Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Przeczytaj zamieszczony fragment Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.PREAMBUŁA
W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł, równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski, wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach, nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej, zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku, złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie, świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej, pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane, pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem, ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.
Źródło: [w:] Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku.
uroczysty wstęp do konstytucji lub umowy międzynarodowej
Podaj trzy uniwersalne wartości lub zasady, do których odwołali się twórcy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
wymieniać podstawowe wartości i zasady państwa demokratycznego;
wyjaśniać, jaką rolę w państwie demokratycznym odgrywa konstytucja;
określać, gdzie i kiedy uchwalono pierwsze konstytucje.
procesu uchwalania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.;
struktury obowiązującej ustawy konstytucyjnej;
najważniejszych zasad ustrojowych zawartych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r.
Prace nad uchwaleniem demokratycznej konstytucji w Polsce trwały wiele lat. Rozpoczęły się już w 1989 r. Brak porozumienia głównych sił politycznych co do najważniejszych zasad ustrojowych, jakie miały obowiązywać w demokratycznej Polsce, przedłużał czas oczekiwania na nową ustawę zasadniczą.
obradujący wspólnie posłowie i senatorowie; Zgromadzenie Narodowe zbiera się w określonych prawem sytuacjach
2 kwietnia 1997 r. - Zgromadzenie Narodowe uchwaliło konstytucję.
25 maja 1997 r. - odbyło się ogólnonarodowe referendum konstytucyjne.
16 lipca 1997 r. - ustawę konstytucyjną podpisał prezydent Aleksander Kwaśniewski.
17 października 1997 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Konstytucja RP) weszła w życie.
Podaj dwa argumenty uzasadniające trafność odwołania się bezpośrednio do obywateli w procedurze uchwalania konstytucji.
Zapoznaj się z przedstawionym materiałem źródłowym, a następnie wykonaj ćwiczenie interaktywne.
Referendum konstytucyjne z 25 maja 1997 r.
Pytanie:
Czy jesteś za przyjęciem Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r.?
Prawo do udziału w referendum przysługiwało każdemu obywatelowi Rzeczypospolitej Polskiej, który miał czynne prawo wyborcze do sejmu.
Zasady ustrojowe Rzeczypospolitej Polskiej
Konstytucja RP, podobnie jak inne tego rodzaju dokumenty obowiązujące współcześnie w państwach demokratycznych, zawiera postanowienia dotyczące podstawowych zasad funkcjonowania państwa, sposobu powoływania, kompetencji i odpowiedzialności władz publicznych, praw i wolności obywatelskich oraz środków ich ochrony. Składa się z preambuły oraz 243 artykułów, ujętych w XIII rozdziałach.
zawarte w konstytucji normy prawne mające szczególne znaczenie; wyrażają podstawowe wartości konstytucyjne
Zasada suwerenności narodu
Wyjaśnij, na czym polega suwerenność narodu.
Wymień przedstawicielskie organy władzy w Polsce.
Wymień dwie formy demokracji bezpośredniej w Polsce.
Zasada podziału władz
Wyjaśnij, na czym polega i czemu służy zasada podziału władz.
Zasada demokratycznego państwa prawnego
Zasada państwa prawnego oznacza, że władza państwowa związana jest obowiązującym prawem. Konstytucja RP stanowi, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
Zasada demokratycznego państwa prawnego jest realizowana za pośrednictwem takich rozwiązań, jak:
zakaz domniemania kompetencji organów;
istnienie instytucji stojących na straży przestrzegania konstytucji;
prawo przejrzyste/jasne dla obywateli;
kontrola władzy wykonawczej;
podział władzy.
Współcześnie zasada demokratycznego państwa prawnego odnosi się również do:
uwzględniania w ramach systemu sprawowania władzy reguł pluralizmu politycznego;
wyłaniania władz publicznych w drodze wyborów;
poszanowanie praw i wolności obywatelskich.
Zasada pluralizmu politycznego
Istotą tej zasady jest wielość i równość praw, w tym swoboda tworzenia i działania partii politycznych, uregulowana Konstytucją RP. Członkami partii politycznych mogą być tylko obywatele polscy, którzy zrzeszają się w partie na zasadach dobrowolności i równości. Celem działania takich organizacji jest wpływanie metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa i sprawowanie władzy publicznej. Konstytucja RP ustanawia zasadę jawności finansowania partii politycznych.
Partia polityczna w Polsce, aby prowadzić legalną działalność, musi zostać wpisana do ewidencji partii politycznych, prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Wolność tworzenia i działania partii politycznych w Polsce podlega ograniczeniom. Konstytucja RP zakazuje istnienia partii politycznych:
które odwołują się w swych programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu;
których program lub działalność zakłada bądź dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową;
których program lub działalność dopuszcza stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy albo wpływu na politykę państwa;
które przewidują utajnienie struktur lub członkostwa.
Podsumowanie
Konstytucja RP z 1997 r. spełnia standardy współczesnego państwa demokratycznego. Zawarte w niej zasady ustrojowe nawiązują do bogatego dorobku współczesnej myśli politycznej, kształtującej się od czasów oświecenia, rewolucji francuskiej i amerykańskiej.
Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładuKażda konstytucja określa pewne zasady podstawowe, które rozstrzygają o charakterze ustrojowym danego państwa i określają panujący w nim system władzy. Suma tych zasad składa się na tożsamość konstytucyjną danego państwa. (…) Zasady te mogą być formułowane w bardzo różny sposób, różne mogą być proporcje ich wzajemnego ujęcia, mogą być one uzupełniane zasadami i deklaracjami o bardziej szczegółowym charakterze. Wynika to ze specyfiki każdego państwa, meandrów jego historii konstytucyjnej, hierarchii jego wartości i celów, uważanych przez twórców konstytucji za podstawowe.
Źródło: Leszek Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2020, s. 28.
Ułóż wydarzenia związane z przygotowaniem Konstytucji RP w 1997 roku w kolejności chronologicznej.
- Przeprowadzenie referendum konstytucyjnego.
- Uchwalenie Konstytucji przez Zgromadzenie Narodowe.
- Podpisanie Konstytucji przez Prezydenta RP.
Opis sytuacji. Agata ukończyła 18 lat. Pierwszy raz mogła wziąć udział w referendum ogólnokrajowym. Jest dumna, że ma wpływ na podejmowanie decyzji w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa. Prawo, z którego skorzystała Agata wynika bezpośrednio z zasady...
- podziału władz.
- suwerenności narodu.
- pluralizmu politycznego.
- sprawiedliwości społecznej.
- dobra wspólnego.
