RrKs72EleXr4Y1
Ilustracja przedstawia baner e-materiału, na którym wyświetla się tytuł „Konstytucja 3 Maja w literaturze”.

Konstytucja 3 Maja w literaturze

Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Wstęp

Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany! – napisał Adam Mickiewicz w epopei narodowej Pan Tadeusz.

Co skłoniło wieszcza do wyrażenia takiego entuzjazmu i radości? Co wydarzyło się 3 maja 1791 roku, że do dziś świętujemy ten dzień?

To rocznica uchwalenia przez Sejm Wielki Ustawy Rządowej, zwanej Konstytucją 3 Maja. KonstytucjaKonstytucjaKonstytucja była próbą ratowania upadającej Rzeczpospolitej. Edmund Burke, irlandzki XVIII‑wieczny konserwatywny myśliciel i mąż stanu, nazwał ją najszlachetniejszym dobrem, otrzymanym kiedykolwiek przez jakikolwiek naród.

Zgoda Sejmu to sprawiła
Że nam wolność przywróciła
Wiwat! Krzyczcie wszystkie stany
Niechaj żyje Król kochany! – głoszą słowa Poloneza Trzeciego Maja, piosenki powstałej już w 1791 roku. Podkreślają one rolę króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w tworzeniu ustawy. To właśnie on przygotował projekt nowej konstytucji. Towarzyszyli mu w tym dziele Stanisław Małachowski, Stanisław Staszic, Hugo Kołłątaj, Ignacy Potocki.

Konstytucję uchwalono przez aklamację na Zamku Królewskim w Warszawie, gdy większość posłów opozycji, przeciwnych jakimkolwiek zmianom, nie wróciła jeszcze z przerwy wielkanocnej.

Konstytucja zgodnie z duchem oświecenia wprowadziła trójpodział władzy, dzieląc ją na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Zniosła liberum vetoLiberum vetoliberum vetowolną elekcjęWolna elekcjawolną elekcję, uznawane powszechnie za główne przyczyny słabości i upadku państwa. Religia katolicka pozostała religią panującą, ale ustawa wprowadziła zasadę wolności wyznania. Rzeczpospolita stała się monarchią parlamentarną.

Ustawa Rządowa obowiązywała jedynie przez rok: od maja 1791 do maja 1792. Jej przeciwnicy zawiązali konfederację targowicką i zdelegalizowali Ustawę Rządową. Wojna w jej obronie w 1792 r. zakończyła się klęską Rzeczypospolitej.

3 maja – rocznica uchwalenia Konstytucji – to jedno z ważniejszych polskich świąt narodowych. Przez lata zaborów, ale także po odzyskaniu niepodległości data ta stała się symbolem walki Polaków o odzyskanie suwerenności i niezawisłości państwa.

Nauczysz się

poznasz okoliczności powstania i uchwalenia Konstytucji 3 Maja;

zrozumiesz, czym jest preambuła;

scharakteryzujesz zwolenników i przeciwników Konstytucji 3 Maja;

połączysz dany utwór z wydarzeniami historycznymi.

1

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

  1. poszukuje motywu Konstytucji 3 Maja w tekstach literackich;

  2. rozwija umiejętność słuchania i czytania utworów literackich;

  3. identyfikuje emocje wyrażone przez postacie mówiące w utworze;

  4. analizuje wewnątrzwierszową sytuację komunikacyjną;

  5. rozpoznaje środki stylistyczne i ich funkcje;

  6. analizuje kompozycję utworów.

maaa086c0a2ec56bb_1502093859156_0

KONSTYTUCJA 3 MAJA W LITERATURZE – audiobook

Rozdziały:

  1. Preambuła do Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791 roku

  2. Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła

  3. Adam Mickiewicz Pan Tadeusz

1
Notatka dla prowadzącego

Przed rozpoczęciem pracy z audiobookiem, możesz skorzystać z przygotowanego scenariusza lekcji, który pokazuje, jak włączyć materiały multimedialne w tok lekcji.

Rep8R9ylS6R2p1
W prostokątnym polu znajduje się strzałka skierowana w dół (symbol pobierania pliku) i napis „Pobierz załącznik”. Jest to przycisk pozwalający na wyświetlenie, pobranie i zapisanie pliku zawierającego scenariusz lekcji.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Wskazówka

Wysłuchaj uważnie nagrań. Zwróć uwagę na styl prezentowanych tekstów oraz ich nastrój.

RDDNnxCLNuP5Xmaaa086c0a2ec56bb_1536825811871_01
Na ekranie pokazany jest panel sterowania z aktywnymi klawiszami do odtwarzania zawartości audiobooka. W części górnej części znajdują się trzy klawisze. Pierwszy od lewej „Widok” umożliwia przełączenie między odtwarzaczem dźwiękowym audiobooka oznaczonym jako „Odtwarzacz” na liście wyboru a podglądem treści audiobooka oznaczonym jako „Tekst”. Odtwarzacz dźwiękowy oznaczony jako „Odtwarzacz” przedstawia żółty pasek, na którym podczas odtwarzania pojawia się tekst. Widok „Tekst” prezentuje pełny tekst pojawiający się w nagraniu. Widok „Dynamiczny” stanowi połączenie widoku „Odtwarzacz” i „Tekst". Klawisz środkowy „Książka” umożliwia nawigację po treści audiobooka. Klawisz trzeci od lewej „Więcej” – zawiera informacje o programie. Poniżej oddzielony linią znajduje się panel sterowania odtwarzacza nagrania. Poniżej panelu sterowania znajduje się żółty pasek, na którym w trakcie odtwarzania pokazywany jest tekst nagrania.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o.
Wersja tekstowa z wyróżnieniem pojęć

Konstytucja 3 Maja w literaturze

Rozdział 1 
Preambuła do Ustawy Rządowej z dnia 3 maja 1791 roku

Nagranie zawiera tekst preambuły do Konstytucji 3 Maja.

Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 r.
PREAMBUŁAPreambułaPREAMBUŁA
W imię Boga, w Trójcy Świętej jedynego. Stanisław August z Bożej łaski i woli Narodu Król Polski, Wielki Książę Litewski, Ruski, Pruski, Mazowiecki, Żmudzki, Kijowski, Wołyński, Podolski, Podlaski, Inflancki, Smoleński, Siewierski i Czernichowski, wraz ze Stanami Skonfederowanymi, w liczbie podwójnej naród polski reprezentującymi.
Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje i z tej dogorywającej chwili, która nas samym sobie wróciła, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony, chcąc oraz na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć, mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności, dla ocalenia Ojczyzny naszej i jej granic z największą stałością ducha, niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym, wyraźną wolą swoją nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu. Do której to konstytucji dalsze ustawy sejmu teraźniejszego we wszystkim stosować się mają.

Rozdział 2 
Julian Ursyn Niemcewicz Powrót posła

Nagranie przedstawia fragment komedii politycznej Juliana Ursyna Niemcewicza Powrót posła. Utwór powstał w roku 1790, podczas prac Sejmu Wielkiego. Autor chciał przekonać czytelników i widzów do reform. W tym celu skonfrontował postawy bohaterów, dzieląc ich na patriotów – popierających reformy i zwolenników starego porządku.

STAROSTA
Niedługo się tem wszystkiem będziemy cieszyli,
Polityka, Patriota Bóg wie, co porobiły sejmujące Stany,
Dlaczego ten rząd, po co te wszystkie odmiany?
Alboż źle było dotąd, a nasi przodkowie,
Nie mieliż to rozumu i oleju w głowie?
Byliśmy potężnymi pod ich ustawami,
Jak to Polak szczęśliwie żył pod Augustami!
Co to za dwory, jakie trybunały huczne,
Co za paradne sejmy, jakie wojsko juczne.
Człek jadł, pił, nic nie robił, i suto w kieszeni,
Dziś się wszystko zmieniło i bardziej się zmieni,
Zepsuli wszystko, tknąć się śmieli okrutnicy,
Liberum Veto, tej to wolności źrenicy!
Przedtem bez żadnych intryg, bez najmniejszej zdrady
Jeden poseł mógł wstrzymać sejmowe obrady,
Jeden ojczyzny całej trzymał w ręku wagę,
Powiedział: nie pozwalam, i uciekł na Pragę.
Cóż mu kto zrobił: jeszcze za tak przedni wniosek,
Miał promocje, i dostał czasem kilka wiosek;
Dzisiaj co kto dostanie? Nowomodne głowy
Chcą robić jakieś straże, jakiś sejm gotowy,
Czyste do despotyzmu otwierają pole.

PODKOMORZY
Wskrzeszają mądrą wolność, skracają swywole.
Ten to nieszczęsny nierząd, to sejmów zrywanie,
Kraj zgubiło, ściągnęło obce panowanie.
Te zaborów, te srogich klęsk naszych przyczyną,
I my sami byliśmy nieszczęść naszych winą;
Gnijąc w zbytkach, lenistwie, i biesiad zwyczaju,
Myśleliśmy o sobie, a nigdy o kraju;
Klęskami ojców nowe plemię ostrożniejsze,
Wzgardziwszy zyski, było na całość baczniejsze.
Nieba zdarzyły porę, oni ją chwycili,
Ojczyznę z pod ciężkiego jarzma wydobyli,
Walcząc wszystkie przeszkody gorliwą robotą,
Idąc przykładem króla, i własną swą cnotą,
Powracają porządek, i sławę ojczyźnie.
Stokroć szczęśliwy, że choć przy późnej siwiźnie,
Ujrzę, że Polska rządna i że poważana.

STAROSTA
Wiem, że waćpanu każda przyjemna odmiana.
W księgach się tych dzikości wszystkich nauczyłeś,
W tych księgach, nad któremi już oczy straciłeś.
Ja, co nigdy nie czytam, lub przynajmniej mało,
Wiem, że tak jest najlepiej, jak przedtem bywało.

Rozdział 3 
Adam Mickiewicz Pan Tadeusz

Nagranie przedstawia koncert Jankiela.

Spójrzał z góry, instrument dumnym okiem zmierzył,
Wzniósł ręce, spuścił razem, w dwa drążki uderzył,
Zdumieli się słuchacze… […]
Razem ze strón wiela
Buchnął dźwięk, jakby cała janczarska kapela
Ozwała się z dzwonkami, z zelami, z bębenki.
Brzmi Polonez Trzeciego Maja! – Skoczne dźwięki
Radością oddychają, radością słuch poją,
Dziewki chcą tańczyć, chłopcy w miejscu nie dostoją –
Lecz starców myśli z dźwiękiem w przeszłość się uniosły,
W owe lata szczęśliwe, gdy senat i posły
Po dniu Trzeciego Maja w ratuszowej sali
Zgodzonego z narodem króla fetowali
Gdy przy tańcu śpiewano: Wiwat Król kochany!
Wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat wszystkie Stany!
Mistrz coraz takty nagli i tony natęża,
A wtem puścił fałszywy akord jak syk węża,
Jak zgrzyt żelaza po szkle - przejął wszystkich dreszczem
I wesołość pomięszał przeczuciem złowieszczem.
Zasmuceni, strwożeni, słuchacze zwątpili,
Czy instrument niestrojny? czy się muzyk myli?
Nie zmylił się mistrz taki! on umyślnie trąca
Wciąż tę zdradziecką strunę, melodyję zmąca,
Coraz głośniej targając akord rozdąsany,
Przeciwko zgodzie tonów skonfederowany;
Aż Klucznik pojął mistrza, zakrył ręką lica
I krzyknął: Znam! znam głos ten! to jest Targowica!
I wnet pękła ze świstem struna złowróżąca;
Muzyk bieży do prymów, urywa takt, zmąca,
Porzuca prymy, bieży z drążkami do basów.
Słychać tysiące coraz głośniejszych hałasów,
Takt marszu, wojna, atak, szturm, słychać wystrzały,
Jęk dzieci, płacze matek. Tak mistrz doskonały
Wydał okropność szturmu, że wieśniaczki drżały,
Przypominając sobie ze łzami boleści
Rzeź Pragi, którą znały z pieśni i z powieści,
Rade, że mistrz na koniec strunami wszystkiemi
Zagrzmiał, i głosy zdusił, jakby wbił do ziemi.
Ledwie słuchacze mieli czas wyjść z zadziwienia,
Znowu muzyka inna znów zrazu brzęczenia
Lekkie i ciche, kilka cienkich strunek jęczy,
Jak kilka much, gdy z siatki wyrwą się pajęczej.
Lecz strun coraz przybywa, już rozpierzchłe tony
Łączą się i akordów wiążą legijony,
I już w takt postępują zgodzonymi dźwięki,
Tworząc nutę żałosną tej sławnej piosenki:
O żołnierzu tułaczu, który borem, lasem
Idzie, z biedy i z głodu przymierając czasem,
a koniec pada u nóg konika wiernego,
A konik nogą grzebie mogiłę dla niego
Piosenka stara, wojsku polskiemu tak miła!
Poznali ją żołnierze, wiara się skupiła
Wkoło mistrza; słuchają, wspominają sobie
Ów czas okropny, kiedy na Ojczyzny grobie
Zanucili tę piosnkę i poszli w kraj świata;
Przywodzą na myśl długie swej wędrówki lata,
Po lądach, morzach, piaskach gorących i mrozie,
Pośrodku obcych ludów, gdzie często w obozie
Cieszył ich i rozrzewniał ten śpiew narodowy.
Tak rozmyślając, smutnie pochylili głowy.
Ale je wnet podnieśli, bo mistrz tony wznosi,
Natęża, takty zmienia, coś innego głosi.
I znowu spójrzał z góry, okiem struny zmierzył,
Złączył ręce, oburącz w dwa drążki uderzył:
Uderzenie tak sztuczne, tak było potężne,
Że struny zadzwoniły jak trąby mosiężne
I z trąb znana piosenka ku niebu wionęła,
Marsz tryumfalny: Jeszcze Polska nie zginęła!...
Marsz Dąbrowski do Polski! I wszyscy klasnęli,
I wszyscy: Marsz Dąbrowski! chorem okrzyknęli!

Polecenie 1

Na jakie okoliczności uchwalenia Konstytucji wskazuje PreambułaPreambułaPreambuła?

RSRMKFYQTdHtL
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Jakie poglądy na temat zmian w Rzeczpospolitej mają bohaterowie tekstu?

R1QtM4dgTTbMR
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Jak zmienia się muzyka podczas koncertu Jankiela? Jak Mickiewicz opisuje uchwalenie Konstytucji i ważne wydarzenia z nią związane?

Rbfka5hfIuvPg
(Uzupełnij).
maaa086c0a2ec56bb_1536825811871_0
maaa086c0a2ec56bb_1502093867461_0

Podsumowanie

Przypomnijmy najważniejsze daty związane z uchwaleniem i obchodami Konstytucji 3 Maja, pierwszej w Europie i drugiej na świecie (po amerykańskiej) nowoczesnej, spisanej konstytucji.
K A L E N D A R I U M

1791 – uchwalenie przez Sejm Wielki Konstytucji 3 Maja
1792 – obchody pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji; ceremonia wmurowania kamienia węgielnego pod Świątynię Opatrzności Boskiej w Ujazdowie jako wyraz dziękczynienia za uchwalenie Ustawy Rządowej
1891 – obchody stulecia uchwalenia Konstytucji 3 Maja w trzech zaborach i na emigracji
1919 – rocznica uchwalenia Konstytucji staje się świętem narodowym
1924 – ustanowienie przez papieża Piusa XI święta Matki Bożej Królowej Polski dla upamiętnienia Konstytucji 3 Maja
1951 – zniesienie Święta przez władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej
1966 – kościelno‑patriotyczne obchody milenium chrztu Polski na Jasnej Górze z głównymi uroczystościami 3 maja
1980 – odrodzenie tradycji niezależnego świętowania 3 Maja, demonstracja w Gdańsku
1990 – przywrócenie przez Sejm Narodowego Święta Trzeciego Maja

PRACA DOMOWA

Praca domowa
Polecenie 4.1

Znajdź w Internecie tekst preambuły do obecnie obowiązującej Konstytucji. Porównaj jej zapisy z zapisami preambuły Konstytucji 3 maja. Wypisz podobieństwa i różnice. 

R16E0DydEuNZq1
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1PgoyIMv2Hx31
W ramce zamieszczono pracę domową. Treść pracy domowej jest następująca: „Znajdź w Internecie tekst preambuły do obecnie obowiązującej Konstytucji. Porównaj jej zapisy z zapisami preambuły Konstytucji 3 Maja. Wypisz podobieństwa i różnice”. Poniżej znajduje się arkusz z kartą pracy. Karta pracy jest podzielona na dwie części. Pierwsza część jest miejscem na wpisanie podobieństw, druga zaś na wpisanie różnic.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
maaa086c0a2ec56bb_1503905579466_0

Ćwiczenia

Wskazówka

W przypadku braku możliwości rozwiązania zadania z klawiatury lub trudności z odczytem przez czytnik ekranu, skorzystaj z innej wersji zadania.

classicmobile
Ćwiczenie 1
RolocKVcTvCps1
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 1. zatytułowane „Czym jest preambuła?”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Wskaż poprawną odpowiedź”. Poniżej znajduje się sześć niedokończonych zdań. Pod każdym z nich znajdują się okienka, w których jest napis „Wybierz odpowiedź” i strzałka w dół. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczone są klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania ćwiczenia.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
classicmobile
Ćwiczenie 2
R1AlQsGRvsU8X
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 2. zatytułowane „Sarmata kontra patriota”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przyporządkuj bohaterom ich cechy i postawy (przeciągnij i upuść)”. Poniżej znajdują się dwa duże pola podpisane „PODKOMORZY” i „STAROSTA”, a pod nimi osiemnaście kafelków, którymi należy uzupełnić pola. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczone są klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania ćwiczenia.
j.polski_scen45_cw2
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
RclCcM9ej9fFe1
Ćwiczenie 3
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania drugiego. Ćwiczenie ma tytuł: „Sarmata kontra patriota”. Polecenie ćwiczenia brzmi: „Przyporządkuj bohaterom ich cechy i postawy”. Poniżej znajduje osiemnaście cech i postaw. Obok każdej cechy zamieszczona jest rozwijana lista. Na liście należy zaznaczyć postać, której odpowiada dana cecha lub postawa. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczone są klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania ćwiczenia.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
classicmobile
Ćwiczenie 4
R2DMiacRn9R6N
Na ekranie pokazane jest w ramce Ćwiczenie 3. zatytułowane „Historia opowiedziana muzyką”. Pod tytułem podane jest polecenie, które brzmi: „Przyporządkuj wydarzeniom, o których Jankiel opowiada muzyką, odpowiednie fragmenty »Pana Tadeusza«”. Poniżej, po lewej stronie znajduje się siedem kafelków z opisującymi konkretne wydarzenia. Po prawej stronie znajduje się siedem fragmentów „Pana Tadeusza”. Należy przyporządkować fragmenty do wydarzeń przesuwając kafelki w górę lub w dół. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczone są klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania ćwiczenia.
j.polski_scen45_cw3
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
static
Inna wersja zadania
Rt4kLmqDMYve21
Ćwiczenie 5
Na ekranie wyświetla się inna wersja zadania trzeciego. Ćwiczenie ma tytuł: „Historia opowiedziana muzyką”. Polecenie ćwiczenia brzmi: „Przyporządkuj odpowiednim fragmentom »Pana Tadeusza« wydarzenia, o których Jankiel opowiada muzyką”. Poniżej wymienionych jest siedem cytatów. Obok lub pod każdym cytatem znajduje się rozwijana lista. Na liście należy zaznaczyć odpowiadający mu cytat. W prawym dolnym rogu ćwiczenia umieszczone są klawisze „Zapisz odpowiedź” i „Sprawdź” służący sprawdzeniu poprawności wykonania ćwiczenia.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
R1GsGA3YSk1DK1
Na ekranie wyświetla się gra dotycząca tematu "Konstytucja 3 Maja w literaturze". Ma ona na celu przypomnienie najważniejszych dat i wydarzeń związanych z uchwaleniem i obchodami Konstytucji 3 Maja. Aby zagrać w grę, należy wybrać przycisk "zagraj". Gra polega na wskazaniu, które z przedstawionych dwóch wydarzeń odbyło się wcześniej. Za poprawną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za złą zero punktów. Jeśli udzielisz poprawnej odpowiedzi, wybrane wydarzenia zostaną umieszczone na osi czasu, która pojawi się na koniec gry. Pomiędzy pytaniami dotyczącymi tego, które wydarzenie było pierwsze, na ekranie wyświetlają się ciekawostki historyczne.
Źródło: Eduexpert Sp. z o.o. / Evaco Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
maaa086c0a2ec56bb_1502358147126_0

Słowniczek

Konserwatysta
Konserwatysta

(łac. conservare – zachowywać, przechowywać, utrzymywać) osoba silnie przywiązana do tradycji i niechętna zmianom.

Konstytucja
Konstytucja

(łac. constituere – ustanawiać, urządzać) najważniejsza ustawa w państwie, określająca ogólne zasady jego ustroju.

Liberum veto
Liberum veto

(łac. dosłownie: wolne, nie pozwalam)w dawnej Polsce: zasada umożliwiająca na skutek protestu jednego posła zerwanie sejmu i uchylenie podjętych uchwał.

Preambuła
Preambuła

(łac. praeambulum, od praeambulare – iść wcześniej) uroczysty wstęp poprzedzający właściwy tekst jakiegoś ważnego aktu prawnego.

Wolna elekcja
Wolna elekcja

w dawnej Polsce: wybór króla głosami szlachty.

maaa086c0a2ec56bb_1522759004116_0

Powrót do e‑podręcznika

E‑podręcznik „Kultura i życie”

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131473/v/latest/t/student-canon

5.1.3. Oświecona Polska

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/131473/v/latest/t/student-canon/m/j0000000D4B1v38