Ważne daty
1860‑1939 lata życia Alfonsa Muchy
1894 - plakat do sztuki Gismonda, z udziałem Sary Bernhard
1895 - powstanie panneau Cztery pory roku
1896 - plakat reklamowy bibułek papierosowych Job
1897 - plakat reklamujący połączenie kolejowe Monaco‑Monte Carlo
1910‑1928 - powstanie cyklu obrazów Epopei Słowiańskiej
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia i rozpoznaje najbardziej znane dzieła sztuki różnych epok, stylów oraz kierunków sztuk plastycznych;
10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;
11. rozpoznaje gatunek artystyczny, który dzieło reprezentuje;
12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;
13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:
c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;
14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;
15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;
17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;
18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.
2. wskazuje twórców najbardziej reprezentatywnych dzieł;
3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;
9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;
III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:
1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;
2. zna najwybitniejsze dzieła z dorobku artystycznego wybitnych przedstawicieli poszczególnych epok, kierunków i tendencji w sztuce od starożytności po czasy współczesne, z uwzględnieniem artystów schyłku XX i początku XXI wieku;
3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;
4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;
8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.
IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:
2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;
7. rozpoznaje i nazywa technikę artystyczną zastosowaną przy wykonywaniu dzieła;
V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:
3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje;
4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.
charakteryzować etapy twórczości Alfonsa Muchy;
identyfikować dzieła artysty;
określać cechy warsztatowe zastosowane w dziele;
dokonywać analizy i interpretacji dzieła.
Początki twórczości Alfonsa Muchy
Alfons Maria Mucha urodził się w 1860 roku w małym miasteczku Ivančice na południowych Morawach. W wieku 19 lat, udał się do Wiednia, i znalazł zatrudnienie jako praktykant malarza scenicznego dla firmy, która tworzyła dekoracje dla teatrów w Wiedniu. Podczas pobytu w Wiedniu odkrył Hansa Makarta, akademickiego malarza historycznego, portretowego i ściennego którego styl wpłynął na jego późniejszą twórczość Muchy. W 1881 roku wyjechał na Morawy, gdzie na zlecenie hrabiego Eduarda Khuena Belasiego, wykonał malowidła ścienne w jego rezydencji w Zamku Emmahof, a następnie w jego rodzinnym domu w Tyrolu. Hrabia był pod takim wrażeniem pracy Muchy, że zgodził się sponsorować formalne szkolenie Muchy na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. W 1888 roku przeniósł się do Paryża, gdzie podjął edukację artystyczną i zatrudnił jako ilustrator tygodnika La Vie popularnego oraz Le Petit Français Illustré. Jego ilustracje przynosiły mu regularne dochody. Zaprzyjaźnił się z Paulem Gauguinem i dzielił z nim pracownię w czasie, gdy Gauguin latem 1893 roku wrócił z Tahiti. W 1897 roku wydawał czasopismo Art et Decoration, które odegrało ważną rolę w rozpowszechnianiu stylu Art Nouveau.
Sarah Bernhardt i Gismonda
Około Bożego Narodzenia 1894 roku Mucha wykonał ponad 2 metrowy plakatplakatdla najpopularniejszej aktorki w Paryżu. Gotowy pojawił się na ulicach Paryża 1 stycznia 1895 roku i wywołał natychmiastową sensację i aktorka podpisała 6‑letni kontrakt z Muchą na projekty wszystkich jej plakatów. Sukces ten przyczynił się do popularności malarza, którego unikalny styl określano jako styl Muchy, a dopiero później zyskał miano Art Nouveau. Dzięki rozwojowi druku litograficznego oraz projektom Muchy oraz innego ówczesnego artysty, Henriego de Toulouse‑Lautreca Paryż wkroczył w złoty wiek sztuki plakatu, a ulice zamieniły się w prawdziwe wystawy sztuki. Niezwykle wąska, naturalnej wielkości kompozycja projektu Muchy była przełomowa. Bernhardt zaprosiła Muchę do pełnienia funkcji dyrektora artystycznego jej teatru, projektowania plakatów, scenografii, kostiumów i biżuterii do swoich produkcji. Zgodnie z zasadami projektu Gismondy, Mucha stworzył dodatkowe sześć plakatów dla aktorki. Prace te przyczyniły się do stworzenia trwałego wizerunku „Boskiej Sary”.
W stronę sztuki komercyjnej
Sukces prac dla Bernhardt przyniósł zlecenia na produkcje reklamowe. Mucha zaprojektował plakaty do bibułek papierosowych JOB, szampana Ruinart, herbatników Lefèvre‑Utile, żywności dla niemowląt Nestlé, czekolady Idéal, Beers of the Meuse, szampana Moët‑Chandon, brandy Trappestine oraz rowerów Waverly i Perfect. Stworzył także nowy rodzaj produktu, dekoracyjny panneaupanneaubez tekstu, pełniący wyłącznie funkcję dekoracji. Panele te publikowano seryjnie, całymi nakładami za niewielką cenę. Pierwsza, Cztery pory roku, opublikowana w latach 1896 przedstawiała cztery różne kobiety w niezwykle dekoracyjnej kwiatowej oprawie.
W 1897 roku Mucha zaprojektował plakat linii kolejowej między Monako a Monte‑Carlo – co ciekawe nie pokazywał w nim pociągu ani żadnej możliwej do zidentyfikowania sceny żadnego z miast. Dzieło pokazywało natomiast piękną młodą kobietę w zadumie, otoczoną wirującymi kwiecistymi motywami, które sugerowały obracające się koła pociągu.
Słowiańskie korzenie
W 1904 Mucha udał się na dwa miesiące do Nowego Jorku. Jego sława była widoczna nawet po drugiej stronie Atlantyku. Chociaż wyprodukował plakaty dla amerykańskich aktorek, takich jak Leslie Carter, głównym celem Muchy w Stanach Zjednoczonych było pozyskanie funduszy na nowy projekt, który był mu bliski - cykl 20 obrazów, które uważał za wyraz patriotycznej jedności z narodem słowiańskim. Po powrocie zza oceanu realizował swoje plany, które zakończył na przełomie 1908 i 1909 roku. Propozycję wykonania powierzono mu we wnętrzu nowego ratusza w Pradze. Jego pierwszy projekt z 1910 roku był dekoracją Sali Przyjęć burmistrza Pragi. Wykonał serię wielkoformatowych malowideł ściennych na sklepieniach i ścianach z atletycznymi postaciami w bohaterskich pozach, przedstawiających wkład Słowian w historię Europy na przestrzeni wieków oraz temat słowiańskiej jedności. Sala Burmistrza została ukończona w 1911 roku, a Mucha był w stanie poświęcić swoją uwagę temu, co uważał za swoje największe dzieło – Epopeję Słowiańską, serię dużych obrazów ilustrujących osiągnięcia ludów słowiańskich. Cykl składał się z dwudziestu obrazów, z których połowa poświęcona była historii Czechów, a dziesięć innym narodom słowiańskim. Cykl zakończył w 1928 roku w dziesiątą rocznicę proklamacji Republiki Czeskiej. W Epopei słowiańskiej przeplata się symbolizm z baśniowością, wyrażając skargę na wielowieczne cierpienie Słowian.
Słownik pojęć
element architektoniczny rozczłonkowania i ozdoba ściany lub boazerii, w postaci kwadratowej lub prostokątnej płyciny w drewnianym, stiukowym lub kamiennym obramieniu, wypełnionej malowidłem lub reliefem; także sam relief lub malowidło wykonane do takiego obramienia.
gatunek grafiki użytkowej o funkcji informacyjnej, reklamowej, propagandowej itp.; wykonany gł. w technice litografii, offsetu, typografii i rotograwiury.
Źródło definicji: https://encyklopedia.pwn.pl
Galeria dzieł sztuki
Bibliografia
Alfons Mucha, pod red. S. Mucha, tłum. R. Turczyn, Warszawa 2007.
R. Ulmer, Alfons Mucha. Mistrz Art Noveau, tłum. E. Tomczyk, t. 19, Warszawa 2005.