 3.0