RyUpK8ZG5VvBY
Fotografia przedstawia metalową konstrukcję oraz różnej wielkości rury w kolorach niebieskim, zielonym oraz białym. Na pierwszym planie obecny jest pionowy przebieg rur oraz nieliczne ich zakończenia, szczególnie w centrum oraz z prawej strony fotografii. Niebieskie oraz zielone rury mają znacznie mniejszą średnicę niż białe, które są ponad dwa razy większe. Tło stanowią dalsze konstrukcje oraz ich pionowe żółte oraz czerwone fragmenty.

Kompozycja

Renzo Piano, Richard Rogers (architekci), Centrum Pompidou, detal elewacji, 1972–1977 r., Paryż, Francja, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Renzo Piano, Richard Rogers, Centrum Pompidou, Fotografia, Centrum Pompidou, Paryż, licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Patrząc na dzieło sztuki, zwłaszcza na obraz, odbiorca czasem staje przed trudnym zadaniem odczytania treści. Oprócz osadzonego w konkretnym kontekście tematu, istotną rolę w przekazie pełnią artystyczne środki wyrazu. Jednym z nich jest kompozycja.

Nauczysz się
  • rozpoznawać cechy kompozycyjne dzieła sztuki;

  • określać rodzaje kompozycji;

  • nazywać elementy składające się na kompozycję w malarstwie, rzeźbie i architekturze;

  • analizować poszczególne elementy dzieła, wpływające na jego kompozycję;

  • rozpoznawać dzieła sztuki współczesnej;

  • przyporządkowywać dzieła sztuki właściwym kierunkom lub stylom.

Kompozycja_czyli

Kompozycja, czyli...

Kompozycja to rozmieszczenie elementów względem siebie, czy na płaszczyźnie, czy przestrzeni.

Kompozycja pełni nadrzędną rolę w wyrazie i formalnej analizie dzieła, ponieważ obejmuje znacznie szerszy zakres pojęć, niż terminy odnoszące się do elementów formy plastycznej. Kompozycja jest kategorią formy, odnoszącą się do wszystkich dyscyplin sztuki.

Plama, linia, kolor, walor, faktura, oprócz własnych cech, są składnikami kompozycji.

RMuVvOVBnE6tm
Kompozycja, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Kompozycja, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższymi definicjami kompozycji. Wskaż wspólne cechy wszystkich tekstów, a następnie na ich podstawie sfomułuj własną definicję.

Kliknij wybraną nazwę definicji, aby dowiedzieć się więcej.

R1DurD55PR2G3
Definicja kompozycji według Encyklopedii PWN Kompozycja [łac. compositio ‘złożenie’, ‘układ’], szt. plast. dzieło sztuki plastycznej, a także sposób powiązania elementów formalnych dzieła tak, by tworzyły całość zgodną z intencją twórcy; z kompozycją wiąże się pojęcie tzw. schematu kompozycyjnego (stałego układu elementów kompozycji charakterystycznych dla danego kierunku, epoki itp.); w zależności od charakteru schematu kompozycyjnego rozróżnia się m.in. kompozycję zamkniętą, otwartą, dynamiczną, symetryczną, diagonalną; układy kompozycyjne zmieniały się w ciągu wieków i dzięki temu są jednym z wykładników stylu różnych epok (…). Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/kompozycja;3924634.html [dostęp: 18.11.2021], Definicja kompozycji według Słownika terminologicznego sztuk pięknych Kompozycja - sposób powiązania elementów formalnych dzieła (linii, brył, płaszczyzn, plam barwnych, rozłożenia światła i cienia), tak aby tworzyły całość zgodną z intencją twórcy; z pojęciem kompozycji wiąże się pojęcie schematu kompozycyjnego, tzn. stałego układu poszczególnych elementów kompozycyjnych, charakterystycznych dla danego kierunku, epoki itp. Na schemat kompozycyjny składają się: jego ramy zewnętrzne (np. otoczenie przestrzenne dzieła architektury lub rzeźby, rama malowidła) i wewnętrzne, wyznaczające zasięg przestrzenny samej kompozycji (np. kształt przestrzenny dzieła architektury lub rzeźby, figura planimetryczna zawierająca kompozycję obrazu), osie kompozycyjne, zazwyczaj ze sobą sprzężone (przecinające się równolegle, zbieżne itp.), podziały kompozycyjne, wprowadzające rozgraniczenia wewnątrz kompozycji i porządkujące ją, napięcia kierunkowe, sugerujące ruch rzeczywisty lub wyobrażeniowy itp. Schemat kompozycji (poza sztuką abstrakcyjną) nie jest nigdy schematem oderwanym, ale wynika z programu i celowości dzieła architektury czy rzemiosła artystycznego oraz z tematyki rzeźby lub obrazu, przyczyniając się do wydobycia pożądanych momentów treściowych; w zależności od charakteru schematu kompozycyjnego i jego czynników mówimy o k. zamkniętej, otwartej, zwartej, luźnej, dynamicznej, statycznej, symetrycznej, diagonalnej itp. Źródło: Katarzyna Kubalska-Sulkiewicz, „Słownik terminologiczny sztuk pięknych”, Warszawa 2002, s. 197., Definicja kompozycji według wikipedii Kompozycja – układ elementów zestawionych ze sobą w taki sposób, aby tworzyły one harmonijną całość. Kompozycją określa się również samo dzieło, zawierające połączone ze sobą składniki. Celem kompozycji jest osiągnięcie zamierzonego efektu plastycznego poprzez umiejętne dobranie kolorów, kształtów, proporcji, faktur i położenia przedstawianych elementów, czasem na drodze porządkowania podobnych do siebie składników, a kiedy indziej poprzez zestawianie ich na zasadzie kontrastu. W kompozycji wykorzystuje się też często pewne konstrukcje znane z geometrii takie jak symetria czy złoty podział. Odpowiednie operowanie tymi narzędziami daje efekt w postaci różnych nastrojów, uczuć, przeżyć jakich może doświadczyć odbiorca – można uzyskać na przykład zarówno odczucie statyczności, porządku, równowagi, harmonii, jak i dynamiki, chaosu czy nierównowagi. Źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Kompozycja_(sztuki_wizualne) [dostęp: 18.11.2021], Definicja kompozycji według Zachęty - Narodowej Galerii Sztuki Kompozycja — sposób powiązania elementów formalnych dzieła: linii, brył, płaszczyzn, plam barwnych, światła i cienia, tak aby tworzyły całość zgodną z intencją twórcy. W zależności od układu elementów kompozycji, kompozycja może być otwarta, zamknięta, zwarta, luźna, dynamiczna, statyczna, symetryczna. W jej obrębie można znaleźć osie, podziały porządkujące kompozycję, ale też np. sugerujące ruch. Kompozycja w obrazach przedstawiających lub np. w architekturze wynika z funkcji lub treści, w sztuce abstrakcyjnej jest istotą dzieła. (…) (opracowanie: Paulina Celińska) Źródło: https://zacheta.art.pl/pl/mediateka-i-publikacje/kompozycja [dostęp: 18.11.2021]
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R106t9xmKLwYu
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Kompozycja_na_plaszczyznie

Kompozycja na płaszczyźnie

Format dzieła określa kształt pola obrazowego. Dzieła malarskie, graficzne czy reliefowe zamknięte są w ramach kompozycyjnych, które określa ich kształt. Można mówić np. o kształcie prostokątnym, ułożonym w poziomie lub w pionie, kwadracie, kole (tondo).

Kształt pola obrazowego – prostokąt poziomy

R1D6B6KEMsaJa
Brice Marden, „Studia dla muz (wersja Hydra)”, 1991‑95/1997 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Brice Marden, Studia dla muz (wersja Hydra), Olej na lnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/calendar/exhibitions/2 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kształt pola obrazowego – prostokąt pionowy

R3DLZNidIQ9eU
Roman Opałka, „Alfabet grecki”, 1964 r., kolekcja prywatna, artinfo.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Roman Opałka, Alfabet grecki, Olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/z-cyklu-alfabet-grecki-1964-17 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kształt pola obrazowego – kwadrat

RQiItZ5mQs0pX
Stanisław Fijałkowski, „12.v.61”, 1961 r., Galeria Fibak, Warszawa, bid.desa.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Stanisław Fijałkowski, 12.v.61, Olej na płótnie, Galeria Fibak, Warszawa, dostępny w internecie: https://bid.desa.pl/lots/view/1-3SLJQA/stanisaw-fijakowski-12v61-1961 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kształt pola obrazowego – koło

50
RFWiJ2FSv9PKI
Ilya Bolotowsky, „Żółte tondo”, 1976 r., kolekcja prywatna, ragoarts.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Ilya Bolotowski, Żółte tondo, olej na drewnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.ragoarts.com/auctions/2021/09/post-war-contemporary-art/129 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
  • Kształt pola obrazowego – koło (tondo).

  • Kompozycja asymetryczna – elementy geometryczne rozłożone nierównomiernie.

  • Kompozycja statyczna – ograniczona do poziomów i pionów.

  • Kompozycja otwarta – kształty są wycinkiem całości, nie zostały ograniczone na obrzeżach obrazu.

  • Kompozycja wielofiguralna – składa się z różnego rozmiaru figur geometrycznych oraz poziomej linii.

  • Brak centrum kompozycyjnego.

  • Czarna pozioma linia dzieli obraz na dwie części, ale nie zamyka go z prawej strony.

Kompozycja dynamiczna

Rsg39HVpSbWZS
Wols, „Ptak”, 1949 r., Kolekcja Menil, Houston, Stany Zjednoczone, artblart.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Wols, Ptak, Olej na płótnie, Kolekcja Menil, Houston, dostępny w internecie: https://artblart.com/tag/wols-the-bird/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Na kompozycję wpływa sposób uporządkowania poszczególnych elementów. Jeśli w dziele przeważają układy diagonalne (ukośne) linii, łuków lub innych elementów, a także są one ułożone w różnych kierunkach i sprawiają wrażenie ruchu, kompozycję określa się jako dynamiczną. W przypadku dynamiki należy określić kierunek ruchu:

  • odśrodkowy,

  • dośrodkowy,

  • wielokierunkowy.

Kompozycja statyczna

kompozycji statycznej przeważać będą układy pionowe i poziome, sprawiające wrażenie spokoju i równowagi.

RRrS3IF02D4Q8
Jerzy Duda‑Gracz, „Józefowi Chełmońskiemu. Replika”, 1979 r., Nowohuckie Centrum Kultury, Kraków, magazynszum.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jerzy Duda-Gracz, Józefowi Chełmońskiemu. Replika, olej na płycie pilśniowej, Nowohuckie Centrum Kultury, Kraków, dostępny w internecie: https://magazynszum.pl/jerzy-duda-gracz-jako-funkcja-i-symptom-polityki-kulturalnej/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Gdy układ elementów w dziele wskazuje na pionowość – kompozycja obrazu jest wertykalna. Natomiast kompozycja horyzontalna to taka kompozycja, w której przeważają elementy w układzie poziomom.

Kompozycja wertykalna

R1bkfy9HUqlOX
Sally Storch, „Nocny Wiatr”, 2006 r., kolekcja prywatna, sallystorch.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Sally Storch, Nocny Wiatr, Olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://sallystorch.com/work/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja horyzontalna

R1YeOutGx4IYy
Stanisław Baj, „Rzeka Bug”, 2017 r., kolekcja prywatna, artinhouse.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Stanisław Baj, Rzeka Bug, Olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://artinhouse.pl/pl/sklep/obrazy/stanislaw-baj/rzeka-bug-lato/2390 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja diagonalna

50
Ru5YhdIJT0HKS
Leon Kossoff, „Kobieta chora w łóżku w otoczeniu rodziny (Rosalind)”, 1965 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Leon Kossoff, Kobieta chora w łóżku w otoczeniu rodziny (Rosalind), rysunek, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://ar.pinterest.com/pin/407012885056873316/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
  • Kształt pola obrazowego - pionowy prostokąt.

  • Kompozycja asymetryczna.

  • Kompozycja dynamiczna – różne kierunki linii, sposób ułożenia postaci, odwrócona głowa.

  • Kompozycja zamknięta – temat w całości mieści się w dziele.

  • Kompozycja jednofiguralna.

  • Centrum kompozycyjne przesunięte w górę (głowa postaci).

  • Kompozycja diagonalna – dominacja skośnych linii, ciało postaci także ułożone po skosie

Przeciwieństwem kompozycji wielopostaciowej jest jednopostaciowa lub jednofiguralna.

Kompozycja wielofiguralna

R1P8bbZAzUd6F
Edward Dwurnik, „Inwazja” z cyklu „Namiętności”, 1969 r., wystawiany: BWA w Zielonej Górze oraz Galerii Współczesnej w Warszawie, artinfo.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Edward Dwurnik, „Inwazja” z cyklu „Namiętności”, Olej na płótnie, BWA Zielona Góra; Galeria Sztuki Współczesnej w Warszawie, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/wyniki-aukcji/sztuka-wspolczesne-klasycy-awangardy-po-1945-ea75935c-62f5-4f07-bef6-e63afc40e2f0?dzielo=46_inwazja_z_cyklu_namietnosci_1969_edward_dwurnik&page=1 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja jednofiguralna (jednopostaciowa)

RAJDINvjpCBVq
Ewa Kuryluk, „Żółty kapelusz” (Autoportret), 1974 r., kolekcja prywatna, źródło ilustracji: Ewa Kuryluk. Obrysować cień. Malarstwo 1968‑1978, katalog wystawy, Wrocław, Gliwice, Kraków 2011, s. 56 (il.)
Źródło: Ewa Kuryluk, „Żółty kapelusz” (Autoportret), s. 56, akryl, kolaż, płótno, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Warto zwrócić także uwagę, czy w dziele wyodrębnione jest centrum lub dominanta, w czym się one objawiają. Centrum kompozycyjnie nie zawsze musi się znajdować w środku dzieła – jego położenie także należy wskazać.

R1B6fOOaBHJqg
Keith Haring, Bez tytułu, 1982 r., Fundacja Keith Haring, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, pakocampo.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Keith Haring, Bez tytułu, Fundacja Keith Haring, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.pakocampo.com/more-keith-haring/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Ze względu na rozplanowanie poszczególnych elementów, można mówić o kompozycji jedno lub wieloplanowej.

Kompozycja jednoplanowa

R18OrNa0aju1V
Józef Czapski, „Niebieskie wazony”, 1983 r., kolekcja prywatna, artinfo.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Józef Czapski, Niebieskie wazony, Olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/wyniki-aukcji/sztuka-wspolczesne-klasycy-awangardy-po-1945-ea75935c-62f5-4f07-bef6-e63afc40e2f0?dzielo=49_niebieskie_wazony_1983_jozef_czapski&page=1 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja wieloplanowa

R16OrP0AL2Vwr
Zdzisław Beksiński, „Postać”, 1978 r., kolekcja prywatna, artinfo.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zdzisław Beksiński, Postać, olej na płycie pilśniowej, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/postac-1978-11 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja może być uporządkowana lub nieuporządkowana (sprawiająca wrażenie chaotycznej) , zwarta, luźna, rozczłonkowana, symetryczna lub asymetryczna, rytmiczna (w której powtarzają się układy lub elementy).

Kompozycja uporządkowana

RjEVeX1QE2ElR
Wilhelm Sasnal, Bez tytułu, 1999 r., kolekcja prywatna, ingart.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Wilhelm Sasnal, Bez tytułu, Olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://ingart.pl/pl/kolekcja/prace/bez_tytulu_0028 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja nieuporządkowana

RtdxASNmKFPIU
Michele Abeles, „Too____to___” 2012 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Michele Abeles, Too____to___, tusz atramentowy, kolaż, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.moma.org/collection/works/161516 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja symetryczna

RvCfW6E5haSCX
Jack Bush, „Big A”, 1968 r., Galeria Narodowa Kanady, Ottawa, Kanada, totallyhistory.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jack Bush, Big A, Olej na płótnie, Narodowa Galeria Kanady, Ottawa, dostępny w internecie: https://totallyhistory.com/jack-bush-paintings/big-a-1968-by-jack-bush/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja asymetryczna

Rz9Qq9XyFQk62
Roy Lichtenstein, „Artemida i Aceton”, 1987 r., Posiadłość Roya Lichtensteina, Bildrecht, Wiedeń, Austria, ropac.net, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Roy Lichtenstein, Artemida i Aceton, Olej na płótnie, Posiadłość Roya Lichtensteina, Bildrecht, dostępny w internecie: https://ropac.net/exhibitions/35-roy-lichtenstein-the-loaded-brush/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja rytmiczna

50
R16jIxcma9mpS
Tomasz Tatarczyk, „Trzech artystów”, 1985 r., kolekcja prywatna, artinfo.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Tomasz Tatarczyk, Trzech artystów, Olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://artinfo.pl/dzielo/trzech-artystow-1985 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
  • Kształt pola obrazowego - poziomy prostokąt.

  • Kompozycja rytmiczna – powtórzenie trzech sztalug.

  • Kompozycja symetryczna – oś symetrii przebiega przez pionowe, środkowe ramię drugiej sztalugi.

  • Kompozycja wieloelementowa – znajdują się trzy sztalugi

  • Kompozycja zamknięta – sztalugi mieszczą się w polu obrazowym.

  • Kompozycja o obniżonej linii horyzontu.

  • Kompozycja statyczna – oparta na pionach i poziomach przecinających się pod kątem prostym.

Warto zwrócić uwagę na obecność perspektywy i związanego z nią sposobu kształtowania przestrzeni lub tez płaskiej kompozycji dzieła, a także na horyzont – czy jest wyraźny oraz miejsce jego usytuowania (obniżony, podwyższony).

Kompozycja z perspektywą

R1Adpw5CsI15o
Jerzy Nowosielski, „Pejzaż łódzki”, 1959 r., Galeria Kolekcji Fibak, Warszawa, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jerzy Nowosielski, Pejzaż łódzki, Olej na płótnie, Galeria Kolekcji Fibak, Warszawa, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/541909767641933868/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja z podwyższonym horyzontem

RKK81fLyW465i
Miquel Barceló, „Muletero”, 1990 r., kolekcja prywatna, alaintruong.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Miquel Barceló, Muletero, olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: http://www.alaintruong.com/archives/2017/02/17/34949834.html [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja z obniżonym horyzontem

R1QwIlCNR5FYT
Lucas Arruda, Bez tytułu, 1983 r., kolekcja prywatna, Hong Kong, invaluable.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Lucas Arruda, Bez tytułu, Olej na płótnie, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.invaluable.com/auction-lot/lucas-arruda-b-1983-untitled-from-the-deserto-mod-216-c-02f443794d [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja_rzezby

Kompozycja rzeźby

Rzeźba jest trójwymiarowym dziełem sztuki, chociaż są prace przeznaczone do oglądania wyłącznie z jednej strony. Możemy mówić o rzeźbie frontalnej lub o odejściu od tej zasady.

Rzeźba frontalna

R1YUCsKwdPyd8
Geoffrey Clarke, „Kobieta”, 1953 r., Galeria Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Geoffrey Clarke, Kobieta, stal na aluminiowej podstawie, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/clarke-woman-t02060 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Istotny jest sposób ukazania postaci – całą, stojącą sylwetkę określa się jako en piedEn pieden pied, jeśli przedstawiona jest frontalnie, w stronę widza, mówi się, że jest ustawiona en faceEn faceen face. Należy także wziąć pod uwagę pozę figury, która może być stojąca, leżąca, siedząca, klęcząca itp., a także opisać gestykulację.

en pied

REIEVdIQHSW3D
Charles Ray, „Archanioł”, 2021 r., Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, nyt.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Charles Ray, Archanioł, rzeźba, Muzeum Sztuki Metropolitan, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://www.nytimes.com/2022/01/26/arts/design/charles-ray-figure-ground-met-museum.html [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

en face

RP2ezXrHmdkzp
Magdalena Abakanowicz, bez tytułu, 1990‑2000 r., Fundacja Magdaleny Abakanowicz, mnp.art.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Magdalena Abakanowicz, bez tytułu, rzeźba, Fundacja Magdaleny Abakanowicz, dostępny w internecie: https://mnp.art.pl/en/galeria/magdalena-abakanowicz-jestesmy-strukturami-wloknistymi/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Rzeźba może także ukazywać przedmioty, figury geometryczne czy kształty abstrakcyjne. Ze względu na układ poszczególnych elementów można określić kompozycję otwartą (luźną, rozczłonkowaną, ażurową, w której poszczególne elementy są od siebie oddzielone) lub zamkniętą (zwartą), jedno lub wielopostaciową (dla rzeźb figuralnych) lub jedno czy wieloelementową (dla niefiguralnych).

Kompozycja otwarta (luźna, rozczłonkowana)

50
R1UzMjEjkjMo2
Bruno Catalano, „Le Grand Van Gogh” („Wielki van Gogh”), 2013 r., Marsylia, Francja, architecturaldigest.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Bruno Catalano, Le Grand Van Gogh” („Wielki van Gogh”), rzeźba, Marsylia, dostępny w internecie: https://www.architecturaldigest.com/gallery/11-most-fascinating-public-sculptures [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
  • Kompozycja trójwymiarowa.

  • Kompozycja dwupostaciowa.

  • Kompozycja dynamiczna – postacie znajdują się w ruchu.

  • Kompozycja otwarta - rzeźba związana z otoczeniem, „przerwanie”, przezroczystość, postaci sprawia, że otoczenie staje się elementem rzeźby.

  • Kompozycja wertykalna – postacie w układzie pionowym.

Kompozycja zamknięta (zwarta)

RX216Wu3iam0c
Peter Adams, „Carmen”, 2020 r., Galeria Sztuki Nuenen, Holandia, 1stdibs.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Peter Adams, Carmen, brąz, Galeria Sztuki Nuenen, dostępny w internecie: https://www.1stdibs.com/art/sculptures/nude-sculptures/peter-adams-carmen-21st-century-contemporary-dutch-sculpture-nude-posing-woman/id-a_7101952/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Rzeźba jednoelementowa/jednofiguralna

R8bod5byIbY3j
Jeff Koons, „Szczeniaczek”, 1992 r., Muzeum Guggenheima, Bilbao, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna, (fotograf) Nobese
Źródło: Jeff Koons, Szczeniaczek, rzeźba, Muzeum Guggenheima, Bilbao, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bilbao_Jeff_Koons_Puppy.jpg [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
RWBOLrST4Fbhd
Peter Voulkos, Bez tytułu (Stos), 1957 r., kolekcja prywatna, Stany Zjednoczone, liveauctioneers.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Peter Voulkos, Bez tytułu (Stos), rzeźba, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.liveauctioneers.com/news/be-smart/peter-voulkos-literally-changed-the-shape-of-modern-ceramics/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
  • Kompozycja trójwymiarowa.

  • Kompozycja jednoelementowa.

  • Kompozycja statyczna.

  • Rzeźba wolnostojąca, niezwiązana z otoczeniem.

  • Kompozycja zwarta.

  • Kompozycja wertykalna – dominuje pionowy układ, mimo obecności elementów poziomych.

Rzeźba wieloelementowa

R13TBBDOQdZaP
Mark di Suvero, „Luney Breakout” („Ucieczka Luneya”), 2013 r., Galeria Pauli Cooper, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, flash---art.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Mark di Suervo, Luney Breakout” („Ucieczka Luneya”), Instalacja artystyczna, Galeria Pauli Cooper, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://flash---art.com/article/towards-2011/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

W kompozycji rzeźby określa się także dynamikę lub statykę, diagonalizm, wertykalizm lub horyzontalizm oraz układ piramidalny, figura serpentinataFigura serpentinatafigura serpentinata.

Kompozycja dynamiczna

Ri0vLuGmNUQCh
Lubomir Tomaszewski, „Baletnica” (Lot nad Sceną) 2005 r., Kolekcja Art&Design LT Foundation, Londyn, Wielka Brytania, galeria‑rij.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Lubomir Tomaszewski, „Baletnica” (Lot nad Sceną), kamień i metal, Kolekcja Art&Design LT Foundation, Londyn, dostępny w internecie: https://galeria-rij.com/dzielo/smiej-sie-pajacu-opera-lubomir-tomaszewski-copy/ [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja statyczna

R1YpqfI1WMAjn
Anthony Gormley, „Anioł Północy”, 1998 r., Gateshead Wielka Brytania, thetimes.co.uk, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Anthony Gormley, Anioł Północy, rzeźba, Gateshead, dostępny w internecie: https://www.thetimes.co.uk/article/roadworks-will-have-heartbreaking-impact-on-angel-of-the-north-says-antony-gormley-bzsd8xrvh [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Figura serpentinata

RRLYhf8hznrqz
Radosław Keler, „Serpentinata 2”, 2013 r., kolekcja prywatna, artmajeur.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Radosław Keler, Serpentinata 2, rzeźba, kamień, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://www.artmajeur.com/pl/sculptor-artist/artworks/7077136/serpentinata-2 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Kompozycja_architektoniczna

Kompozycja architektoniczna

Podczas opisu kompozycji architektury należy uwzględnić wzajemne powiązania poszczególnych elementów budowli – relacji przestrzennych, linii, płaszczyzn brył, akcentów plastycznych, elementów podziału elewacji.

kompozycji zamkniętej powiemy, gdy poszczególne elementy tworzą jasny, przejrzysty, logiczny i skończony układ, a główny element będzie umieszczony w centrum i wszystkie części tworzą harmonijną całość.

R1PtWutySc4gb
Dom bliźniaczy projektu Le Corbusiera, 1927 r., Stuttgart, Niemcy, wikimedia.org, CC BY 3.0, (fotograf) Andreas Praefcke
Źródło: Andreas Praefcke, Dom bliźniaczy, fotografia, dostępny w internecie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Plik:Weissenhof_Corbusier_03.jpg [dostęp 7.06.2022], licencja: CC BY 3.0.

O dynamice będą decydować wystające poza główną bryłę elementy budowli, często usytuowane na różnych poziomach, powodujące zaburzenie harmonii i ładu. W opisie kompozycji planu istotne są informacje na temat kształtu geometrycznego, dodatkowych elementów niemieszczących się w jego obrębie (wystających poza główny kształt geometryczny) . W opisie bryły warto rozpoznać jej kształt, formę, usytuowanie. W analizie kompozycji elewacji określa się wszelkie podziały poziome i pionowe, wskazuje rolę detali architektonicznych, mających wpływ na daną cechę. W analizie wnętrza opisujemy artykulację wnętrza, czyli jego rozczłonkowanie, układy okien.

RfFewNIDyTogg
Frank O. Gehry Muzeum Guggenheima, 1997 r., Bilbao, Hiszpania, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0, (fotograf) PA
Źródło: PA, Muzeum Guggenheima, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bilbao_-_Guggenheim_aurore.jpg [dostęp 7.06.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.
50

Budynek wpisuje się w krajobraz – położony nad rzeką, niektórym kojarzy się z żaglowcem, gigantyczną rzeźbą współczesną o połyskującej powierzchni tytanu albo z ogromna rybą.

50
50
  • Budowla założona na planie koła.

  • Kształtem przypomina koronę zwężającą się ku górze.

  • Konstrukcja oparta jest na 16 betonowych słupach, a przestrzeń pomiędzy nimi została wypełniona oknami.

  • Kościół ma układ symetryczny, wieloosiowy.

  • Zwężający się kształt dodaje wrażenia wertykalizmu, podkreślonego przez wystające ponad dach słupy, kierujące się ku niebu.

  • Wnętrze jest otwartą przestrzenią z miejscami dla wiernych i ołtarzem, jest przestronne, pozbawione zbędnych dekoracji.

  • We wnętrzu widoczne są zewnętrzne podziały konstrukcyjne.

  • Okna dekorowane są współczesnymi witrażami.

  • Wnętrze dekorują zawieszone na linach rzeźby.

R192jCwPhORUJ1
Ilustracja interaktywna przedstawia budowlę na tle niebieskiego nieba, niższych miejskich budynków oraz ludzi przebywających na placu. Budowla składa się ze szkieletowej fasady, jest wsparta na srebrnych podporach, które ją tworzą oraz układają się w kształt prostopadłościanów. Po przekątnej widoczne są cieńsze podpory, wspierające konstrukcję. Przez całą długość budowli, od lewego dolnego wierzchołka, do prawej górnej części biegną schody, wykonane ze srebrnego materiału, które posiadają czerwone elementy widoczne od spodu. Schody nie przechodzą płynnie do góry, ukośne fragmenty przeplatane są krótszymi, płaskimi, tworząc łamaną linię. Na placu przed budowlą obecni są siedzący oraz stojący ludzie, przebywający w grupach oraz samotnie. Większość z nich patrzy w stronę budynku. Dodatkowo, na ilustracji umieszczono interaktywny punkt. 1. Od frontu budynek ma horyzontalny układ;fasada szkieletowa, wsparta na podporach; umieszczone, po przekątnej znajdują się schody;ukośne pręty umieszczone krzyżowo wzmacniają główną konstrukcję;podkreślone podziały pionowe i poziome.
Renzo Piano, Richard Rogers (architekci), Centrum Pompidou, 1972‑1977 r., Paryż, Francja, pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), (fotograf) Michel Cheron
Źródło: Michel Cheron, Renzo Piano, Richard Rogers, Centrum Pompidou, Fotografia, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/236157574180309598/ [dostęp 18.11.2021], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Aplikacja

Aplikacja on‑line

Aplikacja pozwala na wykonywanie ćwiczeń dotyczących kompozycji. Umożliwia stworzenie pracy z wykorzystaniem różnych rodzajów narzędzi np. ołówkiem, pędzlem, mazakiem z możliwością zastosowania efektów np. rozmycia rozmazania.

Alternatywa aplikacji on‑line

Poniżej przedstawiono alternatywę aplikacji.

RB9RdQK1gQWgY
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Kompozycja - „Krok po kroku”.
RI8jCZVbOENnQ
Obraz, na którym dominują odcienie zieleni, żółci, czerwieni oraz czarnego. Za pomocą nakładających się na siebie, nieregularnych kształtów przedstawiono miasto. Jasne budynki posiadają czerwone dachy oraz żółte akcenty. Teren wokół budowli wydaje się być górzysty i zalesiony. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja otwarta.
Pablo Picasso, „Wioska Vauvenargues”, 1959 r., Fundacja Almine i Bernarda Ruizów - Picasso dla sztuki, Madryt, Hiszpania, amfedarts.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Pablo Picasso, Wioska Vauvenargues, ilustracja, Fundacja Almine i Bernarda Ruizów, dostępny w internecie: https://www.amfedarts.org/wp-content/uploads/2021/04/Screen-Shot-2022-12-06-at-12.41.54-PM-1366x1130.png [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R12Y0M09LZXFv
Prostokątna ilustracja ukazuje zielony wózek z podłużnym uchwytem. Wózek porusza się za pomocą czarnych kółek. Na pojeździe ułożone są poniszczone, kolorowe, prostokątne arkusze. Przedmioty przedstawione są na beżowym tle, które jedynie w prawym górnym rogu jest granatowe. Wózek rzuca fioletowy cień na podłoże, na którym się znajduje. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja zamknięta.
Antoni Starowieyski, „Wózek”, 2015 r., kolekcja prywatna, images‑cdn.auctionmobility.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Antoni Starowieyski, „Wózek”, ilustracja, kolekcja prywatna, dostępny w internecie: https://images-cdn.auctionmobility.com/is3/auctionmobility-static/MgUA-1-18EEZU/1-5K1ZSD/019_1.jpg?maxwidth=1600&maxheight=1600 [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RzD2wbHTSnHZY
Prostokątna ilustracja, na pierwszym planie znajduje się mężczyzna stojący bokiem do odbiorcy oraz kobieta, których oddziela stos ułożonych przedmiotów. Mężczyzna o krótkich, brązowych włosach ubrany jest w białą koszulę, czarny krawat i garnitur. Nosi okulary. Kobieta o krótkich, siwych włosach ubrana jest w długą, różową sukienkę. Prawą dłoń trzyma na lewym łokciu. Pomiędzy postaciami ustawiony jest brązowy karton, na nim zielony karton. Na samej górze ułożony został zielony, zaokrąglony pakunek. Para stoi na beżowym chodniku wykonanym z dużych, prostokątnych płyt. Z prawej strony, w okrągłej, drewnianej doniczce zasadzono zielone drzewko. Tło stanowi jasnozielony budynek wraz z szarymi przeszkleniami. Środek ściany frontalnej oddzielony jest drewnianymi belkami, pomiędzy którymi ustawiono zielony posąg. Przedstawia on łysą postać w długiej szacie. Postać siedzi układając swoje ręce na kolanach. Za budynkiem rośnie wysoka trawa. Wzdłuż prawej krawędzi ekranu ustawiony został kolorowy totem indiański. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja statyczna.
David Hockney, „Amerykańscy kolekcjonerzy (Fred i Marcia Weisman)”, 1968 r., Instytut Sztuki w Chicago, Stany Zjednoczone, sartle.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: David Hockney, „Amerykańscy kolekcjonerzy (Fred i Marcia Weisman)”, ilustracja, Instytut Sztuki w Chicago, Stany Zjednoczone, dostępny w internecie: https://www.sartle.com/media/artwork/american-collectors-fred-and-marcia-weisman-david-hockney.jpg [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
ReCKrPqjIvtA1
Ilustracja w kształcie prostokąta wykonana została w wielu odcieniach szarości, czerni, żółtego oraz pomarańczowego. Przedstawia nieregularne chlapnięcia farb na płótnie. Kolory nakładają się na siebie. Dzieło składa się z wielu warstw farby. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja dynamiczna.
Jackson Pollock, „Niebieskie słupy”, 1952 r., Australijska Galeria Narodowa, Parkes, Australia, media.nga.gov.au, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jackson Pollock, „Niebieskie słupy”, ilustracja, Australijska Galeria Narodowa,Parkes, Australia, dostępny w internecie: https://media.nga.gov.au/CU9Nt2di5ZVxzU3jtoUB8hDig0g=/2000x1000/%2Fnational-gallery-of-australia%2Fmedia%2Fdd%2Fimages%2F36334_apm.jpg [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RpcuCb34eni1w
Zdjęcie przedstawia kompozycję z materiału na tle beżowej ściany. Ustawione jest na drewnianej podłodze. Dzieło jest duże i czerwone. Kształtem przypomina myszkę komputerową. Faktura dzieła jest nierównomierna. Na środku znajduje się fragment sprawiający wrażenie, jakby był pokryty długim włosiem. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja symetryczna.
Magdalena Abakanowicz, „Różowy abakan III”, 1971 r., Sztuka piękna Marlborough, Londyn, Wielka Brytania, awarewomenartists.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Magdalena Abakanowicz, „Różowy abakan III”, ilustracja, Sztuka piękna Marlborough, Londyn, dostępny w internecie: https://awarewomenartists.com/wp-content/uploads/2018/04/magdalena-abakanowicz_abakan-rouge-iii_1971_aware_women-artists_artistes-femmes-1074x1500.jpg [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RGilt77UVbYz0
Obraz na pomarańczowym tle. Składa się z trzech kolorowych, poziomych pasów. Na samym dole znajduje się czerwony pas, pozostałe dwa wykonane zostały w różnych odcieniach żółtego. Faktura dzieła ukazuje gdzieniegdzie pociągnięcia pędzlem. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja jednoosiowa.
Mark Rothko, „Bez tytułu”, 1952‑1953 r., Muzeum Guggenheima w Bilbao, Hiszpania, cdn.tatlerasia.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Mark Rothko, „Bez tytułu”, ilustracja, Muzeum Guggenheima w Bilbao, Hiszpania, dostępny w internecie: https://cdn.tatlerasia.com/asiatatler/i/ph/2018/11/05190952-story-image-185461_cover_1920x1309.jpg [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RT3H9Q627I4vi
Ilustracja przedstawia niebiesko-żółtą tarczę na pomarańczowym tle. Kolory w tarczy występują naprzemiennie. Najmniejszy oraz największy okrąg są niebieskie. Całość składa się jednak z pięciu okręgów. Faktura dzieła jest nierówna, w niektórych miejscach ukazują się jaśniejsze elementy. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja wieloosiowa.
Jasper Johns, „Tarcza”, serigrafia, 1961 r., Instytut Sztuki w Chicago, Stany Zjednoczone, ulae.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Jasper Johns, „Tarcza”, ilustracja, Instytut Sztuki w Chicago, Stany Zjednoczone, dostępny w internecie: https://www.ulae.com/static/838b1e9baf22a1915155d156ede7fb0b/08947/JasperJohns_0035_1967_TargetFCA%402x.jpg [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RKCcnlL0MOmNS
Przedstawiona zostaje prostokątna, pionowa ilustracja. Tło dzieła jest beżowe. Przeważają odcienie czerni i szarości, przełamane delikatną czerwienią oraz zielenią. Dzieło wykonane jest z nieregularnych, nałożonych na siebie kształtów. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1.Kompozycja asymetryczna.
Robert Rauschenberg „Gamble”, 1968 r., litografia, Instytut Sztuki w Chicago, Stany Zjednoczone, ulae.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Robert Rauschenberg, „Gamble”, litografia, Instytut Sztuki w Chicago, Stany Zjednoczone, dostępny w internecie: https://www.ulae.com/static/d27e0902ae88b76973231592c1381857/072ab/RobertRauschenberg_68.E01_1968_Gamble%402x.webp [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1XgNsSzwuPRj
Ilustracja przedstawia obraz, na którym znajduje się szesnaście butelek ułożonych w siedmiu rzędach. Wszystkie butelki są zielone, ale o innym natężeniu koloru. Na każdej jest etykietka z napisem „Coca-Cola”. Pod butelkami jest czerwony napis „Coca-Cola”. Dodatkowo na ilustracji znajduje się punkt interaktywny: 1. Kompozycja rytmiczna.
Andy Warhol, „Zielone butelki Coca‑Cola”, 1962 r., olej i serigrafia na płótnie, Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, whitneymedia.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Andy Warhol, „Zielone butelki Coca-Coli”, olej i serigrafia na płótnie, Muzeum Sztuki Amerykańskiej Whitney, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, dostępny w internecie: https://whitneymedia.org/assets/artwork/3253/68_25_cropped.jpeg [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RjlvnbxWhLEJr
Ilustracja ma niebieskie tło. W centrum znajduje się nieregularny, zaokrąglony kształt w kolorze czerwonym. Otoczony jest białą obwódką. W prawym górnym rogu znajduje się szara linia oraz czarna kropka, które również otoczone są białymi obwódkami. Dodatkowo, na ilustracji znajduję się punkt interaktywny: 1. Kompozycja z akcentem.
Joan Miró, „Lot ważki przed słońcem”, 1968 r., Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, Stany Zjednoczone, tallengestore.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Joan Miró, „Lot ważki przed słońcem”, ilustracja, Narodowa Galeria Sztuki, Waszyngton, dostępny w internecie: https://www.tallengestore.com/cdn/shop/products/567944347707A_a2821add-f4d0-4bda-8571-ee9a74dc93b5.jpg?v=1569991180 [dostęp 6.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Artysta plastyk

Artysta plastyk zajmuje się tworzeniem dzieł sztuki wizualnej, takich jak malarstwo, rzeźba, rysunek czy grafika. Wiedza na temat kompozycji plastycznej jest kluczowa dla stworzenia harmonijnego obrazu lub rzeźby, gdzie układ kształtów, kolorów i linii odgrywa kluczową rolę w planowaniu dzieła. Kompozycja jest podstawowym elementem budowy każdego dzieła sztuki, a rozplanowanie poszczególnych elementów wpływa na jego odbiór, ekspresję.

R1GL2PIgsyo3J
Obraz olejny malowany pędzlem, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Obraz olejny malowany pędzlem, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Projektant graficzny

Projektanci graficzni tworzą różnego rodzaju projekty graficzne, takie jak plakaty, ulotki, strony internetowe, logo danej firmy. Wiedza na temat kompozycji plastycznej pozwala im na świadome użycie kolorów, typografii i układów, aby przyciągnąć uwagę odbiorcy i skutecznie przekazać przekaz reklamowy lub informacyjny.

RMYbki3zbU0AQ
Grafik rysunkowy szkicuje projekt logo, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Grafik rysunkowy szkicuje projekt logo, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Architekt

Architekci projektują i planują budynki i tworzą plany zagospodarowania przestrzeni. Układy projektowanych budynków, mostów czy dróg wymagają wiedzy na temat kompozycji plastycznej ze względu nie tylko na konstrukcję, dobór odpowiednich proporcji i kształtów budynków, ale także na estetykę projektu, który powinien tworzyć harmonijną i estetyczną całość.

R1Sirgx2Fk9ap
Plany architektoniczne, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Plany architektoniczne, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Projektant wnętrz

Projektanci wnętrz zajmują się projektowaniem i aranżacją przestrzeni wewnątrz budynków. Wiedza na temat kompozycji plastycznej pomaga w urządzeniu wnętrza - doborze mebli, dekoracji, organizacji wszystkich innych elementów wnętrza. Dobrze zaprojektowane wnętrze jest bowiem funkcjonalne i przyjazne dla zdrowia i samopoczucia.

R1Tfv54M2967B
Projektant wnętrz podczas dobierania kolorystyki, wyjatkowyprezent.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Projektant wnętrz podczas dobierania kolorystyki, Fotografia, dostępny w internecie: https://www.wyjatkowyprezent.pl/prezent/kurs-projektowania-i-aranzacji-wnetrz/ [dostęp 13.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Fotograf

Fotograf wykonuje swoją pracę, wykorzystując aparat fotograficzny. Kompozycja pełni główną rolę w kadrowaniu zdjęć, dobieraniu perspektyw, ustawieniu obiektów i kolorów, umożliwiających uzyskanie ciekawych w odbiorze i właściwych ze względu na sztukę fotografowania prac - pozwalają fotografom wyrazić swoje artystyczne wizje i przekazywać określone emocje, historie czy przekazy dotyczące fotografowanego tematu.

Ruw0cXSa1X2L5
Zdjęcie ukazujące efekt przed i po obróbce cyfrowej, wyostrzeniu koloru i światła, intensywności barwy i jej natężenia, i.pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zdjęcie ukazujące efekt przed i po obróbce cyfrowej, wyostrzeniu koloru i światła, intensywności barwy i jej natężenia, ilustracja, dostępny w internecie: https://i.pinimg.com/originals/40/c6/47/40c6471019f3f20f354c4c498e632848.jpg [dostęp 13.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Projektant mody

Projektant mody to osoba odpowiedzialna za tworzenie i projektowanie ubrań oraz akcesoriów, które znajdą się w kolekcjach różnych marek, domów mody lub będą przedstawiane podczas pokazów mody. Jest to zawód wymagający kreatywności, wyczucia estetyki, umiejętności rysunkowych i znajomości zasad kompozycji. Projektowanie wzorów wymaga dbałości o równowagę, harmonię kompozycyjną dobieranych kolorów, staranności w dopasowaniu fasonów, w których ważne są układy linii, przeszyć, załamań, fałd itp. Kompozycja ważna jest także w doborze poszczególnych elementów garderoby.

RlOn6ctYxzoDG
Projektantka mody podczas kolorystycznego dobierania tkaniny, polskapraca.info, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Projektantka mody podczas kolorystycznego dobierania tkaniny, ilustracja, dostępny w internecie: https://www.polskapraca.info/wp-content/uploads/2016/04/Most-Expensive-Fashion-Designers-in-the-World-coveer.jpg [dostęp 17.10.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Reżyser filmowy

Reżyserzy filmowi odpowiadają za proces twórczy filmu, a więc także za jego kompozycję wizualną. Wiedza na temat kompozycji pozwala na ustawianie ujęć, ułatwia dobór odpowiednich kadrów, komponowanie scen i dobór elementów wizualnych. Do zadań reżysera należy także tworzenie storyboardów, w których realizuje on swoją wizję opartą na kompozycji kadru lub zlecenie ich innej osobie, a następnie czuwanie nad ich realizacją przy produkcji filmowej, wprowadzeniem zmian ujęć.

RlXcRUWJwjnco
Reżyser wraz z pomocnikiem omawia nakręconą scenę, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Reżyser wraz z pomocnikiem omawia nakręconą scenę, fotografia, licencja: CC BY 3.0.

Web designer

Web designer projektuje interfejsy stron internetowych. Wiedza na temat kompozycji i jej wpływu na odbiór wizualny pomaga właściwie dobrać wszystkie elementy graficzne i rozmieścić je w taki sposób, by zaprojektowana strona była komunikatywna. Głównie od kompozycji strony i jej interfejsu graficznego zależy komunikatywność.

R1Wn6H5tIIycS
Projektowanie strony internetowej przez kobietę i mężczyznę, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Projektowanie strony internetowej przez kobietę i mężczyznę, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Scenograf

Scenograf zajmuje się projektowaniem i tworzeniem scenografii dla spektakli teatralnych, filmów, opery, produkcji telewizyjnych, ale także spotów reklamowych. Jego zadaniem jest stworzenie odpowiedniego wizualnego środowiska, które wspiera i wzbogaca fabułę i przekaz artystyczny dzieła, dlatego kompozycja jest szczególnie istotna w jego pracy. Scenograf musi umiejętnie zadbać o ułożenie poszczególnych elementów scenografii w przestrzeni scenicznej lub wykorzystywanej w filmie. Kompozycja nie dotyczy wyłącznie rozłożenia elementów, ale także ich doboru kolorystycznego, ułożenia tekstur i zachowania odpowiednich proporcji. Wiedza o kompozycji pomaga mu stworzyć odpowiednią atmosferę, zachować wizualną harmonię i dostosować wystrój do warunków, w jakich istnieje scenografia.

Rfg3tslqX6mvE
Sharjah Performing Arts Academy rozpoczyna rekrutację na rok akademicki 2021 we wrześniu, blog.sharjahcityguide.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Sharjah Performing Arts Academy rozpoczyna rekrutację na rok akademicki 2021 we wrześniu, ilustracja, dostępny w internecie: https://blog.sharjahcityguide.com/sharjah-performing-arts-academy-opens-admissions-for-september-2021-academic-year/ [dostęp 11.12.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Architekt krajobrazu

Architekt krajobrazu projektuje i planuje przestrzeń - parki, ogrody, place, tereny rekreacyjne, a także tereny wokół budynków czy kompleksów mieszkalnych. Jego celem jest tworzenie funkcjonalnych, estetycznych i zrównoważonych miejsc, które łączą naturę i architekturę. Znajomość zasad kompozycji pomaga tworzyć je w sposób atrakcyjny i funkcjonalny. Architekt musi tak planować rozmieszczenie roślinności, elementów małej architektury (np. ławek, fontann, ścieżek czy skwerów, aby stworzyć spójną i estetyczną całość. Zrozumienie zasad kompozycji pomaga mu zarówno w tworzeniu przestrzeni o odpowiednim układzie i proporcjach, jak i miejsc funkcjonalnych i ekologicznych.

RkYP7U7xj76oU
Trzej projektanci krajobrazu omawiający model układu miasta, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Trzej projektanci krajobrazu omawiający model układu miasta, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Na podstawie wiedzy zdobytej z mediów znajdujących się w aplikacji, krótko scharakteryzuj pojęcie kompozycji otwartej. Podaj przynajmniej jedno przykładowe dzieło, w którym można znaleźć tego typu kompozycję. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1PndMxlnEGBP
Uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Na podstawie wiedzy zdobytej z materiałów znajdujących się w aplikacji, wymień elementy, które cechują kompozycję dynamiczną. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RFnJzWyECG13W
Uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4

Na podstawie wiedzy zdobytej z treści aplikacji, wytłumacz, dlaczego wiedza na temat kompozycji jest ważna w pracy projektanta wnętrz? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RePnES9TcJG98
Uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RWf8gzwjs4Sqc
Aplikacja „Kompozycja” jest programem komputerowym pozwalającym na stworzenie kompozycji. Aplikacja zawiera animację przedstawiającą „krok po kroku” zjawiska dotyczące kompozycji jako środka artystycznego wyrazu oraz interaktywne ilustracje dzieł najwybitniejszych artystów. W programie umieszczona jest baza zawodów związanych z wiedzą i umiejętnościami na temat kompozycji.
Aplikacja on‑line „Kompozycja”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Aplikacja on-line „Kompozycja”, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z animacją znajdującą się w aplikacji, a następnie przy pomocy aplikacji stwórz pracę o kompozycji otwartej.

RVPxPXxHpsVch
Uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2

Zapoznaj się z animacją znajdującą się w aplikacji, a następnie przy pomocy aplikacji stwórz pracę o kompozycji asymetrycznej i z akcentem.

Rz08ulg2Bndgj
Uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Na podstawie wiedzy zdobytej z mediów znajdujących się w aplikacji, krótko scharakteryzuj pojęcie kompozycji otwartej. Podaj przynajmniej jedno przykładowe dzieło, w którym można znaleźć tego typu kompozycję. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RSC56FPmhtgGl
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Na podstawie wiedzy zdobytej z materiałów znajdujących się w aplikacji, wymień elementy, które cechują kompozycję dynamiczną. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1LR9Wczilz2M
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4

Na podstawie wiedzy zdobytej z treści aplikacji, wytłumacz, dlaczego wiedza na temat kompozycji jest ważna w pracy projektanta wnętrz? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RnUVHKfBI1I9C
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Cwiczenia

Ćwiczenia

R1Uj72UqJ59KY1
Ćwiczenie 3
Z podanych poniżej dzieł zaznacz te, które posiadają kompozycje dynamiczną. Możliwe odpowiedzi: 1. Brice Marden, „Studia dla muz (wersja Hydra)”, 2. Leon Kossoff, „Kobieta chora w łóżku w otoczeniu rodziny (Rosalind)”, 3. Jack Bush, „Big A”, 4. Lucas Arruda, Bez tytułu, 1983 r., 5. Peter Voulkos, Bez tytułu (Stos), 6. Roy Lichtenstein, „Artemida i Aceton”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1HUAT7TI4xPq1
Ćwiczenie 3
Z zamieszczonych poniżej dzieł wybierz te, które posiada kompozycję dynamiczną. W trzech rzędach umieszczono sześć ilustracji: 1. Obraz przedstawia naturalny krajobraz. Na pierwszym planie ukazano jasnoszarą ziemię oraz rosnące gdzieniegdzie niskie, zielone rośliny. Za nimi obecny jest pas przypominający rozmyte, oddalone góry. Następnie ukazano jasne, szaro-niebieskie niebo, zajmujące większą część dzieła. Na obrazie dominują chłodne odcienie szarości oraz koloru niebieskiego. 2. Obraz przedstawia symetryczne, prostokątne plamy koloru, ułożone równolegle oraz prostopadle do siebie. Większą jego część zajmują trzy pionowe pasy – szeroki zgniłozielony, wąski – ciemnopomarańczowy oraz szeroki – niebiesko-zielony. Następnie pod spodem umieszczono poziome pasy – wąski kremowy, nieco szerszy – pomarańczowy, wąski – różowy oraz najszerszy z nich – turkusowy. 3. Dzieło, wykonane na beżowej, lnianej tkaninie, przedstawia kompozycję długich, cienkich oraz zawiłych linii w kolorze jasnoczerwonym, żółtym, pomarańczowym, szarym, jasnoniebieskim, ciemnoniebieskim oraz zielonym. Miejscami ich powierzchnie są mniej intensywne, a szerokość zmienna. Stanowią one jednocześnie obramowanie dzieła, jak i jego wypełnienie. Falując, linie łączą się i przecinają, tworząc nieregularną mozaikę. Nie wypełniają całej tkaniny, pozwalając na wyłonienie się fragmentów beżowego tła. 4. Obraz o kształcie pionowego prostokąta posiadający jasnoszarą ramkę oraz czarno-szare wypełnienie na jaśniejszym tle. Kompozycję stanowią różnej długości i grubości skośne linie, tworzące kształt przypominający ciemne łóżko oraz jaśniejszą sylwetkę postaci, umieszczoną nieco wyżej niż środek obrazu. Twarz postaci jest ciemna, niewyrażająca emocji, a lewy kącik ust opadnięty. W centrum obrazu jest widoczne tło oraz niewielka ilość linii, co przypomina narzutę lub koc, którym okryta jest postać. 5. Obraz przedstawia kompozycję składająca się z asymetrycznych, nieregularnych linii tworzących kontury oraz wypełnienie. Tło stanowią szare, niebieskie, zielone oraz czarne linie przypominające zachmurzone niebo oraz drzewa, natomiast z przodu ukazano kontury siedzącej kobiecej postaci z widocznymi krągłościami oraz o blond włosach. Jej sylwetka pozbawiona jest szczegółów. Z lewej strony umieszczono szary kontur przypominający inną pionową postać. Dominuje kolor niebieski oraz szary, a użyte linie są różnej grubości oraz długości. 6. Fotografia przedstawia rzeźbę o nieregularnym kształcie na tle szarej ściany. Czarno-brązowe dzieło składa się z prostokątnej podstawy, która następnie rozszerza się, tworząc półokrągły kształt o nieregularnych krawędziach, a następnie znów się zwęża. W jej centralnej części obecne są trzy wgłębienia przypominające swoim kształtem prostokąty, a także jedna wypukłość, przypominająca trójkąt.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1UYovAVw7QA31
Ćwiczenie 4
Wybierz właściwe cechy kompozycji dzieła Ewy Kuryluk „Żółty kapelusz” Możliwe odpowiedzi: 1. Kompozycja z wyodrębnionym centrum, 2. Kształt pola obrazowego to poziomy prostokąt, 3. Kompozycja jednofiguralna, 4. Kompozycja dynamiczna, 5. Kompozycja asymetryczna, 6. Kompozycja wielofiguralna, 7. Kompozycja statyczna, 8. Kształt pola obrazowego to kwadrat, 9. Kompozycja wieloplanowa, 10. Brak centrum kompozycyjnego, 11. Kompozycja jednoplanowa
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RLqBee1u3ZtNE1
Ćwiczenie 4
Wybierz właściwe cechy kompozycji poniższego dzieła. Dzieło przedstawia postać na tle pomarańczowego muru budynku oraz zielonego trawnika, nad którym przedstawiono szare niebo. Postać, mająca na sobie niebieską bluzkę lub sukienkę z golfem, rozpięty niebieski sweter oraz żółty kapelusz z szerokim rondem, ukazana jest na wprost, patrząc w bok spod lekko przymrużonych powiek. Jej skóra jest w chłodnym, jasnoniebieskim odcieniu koloru niebieskiego, a przygryzione usta – różowo-pomarańczowe. Białka oczu również są niebieskie. Włosy postaci są niewidoczne. W tle, na murze, z lewej strony postaci została przedstawiona ciemnopomarańczowa mrówka.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1TDGkFWZ554f1
Ćwiczenie 5
Zaznacz poniżej jedną grupę cech, która odpowiada zestawieniu rzeźb "Wóz" oraz "Idący człowiek" autorstwa Alberto Giacometti'ego Możliwe odpowiedzi: 1. jednofiguralna - wielofiguralna, 2. zwarta - rozczłonkowana, 3. statyczna - dynamiczna, 4. wolnostojąca - związana z otoczeniem
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RRx7PeSGPW3wL1
Ćwiczenie 5
Poniżej znajdują się dwie prace Alberta Giacomettiego. Wybierz jedną grupę cech, które odpowiada zestawieniu rzeźb i wpisz właściwą literę pod zdjęciem.

A. jednofiguralna – wielofiguralna
B. zwarta – rozczłonkowana
C. statyczna – dynamiczna
D. wolnostojąca – związana z otoczeniem 1. Fotografia przedstawia rzeźbę ustawioną na dwóch niewielkich podwyższeniach, na tle drewnianej podłogi oraz białej ściany z czarnym pasem u dołu. Na podwyższeniach umieszczono dwa koła, połączone ze sobą podłużnym fragmentem. Na nim umieszczono płaski, prostokątny fragment, na którym obecna jest postać o bardzo długiej sylwetce. Nieproporcjonalnie długie nogi zdają się zlewać w jedną kończynę, bardzo szczupłą, o dużej stopie. Następnie figura rozszerza się w okolicy bioder. Talia postaci jest bardzo wąska, a ręce długie oraz chude, zgięte w łokciach. Rzeźba została wykonana z materiału przypominającego glinę. 2. Fotografia przedstawia rzeźbę wykonaną z materiału przypominającego glinę, uchwyconą na białym tle. Widoczna jest prostokątna podstawa oraz umieszczona na niej figura o nieproporcjonalnie długich i szczupłych nogach oraz rękach, a także dużych stopach. Nogi postaci są w rozkroku, jak gdyby się poruszała. Jej ręce są opuszczone wzdłuż ciała, którego tors jest lekko pochylony do przodu. Plecy są proste, a twarz skierowana do przodu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RCsBebXBC59vM2
Ćwiczenie 6
Poniżej zaznacz cechy, które dotyczą rzeźby Marka di Suvero „Mały tancerz” Możliwe odpowiedzi: 1. Kompozycja zamknięta, 2. Kompozycja wieloelementowa, 3. Kompozycja otwarta, 4. Kompozycja dynamiczna, 5. Kompozycja rozczłonkowana, 6. Kompozycja statyczna, 7. Kompozycja zwarta
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RJrsxswMtCph62
Ćwiczenie 6
Z poniższych określeń kompozycji wybierz te, które dotyczą rzeźby. Fotografia przedstawia instalację umieszczoną w jasnym pomieszczeniu o wysokim suficie. Dzieło składa się z połączonych ze sobą metalowych elementów, przypominających miedziane bądź pokryte rdzą. Elementy przypominają grube blaszki, połączone zawiasami. Obecne są części pionowe i poziome, wspierające konstrukcję. Przeważają wzory geometryczne – prostopadłościany i półokręgi. U góry umieszczono kilka elementów łukowych, swoim kształtem przypominające sierpy.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RZeyuIhOzF7rb2
Ćwiczenie 7
Zaznacz poprawną odpowiedź. obraz Sally Storch, „Nocny Wiatr” posiada kompozycje... Możliwe odpowiedzi: 1. dynamiczną, 2. statyczną, 3. wertykalną, 4. horyzontalną, 5. diagonalną, 6. wilofiguralną
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R17XvDxVcslSy2
Ćwiczenie 7
Fotografia przedstawia budynek w odcieniu bladej zieleni na tle jasnego nieba z białymi chmurami oraz zazielenionych drzew. Kształt budynku jest symetryczny. Z przodu, pośrodku znajduje się wejście, nad którym widać niestykające się części dachu – pozostawiono pomiędzy nimi pustą przestrzeń. Od obu końców budynku ku jego środkowi, krzywizna dachu unosi się, ale nie łączy. Elementem łączącym jest komin, na którego powierzchni obecny jest wystający prostokątny element, umieszczony delikatnie w lewo od jego środka. Nad wejściem obecny jest cienki pas jaśniejszej farby. Po obu stronach fasady znajdują się okna – z lewej strony dwa pojedyncze – jedno duże, drugie niewielkie, a z prawej – rząd pięciu niewielkich okien umieszczonych jedno przy drugim. Przed budynkiem uchwycono fragment trawnika oraz, z prawej strony, jasny podjazd.
Zaznacz elementy kompozycyjne budowli, które można odczytać z poniższego zdjęcia.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RrWusldLtBrUU2
Ćwiczenie 8
Do każdej z cech dobierz właściwe dzieło Kompozycja zamknięta, symetryczna, centralna Możliwe odpowiedzi: 1. Rafał Olbiński, „Ostatnia wieczerza”, 2. Keith Haring, Bez tytułu, 1982 r., Fundacja Keith Haring, 3. Jack Bush, „Big A” Kompozycja symetryczna, jednoplanowa, statyczna Możliwe odpowiedzi: 1. Rafał Olbiński, „Ostatnia wieczerza”, 2. Keith Haring, Bez tytułu, 1982 r., Fundacja Keith Haring, 3. Jack Bush, „Big A” Kompozycja statyczna, wieloplanowa Możliwe odpowiedzi: 1. Rafał Olbiński, „Ostatnia wieczerza”, 2. Keith Haring, Bez tytułu, 1982 r., Fundacja Keith Haring, 3. Jack Bush, „Big A”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1Fq561dt2lbn2
Ćwiczenie 8
Do każdej z cech dobierz właściwe dzieło. W rzędzie umieszczono obok siebie trzy ilustracje: 1. Dzieło, przedstawione w czarnej ramce wokół której umieszczono czarne kropki oraz na białym tle, przedstawia dwie postacie oraz serce. Postacie ukazano na podłożu składającym się z grubych i krótkich czarnych linii umieszczonych w podobnych odstępach. Zdają się one być w ruchu, o czym świadczą uniesione ręce, zgięte w kolanach nogi oraz czarne linie umieszczone obok nich. Postacie są białe, z czarnymi konturami, pozbawione detali. Nad nimi znajduje się duże, czerwone serce z czarnym obramowaniem. Wzdłuż jego krawędzi ukazano odchodzące od serca czarne kreski. 2. Obraz przedstawia symetryczne, prostokątne plamy koloru, ułożone równolegle oraz prostopadle do siebie. Większą jego część zajmują trzy pionowe pasy – szeroki zgniłozielony, wąski – ciemnopomarańczowy oraz szeroki – niebiesko-zielony. Następnie pod spodem umieszczono poziome pasy – wąski kremowy, nieco szerszy – pomarańczowy, wąski – różowy oraz najszerszy z nich – turkusowy. 3. Dzieło przedstawia jedenaście postaci, z których osiem ukazano przy dalszej krawędzi stołu, dwie – przy jego bokach, a jedną - stojącą w oddali, z prawej strony dzieła. Przy większości z siedzących obecne są lampki do wina z czerwoną zawartością. Od lewej ukazano: postawną kobietę o różowych policzkach w bogato zdobionej sukni z obszernym kołnierzem, o upiętych, ozdobionych białymi elementami włosach; szczupłego mężczyznę w czarnym stroju o średniej długości siwych włosach oraz wąsach; młodą kobietę o krótkich czarnych włosach w niebieskiej sukni na ramiączkach odsłaniającej dekolt oraz w złotej biżuterii; mężczyznę w średnim wieku o łysiejącej głowie, odzianego we fioletowy frak z obszernym kołnierzem; kobietę w ciemnej delikatnej biżuterii oraz niebiesko-bordowej sukni trzymającą w dłoniach łasiczkę; mężczyznę o średniej długości siwych włosach w białej koszuli, czarnej marynarce oraz z czerwoną suknią przewiązaną przez szyję; kobietę o krótkich blond włosach w czerwonej sukni bez rękawów; stojącego przy stole mężczyznę o krótkich ciemnych włosach w koszuli z dekoltem w serek; gestykulującego mężczyznę o średniej długości czarnych włosach z grzywką, mającego na sobie czarną bluzkę oraz czerwony bezrękawnik; mężczyznę w ozdobnym nakryciu głowy oraz w mundurze, a także stojącego w oddali mężczyznę we fraku i kapeluszu, z trzymaną w dłoniach jasną laską. Tło stanowi ciemna trawa z rosnącymi zazielenionymi drzewami, a jego większą część – jasne, zachmurzone niebo, na powierzchni którego ukazano element przypominający trzyczęściowe łukowe przejście z dwoma kolumnami, ukazujące ciemne, rozgwieżdżone, pochmurne niebo, cienki księżyc oraz, pomiędzy kolumnami, wierzchołek wieży budynku z zegarem.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 9

Dokonaj analizy kompozycji instalacji rzeźbiarskiej Magdaleny Abakanowicz pod tytułem „Plecy”.

RZzkCnqaKqlqA
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 9

Dokonaj analizy kompozycji poniższej instalacji rzeźbiarskiej Magdaleny Abakanowicz.

RljnUVkdTSqlR
Magdalena Abakanowicz, „Plecy”, 1976 – 1980 r., Tate Modern, Londyn, Wielka Brytania, tate.org.uk, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Magdalena Abakanowicz, Plecy, Juta i żywica, Galeria Tate Modern, Londyn, dostępny w internecie: https://www.tate.org.uk/art/artworks/abakanowicz-backs-t12981 [dostęp 7.06.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1eya40FL3Mez
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 10

Opisz budowlę Muzeum Vitra, określając kompozycje planu i bryły.

RojLKSBQmphuH
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 10

Opisz poniższą budowlę, określając kompozycje planu i bryły.

R1bjE2gOKHudz
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Slownik

Słownik pojęć

En face
En face

[czyt. ã fas] z przodu, twarzą do patrzącego.

En pied
En pied

[czyt. ã pje], w całej postaci, w pozycji stojącej, o przedstawieniu postaci w sztukach plastycznych.

Fasada
Fasada

frontowa ściana lub elewacja budynku.

Figura serpentinata
Figura serpentinata

kompozycja figuralna, ujmująca kulminacyjny moment ruchu i akcji, charakteryzująca się takim ułożeniem ciał postaci, że tworzą one rodzaj spirali.

Izokefalizm
Izokefalizm

zasada kompozycyjna w malarstwie i rzeźbie, stosowana m.in. w sztuce starożytnej i wczesnochrześcijańskiej, polegająca na umieszczeniu na jednym poziomie głów wszystkich przedstawionych postaci.

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

  • Kubalska‑Sulkiewicz K., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2002.

Notatki ucznia

R1WKO5iFtV67C
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Galeria

Bibliografia

  • Bandtke K., Czajka S., Problemy metodyczne wychowania plastycznego, Warszawa 1973.

  • Hohensee‑Ciszewska H., Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych, Warszawa 1982.

  • Tietz J., Historia architektury XX wieku, Kolonia 2001.

  • Kubalska‑Sulkiewicz K., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2002, s. 192‑193.