Ważne daty

De deabus Romanorum

Źródło i tłumaczenie:Źródło i tłumaczenieŹródło i tłumaczenie:

Rh4QF4QTLNimN

Ćwiczenie 1

Wskaż zdania prawdziwe: Możliwe odpowiedzi: 1. Minerwa jest boginią księżyca i lasów. 2. Diana jest boginią mądrości i literatury. 3. Wenus na obrazie Sandro Botticelliego przypłynęła morze na wielkiej muszli. 4. Junona była między innymi patronką kobiet w ciąży.

Wskaż zdania prawdziwe: Możliwe odpowiedzi: 1. Minerwa jest boginią księżyca i lasów. 2. Diana jest boginią mądrości i literatury. 3. Wenus na obrazie Sandro Botticelliego przypłynęła morze na wielkiej muszli. 4. Junona była między innymi patronką kobiet w ciąży.

Połącz w pary przedstawienia bogiń rzymskich z ich łacińskimi opisami:

dea sapientiae et litterārum, dea lūnae et silvārum, puerperārum patrōna, dea flōrum et vērīs, dea amōris

.................

.................

.................

.................

.................

Hera (Junona)

RWrGcbfUaMy6u1

Ilustracja autorstwa Waltera Crane’a pod tytułem „Skarga pawia” przedstawia zwierzęta i boginię. Bogini Junona została przedstawiona jako młoda rudowłosa kobieta siedząca na wysokim tronie. Kobieta ubrana jest w długą biała suknię, w jednej dłoniach trzyma złote berło i jabłko. Pod tronem widoczne są dwa pawie oraz gęś. Jeden z pawi ma łeb skierowany w stronę bogini, ma on niebieskie umaszczenie oraz kolorowe pawie oczy. Drugi paw znajduje się z prawej strony tronu i siedzi. Obok niej widoczna jest biała gęś. W tle widoczne jest niebieskie niebo oraz białe gwiazdki.

Z ciemnych obłoków wysuwają się dwa pawie. Za nimi druga para, trzecia, czwarta - cały rój pawi. Roztaczają szeroko skrzydła, z których słońce dobywa ogni różnobarwnych. Błękitnawe szyje ptaków wyginają się w locie. Ciągną złocisty rydwan. Lejce, delikatne jak przędza pajęcza, trzyma w białych dłoniach bogini Iris o skrzydłach tęczowych. Tuż za nią, wsparta na berle, stoi druga bogini: wysoka, dumna, ubrana w fałdziste szaty, na głowie ma diadem z gwiazd, spod którego patrzą ciemne, surowe, rozkazujące oczy - Hera, królowa nieba, małżonka Zeusa. Odbywa ranną przejażdżkę nad światem, który uważa za swoją własność.[...]

Białoramienna bogini była patronką niewiast. Do niej modliły się panny w dniu ślubu, ona opiekowała się macierzyństwem i niosła pociechę wdowom. W Olimpii, gdzie stała jedna z najstarszych świątyń Hery, odbywały się co pięć lat igrzyska dziewcząt.[...] W czasach pierwotnych jej wizerunkiem był prosty słup lub belka. Później przedstawiano ją jako poważną matronę o majestatycznej urodzie. Tak ją wyrzeźbił Poliklet w kolosalnym posągu, który stał w świątyni Hery w Argos. Bogini siedziała na tronie trzymając w jednej ręce jabłko granatu, symbol płodności, w drugiej berło z kukułką, ptakiem jej poświęconym.

Źródło: Jan Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Londyn 1992 r., s. 54‑55

R1XRtT1JTnbj7

Ćwiczenie 3

Wskaż, w którym mieście stała najstarsza świątynia Hery. Możliwe odpowiedzi: 1. W Argos 2. W Olimpii 3. W Atenach

Wskaż, w którym mieście stała najstarsza świątynia Hery. Możliwe odpowiedzi: 1. W Argos 2. W Olimpii 3. W Atenach

Popatrz na terakotową figurkę przedstawiającą Herę i podaj, który z atrybutów wspomniany w tekście jest widoczny na zdjęciu:

• owoc granatu
• paw
• kukułka

Hera - pochodzenie

Hera, w Rzymie utożsamiana z Junoną, była córką Kronosa i Rei. Podzieliła los rodzeństwa i stała się ofiarą ojca, który połykał swoje dzieci od razu po narodzinach. Została uratowana przez najmłodszego brata - Zeusa, który ją pokochał. [...] Ona jednak, jako jedyna spośród wszystkich kobiet - bogiń i śmiertelniczek - pozostawała nieczuła na jego względy, a wręcz unikała natrętnego adoratora. Zeus, który z każdą chwilą pożądał Hery coraz bardziej, postanowił posłużyć się podstępem. Wykorzystał wrażliwość ukochanej i zmienił się w wycieńczoną kukułkę o piórach przemokłych na deszczu. gdy Hera czule pochyliła się nad ptakiem i przytuliła go do swojego łona, by ogrzać biedne zwierzątko, Zeus przybrał z powrotem własną postać i już nie wypuścił bogini ze swych objęć. Ślub młodej pary odbył się w wiecznie zielonym ogrodzie Hesperyd, gdzie Hera posadziła złote jabłka.

Źródło: Katarzyna Marciniak, Mitologia grecka i rzymska. Spotkania ponad czasem, Warszawa 2018, s. 273

RHY2vp2RHi4961

Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie bogini Hery, która została przedstawiona jako kobieta w średnim wieku, o długich włosach przykrytych koroną. Twarz Hery nie zdradza emocji, ma ona szeroko otwarte oczy i delikatnie rozchylone usta. Fotografia została wykonana na tle brązowej ściany.

Zazdrosna małżonka

Małżeństwo z Zeusem dało Herze władzę na Olimpie, jednak szczęście małżeńskie często zakłócały zdrady Gromowładnego, który stosował różne fortele, by zaznać rozkoszy fizycznych ze śmiertelniczkami i jednocześnie uniknąć gniewu zazdrosnej żony. Wielokrotnie wybranki Zeusa padały ofiarą rozwścieczonej bogini.

RgwwP2VEDtRkG1

Czarno-biała ilustracja autorstwa Jean-Jacques François Le Barbier pod tytułem „Junona i Kallisto” przedstawia dwie kobiety w lesie. Junona została przedstawiona jako kobieta w średnim wieku, o ciemnych włosach spiętych w kok. Kobieta ubrana jest w dwukolorową suknię sięgającą do kostek. Kobieta jedną ręką ciągnie trzymając za włosy młodą blondwłosą Kallisto, która ubrana jest w białą tunikę. Na twarzy kobiety widoczne jest przerażenie i ból, próbuje się bronić przed Junoną. W tle widoczne są drzewa i góry na których siedzą pawie.

Towarzyszka Artemidy Kallisto wpadła w oko Zeusowi, przybrał więc postać Apolla i zbliżył się do niej. Dziewczyna złamała ślub czystości i powiła syna Arkasa. Rozgniewana Hera zamieniła kochankę męża w niedźwiedzicę, którą następnie zabił na polowaniu jej własny syn - Arkas. Zeus zlitował się nad nimi i przeniósł oboje na nieboskłon jako Małą i Wielką Niedźwiedzicę.

RvuF0Mv0I0ksa1

Obraz autorstwa Davina Teniersa Starszego pod tytułem „Jowisz przekazuje Junonie Io zmienioną w jałówkę” przedstawia dwie osoby oraz zwierzęta. Hermes został przedstawiony plecami do widza, ma on średniej długości ciemne włosy oraz zarost. Jest on ubrany w biało-czerwone szaty przykrywający jego dolne części ciała. Przed nim znajduje się Junona, która została przedstawiona jako kobieta w średnim wieku. Ma ona brązowe włosy, na której widoczna jest złota korona. Ubrana jest w zielono-fioletową suknię, jedną dłoń trzyma na piersi, a drugą na jałówce stojącej obok. Tą jałówką okazuje się być Io, była kapłanka Hery, w którą została zamieniona przez Zeusa. Na drugim planie widoczne są dwa pawie, a w tle widoczne są drzewa oraz góry.

Inną wybranką Zeusa była Io, kapłanka Hery. Zeus uwiódł ją pod osłoną chmury, jednak nie udało mu się oszukać podejrzliwej żony. Gdy Hera zaskoczyła kochanków, Zeus zamienił Io w jałówkę, ale zazdrosna małżonka uprosiła u niego zwierzę w podarunku i kazała ją pilnować stuokiemu Argusowi. Na polecenie Zeusa Hermes zabił potwora i uwolnił Io. Wtedy Hera zesłała na nią olbrzymiego gza, przed którym jałówka musiała uciekać z kraju do kraju. Przez nazwany na jej cześć Bosfor dostała się do Azji, aż wreszcie znalazła spokój w Egipcie, gdzie Zeus przywrócił jej postać ludzką.

R14lyrKr35jrW

Ćwiczenie 5

Towarzyszka Artemidy Kallisto została zamieniona przez Herę w: Możliwe odpowiedzi: 1. W niedźwiedzicę 2. W łanię 3. W Owcę.

Towarzyszka Artemidy Kallisto została zamieniona przez Herę w: Możliwe odpowiedzi: 1. W niedźwiedzicę 2. W łanię 3. W Owcę.

Wybierz fotografię, która przedstawia mit o Kallisto:

• 1
• 2
• 3

Hera - ciekawostki

R1CYGHP3zvT5V1

Obraz autorstwa Jacopo Tintoretto pod tytułem „Pochodzenie Drogi Mlecznej” przedstawia grupę osób przebywających na chmurze. W centrum obrazu znajduje się naga kobieta rudowłosa kobieta – Hera, która odrywa od swojej piersi małego Heraklesa. Mleko z jej piersi trysnęło na niebie tworząc drogę mleczną. Obok niej widoczny jest Zeus z Heraklesem na rękach. Zeus został przedstawiony jako młody mężczyzna o średniej długości włosach. Ubrany jest w niebiesko-czerwone szaty. Wokół Zeusa i Hery widoczne są małe skrzydlate amorki.

Pochodzenie Drogi Mlecznej: Zeus pragnąc zapewnić nieśmiertelność Heraklesowi - synowi, którego właśnie urodziła mu Alkmena - poczekał aż Hera pogrąży się we śnie. Wówczas delikatnie przystawił jej niemowlę do piersi. Herakles zaczął łakomie ssać boskie mleko królowej Olimpu. Bogini obudziła się i zrozumiała, że karmi nie swoje dziecko. Oderwała małego Heraklesa od piersi, a mleko, które z nich trysnęło, rozlało się po niebie. Jeszcze dziś widzimy jego ślad w postaci Drogi Mlecznej.

Źródło: Katarzyna Marciniak Mitologia grecka i rzymska. Spotkania ponad czasem., Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2018, s. 273

R1dOuHrN7E09w1

Obraz autorstwa Jamesa Barrego pod tytułem „Jowisz i Junona na górze Ida” przedstawia parę leżącą wśród skał. Zeus został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku o ciemnej karnacji. Ma on bardzo długie włosy oraz bujny zarost. Obok niego znajduje się młoda ciemnowłosa półnaga kobieta przepasana białym materiałem. Para namiętnie patrzy na siebie, szykuje się do pocałunku. W tle widoczne są góry i chmury.

Podczas wojny trojańskiej, która wybuchła w dużej mierze z powodu pychy Hery, władczyni Olimpu wspierała Greków. Przyczyna była oczywista - Parys, książę trojański przyznał miano “najpiękniejszej” nie jej, a bogini miłości Afrodycie. Stąd, podczas zmagań wojennych Hera wszelkimi sposobami pomagała AchajomAchajowieAchajom. Posunęła się nawet do podstępu, by odwrócić uwagę Zeusa od działań wojennych, w których przyrzekł on przechylić szalę zwycięstwa na rzecz Trojan. Przekonała Hypnosa, by uśpił Zeusa, który przebywał wtedy na górze Ida. Sama zaś udała się na szczyt Idy, by połączyć się z mężem w łożu i uśpić jego czujność przed przybyciem Hypnosa.
Tak opisuje tę scenę Homer (Iliada, w. 346 - 351)

Pod nimi boska ziemia miękka się okryła
Trawą, kwieciem lotosu, krokusa, hiacyntu
Bujnym i błogim, które było dla nich łożem.
Na nim legli, okryli się zaś piękną chmurą
Złotą. Rzęsiste krople rosy zaświeciły.

Słowniki

Galeria dzieł sztuki

RWrGcbfUaMy6u1

Ilustracja autorstwa Waltera Crane’a pod tytułem „Skarga pawia” przedstawia zwierzęta i boginię. Bogini Junona została przedstawiona jako młoda rudowłosa kobieta siedząca na wysokim tronie. Kobieta ubrana jest w długą biała suknię, w jednej dłoniach trzyma złote berło i jabłko. Pod tronem widoczne są dwa pawie oraz gęś. Jeden z pawi ma łeb skierowany w stronę bogini, ma on niebieskie umaszczenie oraz kolorowe pawie oczy. Drugi paw znajduje się z prawej strony tronu i siedzi. Obok niej widoczna jest biała gęś. W tle widoczne jest niebieskie niebo oraz białe gwiazdki.

RHY2vp2RHi4961

Fotografia nieznanego autora przedstawia popiersie bogini Hery, która została przedstawiona jako kobieta w średnim wieku, o długich włosach przykrytych koroną. Twarz Hery nie zdradza emocji, ma ona szeroko otwarte oczy i delikatnie rozchylone usta. Fotografia została wykonana na tle brązowej ściany.

RgwwP2VEDtRkG1

Czarno-biała ilustracja autorstwa Jean-Jacques François Le Barbier pod tytułem „Junona i Kallisto” przedstawia dwie kobiety w lesie. Junona została przedstawiona jako kobieta w średnim wieku, o ciemnych włosach spiętych w kok. Kobieta ubrana jest w dwukolorową suknię sięgającą do kostek. Kobieta jedną ręką ciągnie trzymając za włosy młodą blondwłosą Kallisto, która ubrana jest w białą tunikę. Na twarzy kobiety widoczne jest przerażenie i ból, próbuje się bronić przed Junoną. W tle widoczne są drzewa i góry na których siedzą pawie.

RvuF0Mv0I0ksa1

Obraz autorstwa Davina Teniersa Starszego pod tytułem „Jowisz przekazuje Junonie Io zmienioną w jałówkę” przedstawia dwie osoby oraz zwierzęta. Hermes został przedstawiony plecami do widza, ma on średniej długości ciemne włosy oraz zarost. Jest on ubrany w biało-czerwone szaty przykrywający jego dolne części ciała. Przed nim znajduje się Junona, która została przedstawiona jako kobieta w średnim wieku. Ma ona brązowe włosy, na której widoczna jest złota korona. Ubrana jest w zielono-fioletową suknię, jedną dłoń trzyma na piersi, a drugą na jałówce stojącej obok. Tą jałówką okazuje się być Io, była kapłanka Hery, w którą została zamieniona przez Zeusa. Na drugim planie widoczne są dwa pawie, a w tle widoczne są drzewa oraz góry.

R1CYGHP3zvT5V1

Obraz autorstwa Jacopo Tintoretto pod tytułem „Pochodzenie Drogi Mlecznej” przedstawia grupę osób przebywających na chmurze. W centrum obrazu znajduje się naga kobieta rudowłosa kobieta – Hera, która odrywa od swojej piersi małego Heraklesa. Mleko z jej piersi trysnęło na niebie tworząc drogę mleczną. Obok niej widoczny jest Zeus z Heraklesem na rękach. Zeus został przedstawiony jako młody mężczyzna o średniej długości włosach. Ubrany jest w niebiesko-czerwone szaty. Wokół Zeusa i Hery widoczne są małe skrzydlate amorki.

R1dOuHrN7E09w1

Obraz autorstwa Jamesa Barrego pod tytułem „Jowisz i Junona na górze Ida” przedstawia parę leżącą wśród skał. Zeus został przedstawiony jako mężczyzna w średnim wieku o ciemnej karnacji. Ma on bardzo długie włosy oraz bujny zarost. Obok niego znajduje się młoda ciemnowłosa półnaga kobieta przepasana białym materiałem. Para namiętnie patrzy na siebie, szykuje się do pocałunku. W tle widoczne są góry i chmury.

RH7RNjuDfPQIq1

Fotografia nieznanego autora prezentuje rzeźbę bogini Junony, która odpoczywa pod drzewem. Junona została przedstawiona, jako młoda kobieta, o długich ciemnych włosach spiętych w kok. Ubrana jest w długą i zwiewną tunikę. Obok kobiety widoczna jest gęś oraz pies. Płaskorzeźba znajduje się przed wodopojem.

RWbJoP1ozATRp1

Praca Sandro Botticelliego pod tytułem „Narodziny Wenus” przedstawia bogini Wenus, która dopływa do brzegu na wielkiej muszli. Wenus została przedstawiona, jako młoda naga rudowłosa kobieta. Kobieta jedną dłonią przykrywa piersi, a drugą genitalia. Z prawej strony widoczna jest Hora (jedna z bogiń pór roku), ma ona długie rude włosy i ubrana jest w białą suknię. W jej dłoniach widoczna jest czerwony płaszcz, którym chce okryć Wenus. Z lewej strony dzieła widoczne są dwie splecione ze sobą skrzydlate osoby, które dmuchają w muszlę Wenus.

RlnmO9NJDN20x1

Praca autorstwa Elihu Veddera pod tytułem „Minerva” i przedstawia pozującą bogini Minerwę na tle promieni słonecznych. Minerwa została przedstawiona jako młoda ciemnowłosa kobieta pozująca z profilu. Jest ubrana w złotą łuskową zbroję, na której widoczny jest symbol słońca. Do zbroi przypięte są dwie szaty tj. niebieska i czerwona.

R1YfdA71K9jr01

Obraz autorstwa Luca Penniego pod tytułem „Diana łowczyni” przedstawia młodą nagą kobietę wędrującą wraz ze swoim psem przez las. Diana ma długie jasne włosy spięte w kok, na jej plecach widoczny jest kołczan pełen strzał. W jednej dłoni trzyma łuk, a w drugiej strzałę. Ciało kobiety przepasane jest pomarańczowym materiałem. U jej boku widoczny jest pies myśliwski o białym umaszczeniu. W tle widoczny jest las i góry.

R1J25at33DmSz1

Obraz autorstwa Aleksandra Roslina pod tytułem „Flora” przedstawia młodą blondwłosą kobietę, siedzącą pod drzewem. Flora ma długie włosy, na których widoczny jest kwiecisty wianek. Ubrana jest w białą halkę spod której wystaje pierś. Dolna część ciała kobiety jest przykryta czerwonym materiałem, na którym widoczne są kwiaty. W oddali widoczne są drzewa i bezchmurne niebo.

Bibliografia

Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1997.

Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003.

J. Parandowski, Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Londyn 1992.

K. Marciniak, Mitologia grecka i rzymska. Spotkania ponad czasem, Warszawa 2018.

Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990.