Czy nie zastanawiało cię, dlaczego woda gazowana ma lekko kwaśny smak? Zamieszczona na etykiecie takiej wody informacja „nasycona dwutlenkiem węgla” podpowiada nam, co się stało po wprowadzeniu tej substancji do wody.
R18Dqz4V2r0941
Już wiesz
w jaki sposób otrzymuje się kwasy beztlenowe, jaką mają budowę, właściwości i zastosowania;
czym są wskaźniki i jakie zabarwienie przyjmują w wodzie, kwasach i zasadach.
Nauczysz się
zdefiniować pojęcie kwasu tlenowego;
projektować metody otrzymywania kwasów tlenowych;
opisywać budowę kwasów tlenowych.
iC95IQXM9E_d5e269
1. Otrzymywanie kwasów tlenowych
R1TNtTWlHnJa61
Polecenie 1
Na podstawie filmu „Otrzymywanie kwasu siarkowego(IV)” zaprojektuj doświadczenie, które pozwoli otrzymać kwas fosforowy(V).
Wskazówka
W wyniku spalenia fosforu w tlenie powstaje tlenek fosforu(V).
Czy po wprowadzeniu do wody produktu spalania fosforu czerwonego w tlenie zmieni się jej odczyn?
Hipoteza
Produkt spalania fosforu czerwonego w tlenie po wprowadzeniu do wody zmieni jej odczyn, ponieważ w wyniku jego reakcji z wodą powstanie kwas.
Co będzie potrzebne
kolba stożkowa z zebranym wcześniej tlenem,
łyżka do spalań z korkiem,
zlewka,
fosfor czerwony,
woda,
uniwersalny papierek wskaźnikowy,
bagietka.
Instrukcja
Na łyżce do spalań umieść niewielką ilość fosforu i zapal go w płomieniu palnika.
Łyżkę z zapalonym fosforem wprowadź do kolby stożkowej wypełnionej tlenem.
Po pewnym czasie wyjmij łyżkę z kolby, a następnie wlej do niej trochę wody i wstrząśnij.
Krople otrzymanego w ten sposób roztworu nanieś na wilgotny uniwersalny papierek wskaźnikowy.
Obserwuj zachodzące zmiany.R1C4GLiCXEMa01
Podsumowanie
W wyniku reakcji spalania fosforu (fosfor tworzy cząsteczki czteroatomowe)* w tlenie otrzymujemy tlenek fosforu(V), który powstaje w postaci białych dymów.
Tlenek ten reaguje z wodą, tworząc kwas, o czym świadczy czerwona barwa uniwersalnego papierka wskaźnikowego.
Kwasy tlenowekwas tlenowyKwasy tlenowe otrzymuje się m.in. w wyniku reakcji tlenku niemetalu z wodą:
np.
Rzymska cyfra podawana w nawiasie po nazwie kwasu tlenowego informuje o wartościowości niemetalu, od którego kwas bierze swą nazwę – kwas siarkowy(VI).
*Tlenek siarki(VI) powstaje w wyniku reakcji tlenku siarki(IV) z tlenem w obecności katalizatora (substancji, która przyspiesza reakcję chemiczną, sama nie ulegając w niej trwałym przemianom)
Zapamiętaj!
Niektóre tlenki niemetali nie reagują z wodą. Reakcji takiej nie ulegają np.:
Ciekawostka
Wody gazowane otrzymuje się przez wprowadzenie pod ciśnieniem tlenku węgla(IV) do wody, w wyniku czego powstaje kwas węglowy, a napój nabiera lekko kwaśnego, orzeźwiającego smaku. Kwas węglowy jest bardzo nietrwały i szybko ulega rozkładowi na wodę i tlenek węgla(IV). Tak też się dzieje po otwarciu butelki z wodą gazowaną.
RbaIqgp5w1Sfn1
iC95IQXM9E_d5e446
2. Budowa kwasów tlenowych
Nazwy kwasów tlenowych tworzymy, dodając do wyrazu kwaskwaskwas formę przymiotnikową nazwy niemetalu wchodzącego w skład reszty kwasowej (z cząstką -owy), a w nawiasie – wartościowość tego niemetalu. kwas siarkowy(IV) kwas siarkowy(VI)
Jeżeli niemetal, jak np. węgiel, tworzy tylko jeden kwas tlenowy, wówczas w jego nazwie kwasu nie podaje się wartościowości. Dlatego kwas o wzorze ma nazwę „kwas węglowy”.
Wzór ogólny kwasów ma postać:
gdzie: – reszta kwasowa (reszta kwasowa zbudowana jest z atomu lub atomów niemetalu i atomów tlenu), – liczba atomów wodoru w cząsteczce kwasu (wartościowość reszty kwasowej).
RYiYPaShvCB9x1
*Tlenek kwasowy – (bezwodnik kwasowy) najczęściej tlenek niemetalu, który w reakcji z wodą tworzy kwas.
R1k1TapHBwrJy1
iC95IQXM9E_d5e505
Podsumowanie
Kwasy tlenowe powstają w wyniku reakcji niektórych tlenków niemetali z wodą.
Nazwy kwasów tlenowych tworzy się, dodając do wyrazu kwas nazwę niemetalu wchodzącego w skład tego kwasu z cząstką -owy. W nawiasie podaje się wartościowość tego niemetalu (jeżeli może on tworzyć kilka kwasów).
Wartościowość reszty kwasowej jest równa liczbie atomów wodoru w cząsteczce tego kwasu.
Praca domowa
Polecenie 2.1
Odszukaj w karcie charakterystyki kwasu siarkowego(VI) i azotowego(V) punkty: 2. Identyfikacja zagrożeń i 4. Środki pierwszej pomocy.
Polecenie 2.2
Oblicz wartościowość fosforu w cząsteczce kwasu o wzorze i podaj jego nazwę.
Polecenie 2.3
Używając dowolnej techniki, wykonaj modele cząsteczek trzech wybranych kwasów tlenowych. Rezultaty pracy zaprezentuj na forum klasy.
iC95IQXM9E_d5e567
Słowniczek
kwas
kwas
związek chemiczny, którego cząsteczki są zbudowane z jednego atomu lub większej liczby atomów wodoru i reszty kwasowej
kwas tlenowy
kwas tlenowy
związek chemiczny, którego cząsteczki zbudowane są z jednego atomu lub większej liczby atomów wodoru i reszty kwasowej zawierającej atom(y) tlenu
iC95IQXM9E_d5e626
Zadania
Ćwiczenie 1
Rah5Zc3lWWzLp1
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Oceń prawdziwość podanych informacji.
Prawda
Fałsz
W wyniku reakcji każdego tlenku metalu z wodą powstaje kwas tlenowy.
□
□
W wyniku reakcji tlenku azotu(V) z wodą powstaje kwas azotowy(V).
□
□
Kwas chlorowodorowy to kwas tlenowy.
□
□
W wyniku reakcji tlenku węgla(II) z wodą powstaje kwas węglowy.
□
□
W nazwie kwasu węglowego nie podaje się wartościowości węgla.
□
□
Ćwiczenie 2
R1YSb7s0wkPzV1
Ćwiczenie 3
ReyDOZujqf1jY1
Ćwiczenie 4
RsM7EGcfY1GxW1
Uzupełnij luki poprzez przeciągnięcie elementów tak, aby otrzymać model cząsteczki kwasu siarkowego(VI) i kwasu siarkowego(IV).