Kompozytorzy rosyjscy - Modest Musorgski

Zapoznanie uczniów z postacią Modesta Musorgskiego – przedstawiciela „Potężnej Gromadki”. Wskazanie najważniejszych dzieł tego kompozytora oraz omówienie Nocy na Łysej Górze jako cyklicznego utworu programowego. Dokonanie formalnej analizy dzieła i omówienie programu tego poematu symfonicznego. Wyjaśnienie pojęcia „Potężna Gromadka” oraz wskazanie kompozytorów działających w tej grupie. Percepcja wybranych części Nocy na Łysej Górze.

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Omówić życie Modesta Musorgskiego.

2. Przedstawić znane dzieła Modesta Musorgskiego.

3. Wymienić kompozytorów „Potężnej Gromadki” oraz ich scharakteryzować. Omówić najważniejsze założenia ugrupowania.

4. Potrafi rozpoznać fragmenty poematu symfonicznego Noc na Łysej Górze oraz je nazwać*.*

5. Zanalizować utwór pod względem formalnym.

6. Wyjaśnić pojęcie poematu symfonicznego.

Metoda pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Percepcja muzyczna wybranych części cyklu Noc na Łysej Górze.

3. 1. Podręcznik - Gwizdalska D., Historia muzyki cz.2, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006

   2. Stanowisko do odtwarzania płyt.

   3. Nagranie poematu symfonicznego Noc na Łysej Górze Modesta Musorgskiego*.*

4. Karta pracy ucznia.

4. Przebieg lekcji

3. 4. Sprawdzenie obecności.

   5. Powtórzenie wiadomości z trzech ostatnich lekcji poprzez odpytanie jednej osoby.

   6. Podanie tematu do zeszytu.

(10 min)

4. 7. Metodą opisu, przedstawienie „Potężnej Gromadki” - rosyjskiej narodowej szkoły muzycznej. Wskazanie stylistycznych cech charakterystycznych dla tej grupy.

• Notatka:

Pięciu kompozytorów, następców M. Glinki, utworzyło grupę, która za swój program przyjęła maksymalne wykorzystanie muzyki rosyjskiego folkloru. Nazwani oni zostali „Potężną Gromadką”, Moguczaja Kuczka (1850‑1900). Wśród nich byli: Modest Musorgski, Aleksander Borodin, Mikołaj Rimski‑Korsakow, Milij Bałakieriew, Cezar Cui. Nazywano ich także nowatorami, „kołem Bałakiriewa” i „nową rosyjską szkołą muzyczną”. „Potężna Gromadka” odbywała narady w domu Aleksandra Dargomyżskiego (1813‑1869). Grupa ta dążyła do stworzenia narodowego stylu w muzyce rosyjskiej poprzez czerpanie inspiracji z muzyki ludowej oraz nawiązanie do zachodnioeuropejskiej muzyki artystycznej z wykorzystaniem jej nowych technik i gatunków muzycznych. Kompozytorzy „Potężnej Gromadki” sięgali w swych utworach po tematy związane z historią Rosji i jej legendami. W miarę rozwoju muzyki romantycznej, wśród kompozytorów umacniało się poczucie przynależności narodowej, które pragnęli wyrazić za pomocą swoich kompozycji. Dążenia te wyrastały z politycznej atmosfery epoki, w której żyli. Dlatego też, w utworach kompozytorów romantycznych tak wyraźnie zaakcentowane zostały pierwiastki narodowe, echa muzyki ludowej. To właśnie muzyka ludowa stawała się często inspiracją do komponowania wielu utworów. Czerpanie twórczych inspiracji z folkloru danej społeczności było jedną z głównych tendencji charakterystycznych dla muzyki romantycznej. W Polsce, Hiszpanii, Czechach, na Węgrzech zaczęła rozbrzmiewać muzyka oparta na tańcach, melodiach i rytmach charakterystycznych dla danego kraju. Nurt narodowy w muzyce nazwano „szkołą narodową”.

8. Omówienie postaci Modesta Musorgskiego oraz wymienienie jego najwybitniejszych dzieł. Zapisanie notatki do zeszytu.

Modest Pietrowicz Musorgski - urodził się 21 marca 1839 roku, w majątku rodzinnym Kariero, w guberni pskowskiej, zmarł 28 marca 1881 roku w Petersburgu. Był wybitnym kompozytorem rosyjskim. Uczył się gry na fortepianie, natomiast w dziedzinie kompozycji był samoukiem. Pochodził z rodziny szlacheckiej i choć już od dzieciństwa przejawiał wyjątkowy talent muzyczny, musiał podporządkować się woli ojca i skończyć wojskową szkołę podchorążych gwardii.

Twórczość:

1. Obrazki z wystawy - cykl miniatur fortepianowych.

2. Poemat symfoniczny Noc na Łysej Górze.

3. Cykle pieśni: Bez słońca, Pieśni i tańce śmierci, Z izby dziecięcej.

4. Opera Ożenek według Gigola.

5. Dramat muzyczny Borys Godunow według Puszkina.

9. Metodą opisu, wskazanie stylistycznych cech charakterystycznych dla twórczości Musorgskiego, uwzględniając styl „Potężnej Gromadki”.

• Hasła proklamowane przez „Potężną Gromadkę” znajdują w twórczości Musorgskiego pełne odbicie. Dążenie do realistycznej prawdy wyrazu, do oddania konkretnych sytuacji i nastrojów, spowodowało, że pierwszoplanowe miejsce u Musorgskiego zajmuje muzyka związana ze słowem (opera, liryka wokalna) oraz muzyka o charakterze programowym. Cechy stylistyczne muzyki tego kompozytora - nawiązanie do folkloru rosyjskiego w połączeniu z nowatorstwem środków technicznych, wysuwają Musorgskiego na głównego przedstawiciela rosyjskiej szkoły narodowej.

  10. Wysłuchanie poematu symfonicznego Noc na Łysej Górze. Sporządzenie muzycznej analizy dzieła oraz przypomnienie podstawowych elementów budowy poematu symfonicznego.

(30 min)

Faza podsumowująca

Zapisanie notatki do zeszytu.

(5 min)

Bibliografia

Janusz Ekiert, Bliżej muzyki. Encyklopedia, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1994

Danuta Gwizdalska, Historia muzyki cz. 2, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2006

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji pt. Kompozytorzy rosyjscy - Modest Musorgski.

Zadanie domowe