R9fNRQLQz4nVc
Na ilustracji tłum ludzi: mężczyzn, kobiet w różnym wieku, którzy stoją w rzędach. Ubrani są w różnokolorowe ubrania.

Konstytucyjne obowiązki polskiego obywatela

W Konstytucji RP zapisane są prawa i obowiązki obywatelskie
Źródło: pixaby, domena publiczna.
Nauczysz się
  • wskazywać obowiązki obywatelskie,

  • grupować prawa i obowiązki obywatela,

  • wymieniać konstytucyjne obowiązki obywatela,

  • wskazywać różnice w obowiązkach i prawach obywatela,

  • analizować teksty źródłowe, uściślające obowiązki polskiego obywatela.

Rozdział II Konstytucji Rzeczypospolitej PolskiejKonstytucja Rzeczypospolitej PolskiejKonstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku poświęcony jest wolnościom, prawom oraz obowiązkom człowieka i obywatela. Prawa człowieka to zasady, do których uprawniona jest każda istota ludzka, niezależnie od obywatelstwa. Natomiast prawa obywatelskie to uprawnienia, które należą się każdemu z racji bycia obywatelem danego państwa. Co za tym idzie, obywatel może dochodzić swych spraw przed odpowiednimi organami państwa.

R15daWHBpFpfW
Konstytucja to najważniejszy akt prawny określający m.in zasady ustroju państwa, kompetencje najważniejszych organów władzy, wolności i prawa oraz obowiązki ogółu obywateli
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Co to są obowiązki obywatelskie?

Skoro mamy prawa to muszą być też obowiązki obywatelskie, czyli nakazynakaznakazy adresowane do obywatelaobywatelobywatela, a dotyczące określonego zachowania się w konkretnej sytuacji. Mogą być określone w Konstytucji RP (podstawowe obowiązki) lub w ustawach. Obywatele, mimo różnic, powinni mieć na względzie przede wszystkim dobro państwa, o czym świadczy Art. 1 Konstytucji RP („Rzeczpospolita Polska jest dobrem wszystkich obywateli”).

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj, czym różnią się prawa od obowiązków.

RScXsCsrHXUHl
(Uzupełnij).

Jakie obowiązki ma każdy obywatel?

W Konstytucji RP obowiązki obywatelskie zapisane są w rozdziale II (Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela). Należą do nich:

Art. 82. Wierność Rzeczypospolitej oraz troska o dobro wspólne.

Przepis art. 82 wywodzi się z konstytucji marcowej z 1921 r. (tam był to art. 89), stanowiącej, że „pierwszym obowiązkiem obywatela jest wierność dla Rzeczypospolitej Polskiej”. Z kolei konstytucja kwietniowa z 1935 r. w art. 6 stwierdzała: „Obywatele winni są Państwu wierność oraz rzetelne spełnianie nakładanych przez nie obowiązków”.

Obowiązek wierności dla Rzeczypospolitej Polskiej, nałożony na obywateli przez konstytucję, jest obowiązkiem prawnym. Nikt z realizacji konstytucyjnego obowiązku wierności wobec Rzeczypospolitej nie może być zwolniony i konstytucja nie przewiduje oczywiście wyjątków od tej zasady. Zatem każdy obywatel jest zobowiązany do wierności wobec Rzeczypospolitej i do powstrzymywania się od działań przynoszących szkodę RP jako państwu i jego interesom. Sankcje za naruszenie wierności RP określają przepisy kodeksu karnego, określające rodzaje przestępstw – czynów sprzecznych z obowiązkiem wierności. Są to głównie niektóre przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej z rozdziału XVII kodeksu karnego z 1997 r.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny

Art. 127. Zamach stanu

§ 1. Kto, mając na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części obszaru lub zmianę przemocą konstytucyjnego ustroju Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje w porozumieniu z innymi osobami działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 10, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

Art. 128. Zamach na organ konstytucyjny RP

§ 1. Kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podejmuje działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 2. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe konstytucyjnego organu Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 129. Zdrada dyplomatyczna

Kto, będąc upoważniony do występowania w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej w stosunkach z rządem obcego państwa lub zagraniczną organizacją, działa na szkodę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 130. Szpiegostwo

§ 1. Kto bierze udział w działalności obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 2. Kto, biorąc udział w obcym wywiadzie albo działając na jego rzecz, udziela temu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić szkodę Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.

§ 3. Kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomości określonych w § 2, gromadzi je lub przechowuje, wchodzi do systemu informatycznego w celu ich uzyskania albo zgłasza gotowość działania na rzecz obcego wywiadu przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Kto działalność obcego wywiadu organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.

[...]

Art. 132. Dezinformacja wywiadowcza

Kto, oddając usługi wywiadowcze Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadza w błąd polski organ państwowy przez dostarczanie podrobionych lub przerobionych dokumentów lub innych przedmiotów albo przez ukrywanie prawdziwych lub udzielanie fałszywych wiadomości mających istotne znaczenie dla Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Art. 133. Znieważenie Narodu lub Rzeczpospolitej Polskiej

Kto publicznie znieważa Naród lub Rzeczpospolitą Polską, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 134. Zamach na życie Prezydenta RP

Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Art. 135. Czynna napaść lub znieważenie Prezydenta RP

§ 1. Kto dopuszcza się czynnej napaści na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto publicznie znieważa Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 136. Czynna napaść lub znieważenie przedstawiciela obcego państwa

§ 1. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza się czynnej napaści na głowę obcego państwa lub akredytowanego szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego takiego państwa albo osobę korzystającą z podobnej ochrony na mocy ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dopuszcza się czynnej napaści na osobę należącą do personelu dyplomatycznego przedstawicielstwa obcego państwa albo urzędnika konsularnego obcego państwa, w związku z pełnieniem przez nich obowiązków służbowych, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 137. Publiczne znieważenie znaku lub symbolu państwa

§ 1. Kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu władzy.

kop_02 Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, dostępny w internecie: https://arslege.pl/kodeks-karny/k1/s195/ [dostęp 11.12.2021].
Ćwiczenie 2

Przeanalizuj powyższy fragment Kodeksu karnego, następnie wymień czyny zabronione, za które przewidziana jest kara dożywotniego pozbawienia wolności .

RScXsCsrHXUHl
(Uzupełnij).
R1Jvmsc0B163l
Ćwiczenie 3
Na podstawie fragmentu Kodeksu Karnego, wskaż poprawne odpowiedzi: Możliwe odpowiedzi: 1. Wymiar kary za znieważenie Narodu i Prezydenta RP jest identyczny, 2. Wymiar kary za przeprowadzenie zamachu stanu jest większy niż za przeprowadzenie zamachu na organ konstytucyjny RP, 3. Wymiar kary za zdardę dyplomatyczną może wynosić 7 lat pozbawienia wolności, 4. Za znieważenie symboli narodowych grozi kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Art. 83. Przestrzeganie prawa Rzeczypospolitej Polskiej. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 84. Ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków. Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Podstawową ustawą regulującą kwestie podatków w Polsce jest Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Tam omówione są wszystkie najważniejsze wytyczne dotyczące danin publicznych.

Podatki są pobierane przez wszystkie państwa na całym świecie. Środki z podatków pozwalają na sprawne funkcjonowanie państwa oraz wykonywanie jego podstawowych funkcji. Z podatków finansowana jest działalność szpitali, szkół, policji, straży pożarnej itd. Bez nich państwo nie mogłoby zapewnić obywatelom bezpieczeństwa czy edukacji na odpowiednim poziomie. Podstawą prawną do nakładania podatków w Polsce jest artykuł 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Wskazuje on, że nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych oraz zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków musi być przeprowadzane poprzez stosowne ustawy.

RxMT12BLTbwXG
Podatki dzieli się m.in. na bezpośrednie i pośrednie. Danin pośrednich nie uiszczamy bezpośrednio w urzędzie skarbowym, lecz jak wskazuje ich nazwa, podczas nabywania towarów lub usług. Najbardziej znanym przykładem podatku pośredniego jest podatek VAT, czyli podatek od towarów i usług. Płacimy go wraz z kupowanymi towarami, np. żywnością czy elektroniką. Podstawowy typ podatku bezpośredniego to PIT, czyli podatek dochodowy od osób fizycznych.
Źródło: dostępny w internecie: https://pixabay.com/pl/photos/pieni%c4%85dze-rachunki-kalkulator-256312/ [dostęp 11.12.2021], domena publiczna.

Art. 85. Obrona ojczyzny. Obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie.

Ciekawostka

W Polsce została zniesiona zasadnicza służba wojskowa. Ostatni pobórpobórpobór do wojska odbył się w 2008 r., a ostatnie wcielenie do wojska w ramach tego poboru
od 2 do 4 grudnia 2008 r. Zwolnienie z zasadniczej służby wojskowej ostatnich poborowych odbyło się w sierpniu 2009 r. Zasadnicza służba zawodowa została prawnie zawieszona 1 stycznia 2010 r.

Więcej informacji o rekrutacji do Sił Zbrojnych RP znajdziesz na stronie  Ministerstwa Obrony Narodowej.

Art. 86. Dbałość o stan środowiska. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Zgodnie z art. 25 b ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 686, z późn. zm.) Główny Inspektor Ochrony Środowiska opracowuje, nie rzadziej niż raz na 4 lata, raport o stanie środowiska w Polsce.

Raporty o stanie środowiska opracowywane przez GIOŚ zawierają ocenę komponentów środowiska i oddziaływań objętych wieloletnim programem monitoringu środowiska, a analiza zagadnień prezentowana jest w układzie przyczynowo‑skutkowym. Podstawę do prezentacji stanu środowiska stanowią zweryfikowane dane i informacje uzyskane w ramach realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska wykonywanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Informacje o stanie środowiska prezentowane są coraz szerzej w powiązaniu z warunkującymi je procesami społeczno‑gospodarczymi.

Raporty o stanie środowiska w województwach są cennym źródłem regionalnej informacji o środowisku.

USTAWA z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

DZIAŁ II

Udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie

Rozdział 1

Przepisy ogólne

Art. 8. 1. Władze publiczne są obowiązane do udostępniania każdemu informacji o środowisku i jego ochronie, które są informacjami znajdującymi się w posiadaniu władz publicznych lub informacjami przeznaczonymi dla władz publicznych, w zakresie, w jakim nie dotyczy to ich działalności ustawodawczej, a w przypadku sądów i trybunałów – działalności orzeczniczej.

2. Władze publiczne są obowiązane do udzielania niezbędnej pomocy i wskazówek przy wyszukiwaniu informacji o środowisku i jego ochronie.

[...]

Art. 9. 1. Udostępnieniu, o którym mowa w art. 8, podlegają informacje dotyczące:

  1. stanu elementów środowiska, takich jak: powietrze, woda, powierzchnia ziemi, kopaliny, klimat, krajobraz i obszary naturalne, w tym bagna, obszary nadmorskie i morskie, a także rośliny, zwierzęta i grzyby oraz inne elementy różnorodności biologicznej, w tym organizmy genetycznie zmodyfikowane, oraz wzajemnych oddziaływań między tymi elementami;

  2. emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeń, które wpływają lub mogą wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w pkt 1;

  3. środków, takich jak: środki administracyjne, polityki, przepisy prawne dotyczące środowiska i gospodarki wodnej, plany, programy oraz porozumienia w sprawie ochrony środowiska, a także działań wpływających lub mogących wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w pkt 1, oraz na emisje i zanieczyszczenia, o których mowa w pkt 2, jak również środków i działań, które mają na celu ochronę tych elementów;

  4. raportów na temat realizacji przepisów dotyczących ochrony środowiska;

  5. analiz kosztów i korzyści oraz innych analiz gospodarczych i założeń wykorzystanych w ramach środków i działań, o których mowa w pkt 3;

  6. stanu zdrowia, bezpieczeństwa i warunków życia ludzi, oraz stanu obiektów kultury i obiektów budowlanych – w zakresie, w jakim oddziałują na nie lub mogą oddziaływać: a) stany elementów środowiska, o których mowa w pkt 1, lub b) przez elementy środowiska, o których mowa w pkt 1 – emisje i zanieczyszczenia, o których mowa w pkt 2, oraz środki, o których mowa w pkt 3.

  1. Informacje, o których mowa w ust. 1, udostępnia się w formie ustnej, pisemnej, wizualnej, dźwiękowej, elektronicznej lub innej formie

Rozdział 2

Odmowa udostępniania informacji

Art. 16. 1. Władze publiczne mogą odmówić udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie po rozważeniu interesu publicznego przemawiającego za udostępnieniem informacji w konkretnym przypadku, jeżeli udostępnienie tych informacji może naruszyć:

  1. ochronę danych przewidzianą przepisami o ochronie informacji niejawnych;

  2. przebieg toczącego się postępowania sądowego, dyscyplinarnego lub karnego;

  3. prawa własności intelektualnej [...]

  4. ochronę danych osobowych, dotyczących osób trzecich, jeżeli jest ona przewidziana odrębnymi przepisami prawa;

  5. ochronę informacji lub danych, dostarczonych przez osoby trzecie, jeżeli osoby te, nie mając obowiązku ich dostarczenia i nie mogąc być takim obowiązkiem obciążone, dostarczyły je dobrowolnie, chyba że wyraziły zgodę na ich udostępnianie;

  1. Władze publiczne mogą odmówić udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie, jeżeli:

  1. wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych będących w trakcie opracowywania;

  2. wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych przeznaczonych do wewnętrznego komunikowania się;

  3. wniosek jest w sposób oczywisty niemożliwy do zrealizowania;

  4. wniosek jest sformułowany w sposób zbyt ogólny

kop_01 Źródło: USTAWA z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, dostępny w internecie: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20010620627/U/D20010627Lj.pdf [dostęp 11.12.2021].
R62bBl2Em25cN
Ćwiczenie 4
Łączenie par. Na podstawie ustawy z dnia 3 października 2008 r. rozstrzygnij, komu zostanie udzielona informacja o środowisku i jego ochronie.. Katarzynie, która wnioskuje o podanie emisji zanieczyszczenia powietrza. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Ani, która we wniosku wskazuje na kosztów i korzyści realizacji programów mających na celu ochronę środowiska. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Michałowi, która we wniosku prosi o informacje, które naruszają prawa własności intelektualnej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Robertowi, który żąda ujawnienia informacji, które naruszają ochronę danych. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1b6oO87hEd6B
Ćwiczenie 5
Po przeczytaniu ustawy wskaż, w jakiej formie udziela się informacji o środowisku i jego ochronie: Możliwe odpowiedzi: 1. Ustnej, 2. Pisemnej, 3. Wizualnej
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RP1UfTgaYHhSE
1
R1b3HppgZMLjP
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Państwo zapewnia swoim obywatelom szereg praw, ale także nakłada na nich obowiązki. Jedne i drugie zapisane są w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., która jest najważniejszym, nadrzędnym aktem prawnym w kraju. Obywatele, respektując i wypełniając nałożone obowiązki, przyczyniają się do zapewnienia ładu i porządku wewnątrz kraju. Konstytucja nie określa jednoznacznie granic obowiązków. Szczegółowe kwestie związane z tematyką obowiązków dotyczących konkretnych zagadnień zostały uregulowane w aktach prawnych niższego rzędu m. in. w ustawach, rozporządzeniach, aktach prawa miejscowego.

R1EJLwHzczIRY
1
R1WPro4Kv45u4
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Art. 82. Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne. Obowiązek ten może być realizowany na różne sposoby. Rzecz w tym, że od wykonywania tego obowiązku nikt nie może być zwolniony i Konstytucja nie przewiduje w tym względzie żadnych wyjątków.

RUidbhEnxObpC
1
RXOUDlJasRkbj
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Członkowie Sił Zbrojnych obowiązek ten będą realizowali poprzez uczestnictwo w misjach wojennych, obronie granic i niepodległości Polski. Poprzez udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych, działaniach antyterrorystycznych, akcjach poszukiwawczych oraz akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, a także w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych.

RpvjZa4yUOK55
1
RuHSppAapkATQ
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Funkcjonariusze służb publicznych np. policja, służba więzienna, straż graniczna, będą realizowały swój obowiązek poprzez umacnianie obronności Rzeczypospolitej Polskiej, ochronę bezpieczeństwa i porządku publicznego, wykrywanie i ściganie sprawców przestępstw i wykroczeń, kontrolowanie przestrzegania przepisów porządkowych w miejscach publicznych, ochronę społeczeństwa przed sprawcami przestępstw.

R5gT2VKQLPXr9
1
RLDrmzAHSr674
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Obywatele obowiązek ten będą wykonywać poprzez wszelkiego rodzaju działania. Takie, które nie przynoszą szkody państwu lub jego interesom.

R13gtT9Rm6qIT
1
R1XKRUt7TuzX1
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Artykuł 83. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że nakaz przestrzegania prawa Rzeczypospolitej ciąży na każdym polskim obywatelu. Obowiązkiem obywatela jest także znajomość prawa polskiego.

R9Prv83qYbx9d
1
RPSIoBwEiOFGg
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Artykuł 84. Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Artykuł ten odnosi się do wszystkich osób, nie tylko do obywateli. Aby państwo mogło istnieć i działać w interesie społeczeństwa, potrzebuje odpowiednich środków finansowych. Są one wykorzystywane  w celu niesienia pomocy w dziedzinie socjalnej (pomoc bezrobotnym, bezdomnym), kulturalnej (finansowanie muzeów, domów kultury), oświatowej (dbanie o wyposażenie szkół) itp. Nadrzędnym źródłem z którego państwo czerpie pieniądze są podatki.

R17T89vq9099e
1
RDMGu6ksmn17P
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Art. 85. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.  Jest to jeden z najważniejszych obowiązków polskiego obywatela. Obowiązek ten polega na umacnianiu obronności Rzeczypospolitej Polskiej oraz wykonywaniu innych zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony. Obowiązek ten dotyczy: organów władzy i administracji rządowej np. wojewody, premiera, ministrów. Organów samorządu terytorialnego np. wójta, burmistrza, prezydenta miasta, radnych. Przedsiębiorców. Różnych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych np. fundacji, stowarzyszeń, związków zawodowych. Dotyczy także każdego obywatela. W najprostszy sposób, może on bronić Ojczyzny poprzez służbę w wojsku. Obecnie w Polsce nie ma obowiązkowej zasadniczej służby wojskowej.

R1SeMpgkXXdJt
1
RAXqspgXX50iR
Obowiązki obywatela przewidziane w Konstytucji RP
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Konstytucja zapewnia obywatelowi, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, wykonywanie służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie.

Rn1vTLmoD4PAh
1
RgXBv5RcddA4e
Film przedstawia leśną, piaskową ścieżkę. Z obu jej stron rosną wysokie, zielone drzewa. W tle słychać śpiew ptaków.
1

Art. 86. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa. Dbałość o stan środowiska naturalnego należy rozumieć jako ponoszenie odpowiedzialności za jego zagrożenie i niszczenie. Od pewnego czasu jest to jedno z naczelnych zadań współczesnego społeczeństwa i państwa. Obowiązek ten ciąży na każdym, nie tylko na obywatelu polskim.

Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 1

Na podstawie prezentacji multimedialnej, wymień konstytucyjne obowiązki obywatela.

R19xdXCHdgmG3
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Na podstawie prezentacji multimedialnej wymień osoby zobowiązane do dbałości o stan środowiska.

RlUmVlv0B2BQW
(Uzupełnij).
Polecenie 3

Na podstawie prezentacji multimedialnej, podaj przykłady realizacji obowiązku troski o dobro wspólne przez funkcjonariuszy służb publicznych.

RDB2nrJov1B2p
(Uzupełnij).

Podsumowanie

Poprzez obowiązki obywatelskie należy rozumieć nakazy określonego postępowania. Każdy zobowiązany jest m. in. do poszanowania praw innych ludzi, a także do przestrzegania prawa.

O prawach i wolnościach polskiego obywatela dowiesz się także z lekcji pt. Znam swoje prawa. Prawa i wolności człowiekaP1yY9WxbVZnam swoje prawa. Prawa i wolności człowieka.

O prawach i wolnościach polskiego obywatela dowiesz się także z lekcji pt. Znam swoje prawa. Prawa i wolności człowiekaP1yY9WxbVZnam swoje prawa. Prawa i wolności człowieka. Kliknij w tytuł lekcji, aby przenieść się do strony z materiałami.

RYooiCONPXLnP
Ćwiczenie 6
Połącz w pary opisy sytuacji z obowiązkiem konstytucyjnym Obrona ojczyzny Możliwe odpowiedzi: 1. Przechodzenie przez przejście dla pieszych, 2. Wujek Mariusz odbył służbę wojskową, 3. Rozliczanie PIT-37, 4. Segregowanie śmieci Płacenie podatków Możliwe odpowiedzi: 1. Przechodzenie przez przejście dla pieszych, 2. Wujek Mariusz odbył służbę wojskową, 3. Rozliczanie PIT-37, 4. Segregowanie śmieci Przestrzeganie prawa Możliwe odpowiedzi: 1. Przechodzenie przez przejście dla pieszych, 2. Wujek Mariusz odbył służbę wojskową, 3. Rozliczanie PIT-37, 4. Segregowanie śmieci Dbanie o stan środowiska Możliwe odpowiedzi: 1. Przechodzenie przez przejście dla pieszych, 2. Wujek Mariusz odbył służbę wojskową, 3. Rozliczanie PIT-37, 4. Segregowanie śmieci
ĆWICZENIE: Połącz w pary
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1UhmpcV7s7WX
Ćwiczenie 7
ćwiczenie interaktywne
ĆWICZENIE: Jednokrotny wybór
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RtMIDm5G3DGAA
Ćwiczenie 7
ćwiczenie interaktywne
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1EmeT8CaWZVM1
Ćwiczenie 8
Odpowiedz na pytania lub uzupełnij tekst. 1. Inaczej powołanie do wojska., 2. Rzeczpospolita Polska jest dobrem wszystkich..., 3. Inaczej ustawa zasadnicza., 4. Nazwa aktu prawnego regulującego prawa i obowiązki obywatela., 5. Są płacone w ramach obowiązku ponoszenia ciężarów publicznych.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Słowniczek

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

najwyższy akt prawny Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku, ogłoszony w Dzienniku Ustaw: Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483.

obywatel
obywatel

członek społeczeństwa danego państwa, mający określone uprawnienia i obowiązki zastrzeżone przez prawo i konstytucję

nakaz
nakaz

ustne lub pisemne polecenie, któremu należy się podporządkować

pobór
pobór

tu: powołanie do wojska

sankcja
sankcja

kara za naruszenie prawa

Bibliografia

Artur Trubalski, Obowiązki człowieka i obywatela w Konstytucji RP z 1997 roku, wydawnictwo sejmowe, red. Leszek Garlicki, Marek Zubik, Warszawa 2020.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – Komentarz II, wydawnictwo sejmowe, Warszawa 2016.

Anna Łabno, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej po 20 latach obowiązywania, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2020.

R1R4oJJg4Ita8
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.