Krzysztof Penderecki przedstawiciel awangardy muzycznej XX wieku

Krzysztof Penderecki - przedstawiciel awangardy muzycznej XX wieku.

1. Cele lekcji

a. Wiadomości
Zapoznanie uczniów z dotychczasową twórczością Krzysztofa Pendereckiego. Wyjaśnienie pojęcia - polska szkoła kompozytorska awangardy muzycznej XX wieku. Wskazanie najważniejszych cech stylistycznych w twórczości kompozytora oraz nowatorskich środków przez niego stosowanych. Wysłuchanie i percypowanie wybranych utworów kompozytora.

b. Umiejętności
Uczeń potrafi:

1. Omówić przebieg twórczości muzycznej Krzysztofa Pendereckiego.

2. Wskazać najważniejsze dzieła Krzysztofa Pendereckiego.

3. Wyjaśnić pojęcie: sonoryzm.

4. Omówić zastosowanie nowatorskich elementów w twórczości kompozytora.

5. Przedstawić najważniejsze cechy stylistyczne w twórczości Krzysztofa Pendereckiego.

6. W wysłuchanych kompozycjach przedstawić omawiane cechy stylistyczne kompozytora.

2. Metody pracy

Metoda opisu z elementami pogadanki. Aktywna metoda pracy z uczniem - percepcja muzyczna wybranych utworów Krzysztofa Pendereckiego.

3. Środki dydaktyczne

1. Wacław Panek, Świat muzyki.

2. Stanowisko do odtwarzania muzyki.

3. Nagrania utworów Krzysztofa Pendereckiego:
   • Fluorescencje na orkiestrę.
   • Fragment Stabat Mater z Pasji Łukaszowej na trzy chóry mieszane (SATB) a cappella.

4. Karta pracy ucznia.

5. Przebieg lekcji

a. Faza przygotowawcza

1. Sprawdzenie obecności.

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Przypomnienie wiadomości z trzech ostatnich lekcji poprzez odpytanie dwóch uczniów.

(10 min)

b. Faza realizacyjna

1. Metodą opisu, zapoznanie uczniów z życiorysem Krzysztofa Pendereckiego. Wskazanie najważniejszych faktów z życia kompozytora. Przedstawienie i omówienie pojęcia polska szkoła kompozytorska awangardy muzycznej XX wieku.

   • Notatka:

I. Krzysztof Penderecki - urodzony 23 listopada 1933 roku w Dębicy. Współczesny polski kompozytor, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. Drugiej Awangardy muzycznej XX wieku polskiej szkoły kompozytorskiej. Studiował kompozycję w Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna) w Krakowie, w klasie Artura Malawskiego. Jego językiem dźwiękowym był wywodzący się z muzyki serialnej - sonoryzm, którego twórcą jest właśnie Penderecki (np.: Ofiarom Hiroszimy - tren, Polymorphia, De natura sonoris). U progu lat siedemdziesiątych zapragnąwszy wyrażać kondycję człowieka i ból jego egzystencji, porzucił estetykę sonoryzmu i skierował się ku eksploatowaniu dorobku niemieckiej muzyki symfonicznej XIX stulecia (Symfonia wigilijna). W 2005 roku uhonorowany przez Prezydenta RP Orderem Orła Białego.

2. Wyjaśnienie pojęcia sonoryzm i wskazanie elementów sonorystycznych w wybranych kompozycjach Krzysztofa Pendereckiego.

   • Notatka:

II. Sonoryzm - jeden z nurtów Drugiej Awangardy. W Sonoryzmie elementem wyróżnionym i formotwórczym było samo brzmienie, wydobywane nietradycyjnymi sposobami z tradycyjnych instrumentów, na przykład poprzez skrobanie, skrzypienie i bębnienie po pudle wiolonczeli lub tradycyjnymi sposobami z instrumentów egzotycznych, generowanych elektronicznie. Wiele wniosła tu tzw. polska szkoła kompozytorska (1958‑70), do której obok Pendereckiego zwykło się wtedy zaliczać Góreckiego, Serockiego i Szalonka. Sonoryzm był jednak intuicyjny, zadowalał się powierzchniową (zmysłową) warstwą zjawiska; nie proponował żadnej klasyfikacji brzmień, nie zajmował się ich stroną fizyczną, a tylko kolekcjonował dziwne dźwięki, zestawiając je albo na zasadzie zdjęć w albumie, albo w tradycyjnych schematach formalnych.

3. Metoda opisu - wskazanie najwybitniejszych dzieł Krzysztofa Pendereckiego.

   • Notatka:

III. Twórczość Krzysztofa Pendereckiego:
Utwory sceniczne:
Opery: Diabły z Loudun, Czarna maska.
Muzyka instrumenatalna:

• utwory na orkiestrę,

• utwory na orkiestrę smyczkową,

• utwory na orkiestrę dętą,

• utwory na zespół jazzowy,

• utwory na instrumenty solowe i orkiestrę,

• muzyka kameralna,

Kompozycje na taśmę: Psalmus na taśmę;
Muzyka wokalna:

• muzyka na chór a capella,

• śpiew z akompaniamentem zespołu instrumentalnego lub orkiestry,

• utwory na chór i orkiestrę,

• głosy solowe, chór i zespół instrumentalny bądź orkiestra.

(25 min)

c. Faza podsumowująca
Wysłuchanie fragmentu Stabat Mater Krzysztofa Pendereckiego. Wskazanie metodą pogadanki cech stylistycznych charakterystycznych dla kompozytora.

(10 min)

5. Bibliografia

a. Wacław Panek, Świat muzyki.

6. Załączniki

a. Karta pracy ucznia
Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Krzysztof Penderecki - przedstawiciel awangardy muzycznej XX wieku.

b. Zadanie domowe