Lasy Polski
W strefie krajobrazowej lasów liściastych i mieszanych, w której leży Polska, las jest naturalną formą pokrycia terenu. Gdyby człowiek w żaden sposób nie zagospodarowywał przestrzeni, niemal cały obszar naszego kraju porastałby las – tereny piaszczyste las sosnowy, tereny gliniaste i lessowe las liściasty z dębami i bukami, w zalewanych dolinach rzek pojawiałyby się zarośla i lasy łęgowe, a na bagnach olsze i brzozy. Tylko najwyższe partie gór byłyby pozbawione pokrywy leśnej. Tak się jednak nie dzieje. Zdecydowana większość lasów, zwłaszcza liściastych, ustąpiła miejsca polom ornym, drewno zaś było poszukiwanym surowcem budowlanym. Wszystko to przyczyniło się do znacznego zmniejszenia powierzchni lasów. Korzystając z tego materiału dowiesz się, czym jest lesistość i jak zmienia się ona z biegiem czasu. Poznasz też kompleksy leśne, które przed wiekami porastały teren Polski i do dziś zachowały cechy naturalne.
główne cechy krajobrazów Polski.
Scharakteryzujesz rozmieszczenie lasów na terenie Polski.
Rozróżnisz rodzaje lasów w Polsce i określisz warunki, w jakich powstały.
Wyjaśnisz zróżnicowanie przestrzenne wskaźnika lesistości Polski.
Wskażesz na mapie położenie pozostałości dawnych puszcz i scharakteryzujesz ich cechy.
Rozwój roślinności na obszarze Polski
Roślinność Polski początkowo kształtowana była przez warunki klimatyczne panujące w holocenie i migracje gatunków m.in. z zachodniej i wschodniej, w mniejszym stopniu południowej Europy. Rozwój szaty roślinnej na terenie Polski rozpoczął się po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia Wisły (bałtyckie/północnopolskie), ok. 10,5–12 tys. lat temu. Początkowo, w późnym glacjale miejsca pozbawione trwałej pokrywy lodowej zajęła bezleśna tundra, na którą wraz z ocieplaniem się klimatu zaczęły wkraczać lasy. W początkach holocenu zajęły one wszystkie właściwe im siedliskasiedliska. Nieco później zróżnicowały się na istniejące do dziś typy zbiorowisk leśnych, zarówno niżowych, jak i górskich. Dawne gatunki tundrowe w większości wyginęły, a jedynie niewielka ich liczba (ok. 50 gatunków) zachowała się do dziś (tzw. plejstoceńskie relikty). Należą do nich m.in.: wierzba lapońska, wierzba żyłkowana, brzoza karłowata, brzoza niska, a z roślin zielnych: bagno zwyczajne, bażyna, żurawina, wielosił błękitny, dębik ośmiopłatkowy i in.
Współczesna flora Polski należy do strefy lasów liściastych i mieszanych. Obejmuje m.in. ponad 2 300 gatunków roślin naczyniowych, ok. 600 gatunków mchów, 250 gatunków wątrobowców, 1 600 gatunków porostów.
Lasy w Polsce
W Polsce, na podstawie ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, lasem nazywamy grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, który pokryty jest roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub jest jej przejściowo pozbawiony. Musi spełniać jeden z następujących warunków: być przeznaczony do produkcji leśnej, stanowić rezerwat przyrody lub wchodzić w skład parku narodowego czy też być wpisany do rejestru zabytków.
Mapa interaktywna
Zaznacz 4 województwa o największym udziale lasów w ogóle powierzchni województwa.
Wyjaśnij dlaczego na Lubelszczyźnie lasy zajmują małą powierzchnię.
Zaznacz województwo, którego dotyczy opis.
Wskaż poprawne zakończenie poniższych zdań:
Polskie lasy są w znacznej części zbiorowiskami sztucznymi, ukształtowanymi w wyniku prowadzonej w przeszłości gospodarki leśnej, kiedy to w ramach zalesień tworzono monokultury sosnowe lub świerkowe, zaspokajające duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników. Dziś, zgodnie z polityką leśną państwa, w polskich lasach dokonywana jest przebudowa drzewostanów zmierzająca do zwiększenia udziału gatunków liściastych i zróżnicowania struktury wiekowej i gatunkowej drzewostanu.
Powierzchnia leśna w Polsce wykazuje znaczne rozdrobnienie. Lasy tworzą ponad 23 tys. kompleksów, spośród których połowa ma powierzchnię poniżej 25 ha każdy.
Naturalne zwarte kompleksy leśne będące pozostałością dawnych puszcz, powstałe i utrzymujące się bez udziału człowieka lub takie, w których procesy rozwoju roślinności zatarły skutki gospodarczej działalności i upodobniły je do pierwotnej postaci, zajmują niespełna 10% powierzchni i w większości objęte są różnymi formami ochrony przyrody (rezerwaty, parki narodowe, obszary Natura 2000 i in.). Występują one, poza nielicznymi wyjątkami, na mało żyznych glebach piaszczystych lub na glebach górskich, nieprzydatnych do uprawy rolniczej.
Lasy iglaste
Struktura gatunkowa lasów
W polskich lasach dominują gatunki iglaste, które łącznie zajmują 68,3% powierzchni. Należą do nich sosna, modrzew, świerk i jodła. Gatunki liściaste pojawiają się na 31,7% powierzchni, a wśród nich przeważają dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby. Gatunkiem dominującym na terenach nizinnych i wyżynnych jest sosna zwyczajna. Tak znaczna przewaga sosny wynika ze wspomnianego powyżej sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości, kiedy to w ramach prowadzonych zalesień tworzono monokultury sosnowe. Na obszarach górskich przeważają świerk i buk. Świerk również jest gatunkiem wprowadzonym przez człowieka. W Karpatach w ciągu kilkuset ostatnich lat buczyny charakterystyczne dla regla dolnego w większości zostały zastąpione sztucznymi borami świerkowymi.
Obecnie prowadzona gospodarka leśna jest ukierunkowana na dostosowanie składu gatunkowego do cech siedliska. Dzięki temu w lasach systematycznie zwiększa się udział gatunków liściastych. Coraz częściej w lasach pojawiają się dęby, jesiony, klony, jawory, wiązy, a także brzozy, buki, olchy, topole, graby, osiki, lipy i wierzby. Leśnicy odeszli bowiem od tworzenia monokultur leśnych i coraz częściej dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do warunków siedliska. Dzięki temu w latach 1945‑2020 powierzchnia drzewostanów liściastych wzrosła z 13% do 31%.
Gatunek drzewa | Powierzchnia lasów w tys. ha | Udział w % |
|---|---|---|
OGÓŁEM | 9464,2 | 100 |
Drzewa iglaste, w tym: | 6327,3 | 68,3 |
sosna | 5396,6 | 58,2 |
świerk | 502,4 | 5,4 |
jodła | 302,6 | 3,3 |
Drzewa liściaste, w tym: | 2931,6 | 31,7 |
dąb | 739,2 | 8,0 |
brzoza | 647,1 | 7,0 |
buk | 573,1 | 6,2 |
olsza | 520,6 | 5,6 |
grab | 129,7 | 1,4 |
osika | 80,3 | 0,9 |
topola | 7,9 | 0,1 |
Indeks górny Źródło danych: stat.gov.pl, licencja: CC BY‑SA 3.0 Indeks górny koniecŹródło danych: stat.gov.pl, licencja: CC BY‑SA 3.0
W polskich lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat, jest coraz więcej drzew liczących ponad 80 lat. Od końca II wojny światowej ich powierzchnia wzrosła z 0,9 mln ha do ponad 2,1 mln ha w 2020 roku. Najcenniejsze pod względem przyrodniczym drzewostany liczące powyżej 100 lat zajmują około 14% powierzchni.
Lesistość
Do określenia stopnia pokrycia lasem określonej powierzchni (np. państwa, województwa, powiatu, okręgu itp.) służy wskaźnik lesistości. Określa on procentowy udział powierzchni leśnej w całkowitej powierzchni konkretnego obszaru.
Mapa interaktywna
Przyporządkuj kraje o największej i najmniejszej lesistości w Europie do odpowiednich grup.
Zaznacz 5 krajów o wielkości lesistości zbliżonej do tej w Polsce.
Wyjaśnij, dlaczego w krajach skandynawskich lesistość jest najwyższa, w przeciwieństwie do pozostałych krajów Europy.
Lesistość Polski zmieniała się na przestrzeni dziejów. Począwszy od neolitu decydowała o niej gospodarcza działalność człowieka. Pierwsi rolnicy i hodowcy przywędrowali na teren południowej Polski ok. 7 000 lat temu, a 2 000 lat później zasiedlili także środkową i północną cześć kraju. Intensywnie wycinali lasy, chcąc pozyskać grunty pod uprawę rolniczą i zabudowę. Od początku istnienia państwa polskiego lasy stanowiły ważny zasób gospodarczy – dostarczały materiału do budowy domów, były źródłem smoły i węgla drzewnego oraz surowcem energetycznym. W wyniku procesów cywilizacyjnych i ekspansji człowieka obszary leśne w Polsce stopniowo zmniejszały swoją powierzchnię. Od XVII do XIX wieku jednym z głównych przyczyn zmniejszenia lesistości był rozwój górnictwa i kolei oraz innych gałęzi przemysłu, które wymagały dużego nakładu drewna. Dodatkowo do zmniejszenia lesistości przyczyniły się produkcja papieru, która oparta jest na surowcu drzewnym, oraz przemysł włókienniczy wymagający chemicznego przerobu drewna. Pod koniec XVIII wieku lesistość Polski wynosiła ok. 40%. Znaczne przyspieszenie procesów wylesiania nastąpiło w XIX i XX wieku. Po II wojnie światowej, w 1946 roku, lesistość wynosiła już tylko 20,8%.
Ubytek powierzchni leśnej powodują także katastrofy naturalne i antropogeniczne (np. anomalie pogodowe i związane z tym susze, huragany czy ogromne opady śniegu, pożary, oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza, wód i gleby, pojawienie się szkodników), choć nie jest on tak znaczący, jak w przypadku eksploatacji gospodarczej. W Polsce w 2017 r. w wyniku nawałnic w Borach Tucholskich zostało powalonych prawie 10 mln mIndeks górny 33 drzew oraz uszkodzonych 120 tys. ha lasów.

Zanieczyszczenie powietrza gazami emitowanymi z elektrowni i elektrociepłowni znajdujących się u styku granic Polski, Czech i Niemiec oraz powstające w ich efekcie kwaśne opadykwaśne opady stały się przyczyną zamierania drzewostanów w latach 70. i 80. XX w. w Sudetach. Klęska ekologiczna objęła obszar około 15 tys. ha. Bardzo poważnie wylesione zostały Góry Izerskie i Karkonosze, masowe zamieranie drzewostanów obserwowano też w Sudetach Wschodnich, np. w Masywie Śnieżnika.

Powierzchnia lasów w X i XXI w.
Powierzchnia lasów w Polsce wynosi 9464,2 tys. ha, a lesistość 29,6% (2020). Krajowy program zwiększania lesistości zakłada wzrost lesistości do 33 proc. w 2050 roku. Największą lesistością charakteryzują się województwa lubuskie, zachodniopomorskie, pomorskie i podkarpackie, najniższą łódzkie, mazowieckie, kujawsko‑pomorskie i lubelskie.
Województwo | Powierzchnia gruntów leśnych w tys. ha | Lesistość w % |
|---|---|---|
POLSKA | 9464,2 | 29,6 |
dolnośląskie | 611,8 | 29,9 |
kujawsko‑pomorskie | 432,2 | 23,5 |
lubelskie | 596,0 | 23,4 |
lubuskie | 710,3 | 49,3 |
łódzkie | 397,5 | 21,4 |
małopolskie | 439,3 | 28,6 |
mazowieckie | 845,3 | 23,4 |
opolskie | 257,9 | 26,7 |
podkarpackie | 691,8 | 38,2 |
podlaskie | 634,8 | 31,0 |
pomorskie | 685,0 | 36,4 |
śląskie | 405,8 | 32,1 |
świętokrzyskie | 338,0 | 28,3 |
warmińsko‑mazurskie | 787,1 | 31,7 |
wielkopolskie | 788,8 | 25,8 |
zachodniopomorskie | 842,6 | 35,8 |
Indeks górny Źródło danych: stat.gov.pl, licencja: CC BY‑SA 3.0 Indeks górny koniecŹródło danych: stat.gov.pl, licencja: CC BY‑SA 3.0
Polska na tle krajów europejskich charakteryzuje się średnią lesistością. W takich krajach jak Szwecja, Finlandia, Austria, Słowenia, Litwa i Łotwa przekracza ona 50%. Wyraźnie wyższą lesistością charakteryzują się kraje o dużym udziale terenów nieprzydatnych do innych rodzajów użytkowania niż leśnictwo, m.in. obszarów bagiennych i górskich.
Typy lasów w Polsce
Polska leży w strefie lasów liściastych i mieszanych. Najpospolitszymi zbiorowiskami leśnymi w Polsce są jednak lasy iglaste (bory) i mieszane. Wielogatunkowe lasy liściaste występują na żyźniejszych glebach. Są to głównie lasy dębowo‑lipowo‑grabowe (tzw. grądy) i bukowe (buczyny). Na terenach podmokłych, w dnach dolin rzecznych i zabagnionych obniżeń pojawiają się lasy z olchą, topolą, wierzbą, wiązem i jesionem (tzw. lasy łęgowe) i olsy, w których gatunkiem dominującym jest olsza lub brzoza.

Bory
Bory – wysokopienne lasy iglaste – to najczęściej występujące w Polsce zbiorowiska leśne, zajmujące ok. 70% powierzchni wszystkich lasów. Występują na obszarze całej Polski od pobrzeża Bałtyku, przez pas nizin i wyżyn, aż do piętra regla górnego. Tak znacząca dominacja borów wynika z faktu, że rosną z reguły na glebach ubogich w składniki pokarmowe, kwaśnych i mało żyznych, które nie zostały wykorzystane rolniczo w czasie minionych stuleci. Drzewostan budują przede wszystkim sosna zwyczajna i świerk pospolity, niekiedy z udziałem jodły pospolitej i modrzewia polskiego (w granicach zasięgu). Warstwa runa jest bardzo uboga, występują w niej mchy, porosty, wrzosy, drobne krzewinki (borówka czarna, borówka brusznica) z niewielkim udziałem roślinności zielnej. Największe kompleksy borów występują w obrębie Borów Tucholskich, Borów Dolnośląskich (największego kompleksu leśnego w Polsce), Puszczy Kurpiowskiej, Puszczy Białej, Puszczy Augustowskiej, Puszczy Solskiej, Puszczy Piskiej, Puszczy Noteckiej i in.
Bory
Bory i lasy mieszane
Bory i lasy mieszane, w których współwystępują gatunki iglaste i liściaste, stanowią strefę przejściową między borami a lasami liściastymi. Podobnie jak bory, występują w całej Polsce, od pobrzeży, po górną granicę regla dolnego. Rosną na glebach o zróżnicowanej żyzności – bory mieszane na mniej żyznych, lasy mieszane na bardziej żyznych. Dominującym gatunkiem w drzewostanie jest sosna zwyczajna, która posiada na tym siedlisku optymalne warunki rozwoju. Gatunkami domieszkowymi są m.in.: świerk, dąb, buk, jodła, rzadziej modrzew, topola, brzoza, grab, lipa, klon i inne. W podszycie występują: kruszyna, leszczyna, jarząb (jarzębina) i trzmielina, a w runie m.in.: borówka, konwalia, malina, orlica. Bory mieszane występują m.in. w granicach Puszczy Kozienickiej, Puszczy Niepołomickiej, Puszczy Rominckiej, Puszczy Boreckiej, Puszczy Augustowskiej.

Lasy liściaste (grądy)
Grądy to wysokopienne, wielogatunkowe lasy liściaste rosnące na żyznych, zasobnych w składniki pokarmowe glebach we wszystkich regionach Polski, do wysokości 400—500 m n.p.m. Porastają m.in. żyzne gleby wytworzone z lessów i utworów gliniastych. W związku z tym obszary pierwotnie zajmowane przez grądy, dziś w ogromnej większości zostały zamienione na pola uprawne. Skład gatunkowy grądów jest bogaty i różnorodny. W drzewostanie dominują dąb, grab, lipa, klon, czasem także wiąz i buk.
Warstwa krzewów w lasach grądowych jest zwykle bogata, lecz nie osiąga dużego zwarcia z powodu cienistości lasu. Tworzą ją leszczyna, trzmielina, wiciokrzew, dereń oraz podrosty lip, grabu, klonu i dębów. Runo składa się z licznych gatunków roślin zielnych, takich jak: gajowiec żółty, podagrycznik pospolity, kopytnik pospolity, miodunka ćma, czworolist pospolity, niecierpek pospolity, zawilec gajowy i wiele innych. Grądy, będąc zbiorowiskami najbardziej niszczonymi przez człowieka ze względu na żyzne gleby przeznaczane pod uprawę rolniczą, zachowały się jedynie w miejscach trudnych do zajęcia ich pod uprawy rolne. Ich udział w powierzchni lasów w Polsce wynosi 8%. Jedne z najlepiej zachowanych zespołów grądowych występują w Puszczy Białowieskiej.
Grądy
Jeżeli głównym składnikiem drzewostanu jest buk, to las taki nosi nazwę buczyny. Na terenie północnej Polski, m.in. na obszarze Puszczy Bukowej, występuje buczyna pomorska. Na obszarach górskich rośnie buczyna sudecka i karpacka. Ta ostatnia niegdyś zajmowała niemal całe piętro regla dolnego w Karpatach od ok. 600 do 1 150 m n.p.m. Obecnie jeszcze zachowała się w nienaruszonym stanie w niektórych trudno dostępnych miejscach.
Z kolei zbiorowisko leśne, którego piętro drzew utworzone jest głównie przez dęby, nazywane jest dąbrową świetlistą. Dąbrowy występują na glebach suchych, zasobnych w wapń, wykształconych m.in. na wzgórzach morenowych, gdzie zajmują łagodne zbocza o ekspozycji południowej.
Dąbrowa i buczyna
Lasy łęgowe
W dolinach rzecznych, w strefie zalewów powodziowych, występują łęgi – wielogatunkowe lasy liściaste porastające żyzne mady rzeczne. W drzewostanie występują m.in.: dąb i jesion (dorastające niekiedy do imponujących rozmiarów) z domieszką wiązu, topoli, olszy, brzozy, a także jaworu, klonu i lipy. Bujnie rozwinięta jest także warstwa krzewów, w której występują czeremcha, dereń, leszczyna, trzmielina oraz podrosty gatunków drzewiastych. Gatunkami występującymi w dnie lasów łęgowych są m.in.: podagrycznik pospolity, kostrzewa olbrzymia, pokrzywa zwyczajna, wiązówka błotna i bluszczyk kurdybanek. Lasy łęgowe zaliczane są do zbiorowisk astrefowych, powstających w miejscach, gdzie wpływ warunków lokalnych (np. wodnych lub geologicznych), przeważa nad strefowością klimatu i gleb. Lasy te są zagrożone wskutek prac związanych z regulacją koryt rzecznych oraz melioracjami wodnymi. Ich najlepiej zachowane fragmenty występują w dolinach Odry, Warty, Sanu, Narwi, Bugu i dolnej Wisły oraz na Żuławach Wiślanych.
Łęgi


Olsy i brzeziny bagienne
Na terenach podmokłych, bagiennych dolin rzecznych, na zabagnionych brzegach jezior występują lasy olszowe (olsy) – wysokopienne lasy z dominującą w drzewostanie olszą czarną, oprócz której występować mogą jesion, brzoza i świerk zwyczajny. W podszycie pojawiają się kruszyna, leszczyna, jarząb (jarzębina), bez czarny, porzeczka i trzmielina. Stałe podtopienie wodami gruntowymi powoduje, że drzewostan, podszyt i runo tworzy charakterystyczny układ kępowy. Kępy są miejscem występowania wielu gatunków roślin, natomiast zagłębienia pomiędzy kępami są siedliskiem dla roślin bagiennych, m.in. różnych gatunków turzyc, kosaćca żółtego i knieci błotnej. Oprócz olsów na terenach bagiennych pojawiają się także lasy brzozowe (brzeziny), w których wyraźnie dominuje brzoza, a domieszkowo mogą występować także olsza i sosna. Olsy i brzeziny bagienne, ze względu na ich niedostępność, są trudne do zagospodarowania, dlatego można je uznać za zbiorowiska w pełni naturalne. Ich największe powierzchnie występują w Dolinie Biebrzy i na Polesiu, nieco mniejsze w Puszczy Kampinoskiej, Knyszyńskiej i Augustowskiej oraz w dolinie górnej Narwi.
Ols i brzezina
Lesistość w Polsce
Przeanalizuj poniższą mapę i przyporządkuj województwa o największej i najmniejszej lesistości do odpowiednich grup.
- dolnośląskie:
Struktura gatunkowa: sosna 37%, świerk 21%, buk 7%, dąb 12%, grab 1%; brzoza 7%; olsza 5%; pozostałe 10%. Typy lasów: bory mieszane i lasy mieszane 61%, lasy liściaste 26%, bory 13%
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku wynosiła niecałe 28,5 procent, a w rok później 28,5 procent. W dwa tysiące czwartym roku było to nieco ponad dwadzieścia dziewięć procent. W następnych latach tendencja wzrostowa, do około 29,9 procent w roku dwa tysiące dwudziestym pierwszym.
- kujawsko-pomorskie:
Struktura gatunkowa: sosna 77%, świerk 1%, buk 1%, dąb 8%, grab 1%, brzoza 5%, olsza 4%, pozostałe 3%. Typy lasów: bory mieszane i lasy mieszane 53%, bory 35%, lasy liściaste 12%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość do dwa tysiące piątego roku wynosiła około 23,1 procent. Wzrosła o jedna dziesiątą w następnych dwóch latach. 23,3 procent w latach 2008–2010. 23,4 procent w latach 2011–2015.
- lubelskie
Struktura gatunkowa: sosna 53%, świerk 1%, jodła 1%, buk 3%, dąb 14%, grab 6%, brzoza 8%, olsza 8%, pozostałe 6%. Typy lasów: bory mieszane i lasy mieszane 56%, lasy liściaste 26%, bory 18%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość wzrastała od dwa tysiące drugiego roku około 22,15 procent do 23 procent w roku dwa tysiące dziesiątym. W kolejnych latach nadal tendencja wzrostowa. W ostatnich dwóch latach lesistość na poziomie 23,4 procent.
- lubuskie:
Struktura gatunkowa: sosna 80%, świerk 2%, buk 2%, dąb 7%, brzoza 4%, olsza 2%, pozostałe 3 %. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 60%, bory 33%, lasy liściaste 7%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku 48,1 procent. W dwa tysiące trzecim około 48,5 procent. Od dwa tysiące czwartego do dwa tysiące szóstego roku około 48,6 procent. Następnie tendencja wzrostowa do poziomu około 49,3 procent w roku dwa tysiące szesnastym i latach późniejszych.
- łódzkie:
Struktura gatunkowa: sosna 74%, świerk 1%, buk 1%, dąb 8%, grab 1%, brzoza 8%, olsza 4%, pozostałe 3%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 62%, bory 30%, lasy liściaste 8%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w latach 2002–2004 około 20,6 procent. Następnie wzrasta do około 21 procent w roku dwa tysiące ósmym. W kolejnych latach zwiększa się, do około 21,6 procent, następnie spada i w ostatnich dwóch latach wynosi 21,4 procent.
- małopolskie
Struktura gatunkowa: sosna 35%, świerk 3%, jodła 17%, buk 21%, dąb 5%, grab 3%, brzoza 4%, olsza 5%, pozostałe 7%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 28%, bory 4%, lasy liściaste 68%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w latach 2002-2006 około 28,4 procent. W latach 2007–2009 około 28,5 procent. W latach 2010–2013 około 28,6 procent. W latach 2014–2019 około 28,7 procent. W kolejnych dwóch latach spadek do 28,6 procent.
- mazowieckie
Struktura gatunkowa: Sosna 70%, świerk 1%, jodła 1%, buk 1%, dąb 8%, grab 1%, brzoza 8%, olsza 7%, pozostałe 3%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 55%, bory 33%, lasy liściaste 12%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w latach 2002–2005 wynosiła około 22,1 procent. W latach 2006–2007 około 22,3 procent. W następnych latach tendencja wzrostowa do poziomu 23,5 procent w dwa tysiące dziewiętnastym roku. W latach 2020–2021 około 23,4 procent.
- opolskie
Struktura gatunkowa: Sosna 61%, świerk 2%, buk 3%, dąb 10%, grab 1%, brzoza 10%, olsza 5%, pozostałe 8%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 77%, lasy liściaste 17%, bory 6%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku około 26,2 procent. w latach 2003–2004 około 26,3 procent. W latach 2005–2007 około 26,4 procent. W latach 2008–2012 lesistość 26,5 procent. W latach 2013–2016 około 26,6 procent. W latach 2017–2021 około 26,7 procent.
- podkarpackie
Struktura gatunkowa: sosna 35%, świerk 3%, jodła 17%, buk 21%, dąb 5%, grab 3%, brzoza 4%, olsza 5%, pozostałe 7%. Typy lasów: Lasy liściaste 61%, bory mieszane i lasy mieszane 30%, bory 9%.Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku i dwa tysiące trzecim około 36,4 procent. Następnie notowane wzrosty do poziomu około 38,3 procent w latach 2017–2018. W kolejnych dwóch nieznaczny spadek, w ostatnim roku powrót do wartości 38,3 procent.
- podlaskie
Struktura gatunkowa: sosna 56%, świerk 10%, dąb 7%, grab 2%, brzoza 9%, olsza 11%, pozostałe 5%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 66%, lasy liściaste 19%, bory 15%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku około 29,6 procent. W kolejnych dwóch latach około 29,7 procent. W dwa tysiące piątym roku 30 procent. W kolejnych latach tendencja wzrostowa, do 31 procent w dwa tysiące dwudziestym pierwszym roku.
- pomorskie
Struktura gatunkowa: sosna 69%, świerk 2%, buk 11%, dąb 5%, grab 1%, brzoza 6%, olsza 3%, pozostałe 3%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 53%, lasy liściaste 15%, bory 32%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku około 35,7 procent. W kolejnych dwóch latach około 35,7 procent. W latach 2005-2006 około 25,9 procent. W latach 2007–2008 36 procent. Rok później 36,1 procent. W latach 2010–2011 36,2 procent. W latach 2012–2014 około 36,3 procent. W latach 2015-2020 36,9 procent. W roku dwa tysiące dwudziestym pierwszym 36,6 procent.
- śląskie
Struktura gatunkowa: sosna 49%, świerk 12%, jodła 2%, buk 11%, dąb 7%, grab 1%, brzoza 8%, olsza 5%, pozostałe 5%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 70%, lasy liściaste 20%, bory 10%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w roku dwa tysiące drugim około 31,6 procent. W kolejnych latach do dwa tysiące dziewiątego roku około 31,7 procent. W latach 2010–2012 około 31,8 procent. W latach 2013–2016 około 31,9 procent. W następnych latach tendencja wzrostowa, do poziomu około 32,2 procent w dwa tysiące dwudziestym pierwszym roku.
- świętokrzyskie
Struktura gatunkowa: sosna 60%, świerk 1%, jodła 11%, buk 5%, dąb 7%, grab 1%, brzoza 6%, olsza 4%, pozostałe 5%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 64%, lasy liściaste 20%, bory 16%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku około 27,1 procent. Następnie wzrasta do poziomu około 27,9 procent w latach 2008–2010. W kolejnych dwóch latach lesistość na poziomie 28 procent. Następnie wzrasta do poziomu około 28,3 procent w latach 2019–2021.
- warmińsko-mazurskie
Struktura gatunkowa: sosna 49%, świerk 11%, buk 4%, dąb 9%, grab 1%, brzoza 12%, olsza 9%, pozostałe 5%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 56%, lasy liściaste 32%, bory 12%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku na poziomie około 29,7 procent. Następnie systematycznie wzrasta do poziomu około 31,7 procent w latach 2019–2021.
- wielkopolskie
Struktura gatunkowa: sosna 75%, świerk 2%, buk 1%, dąb 9%, grab 1%, brzoza 5%, olsza 4%, pozostałe 4%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 55%, lasy liściaste 15%, bory 30%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w dwa tysiące drugim roku oraz w roku kolejnym 25,3 procent. W dwa tysiące czwartym roku wzrost o jedną dziesiątą, w latach 2005–2007 lesistość na poziomie 25,5 procent. W latach 2008–2010 25,6 procent. W latach 2011–2016 około 25,7 procent. W latach 2017–2021 około 25,8 procent.
- zachodniopomorskie
Struktura gatunkowa: sosna 60%, świerk 5%, buk 10%, dąb 7%, brzoza 8%, olsza 6%, pozostałe 4%. Typy lasów: Bory mieszane i lasy mieszane 66%, lasy liściaste 19%, bory 15%.
Wykres słupkowy prezentujący w procentach zmiany lesistości w latach dwa tysiące dwa–dwa tysiące dwadzieścia jeden. Lesistość w roku dwa tysiące dwudziestym 34,5 procent. W kolejnych latach wzrasta, do poziomu około 35,75 procent w roku dwa tysiące dwudziestym pierwszym.
Kompleksy leśne w Polsce
Jak już wiesz, lesistość Polski wynosi około 30%. Większość naturalnych lasów została wycięta, a tereny po nich przeznaczono pod rozwój rolnictwa, łąki i zabudowę. Na szczęście do dziś przetrwało kilkadziesiąt większych i mniejszych pozostałości naturalnych puszcz, których drzewostan tylko częściowo został zmieniony wskutek gospodarki leśnej. Mapa prezentuje niektóre z nich. Kiedy klikniesz w nazwę, wyświetli się informacja.
Skorzystaj z innych źródeł informacji i określ, jakie działania powinny być podjęte w celu zwiększenia powierzchni leśnej, ochrony najbardziej wartościowych kompleksów leśnych i racjonalnej gospodarki leśnej.
Podsumowanie
Lesistość Polski wynosi 29,6%; planowany jest jej wzrost do 33% w 2050 r.
Największą lesistością charakteryzują się województwa lubuskie, zachodniopomorskie, pomorskie i podkarpackie, najniższą łódzkie, mazowieckie, kujawsko‑pomorskie i lubelskie.
Gatunkiem dominującym na terenach nizinnych i wyżynnych jest sosna zwyczajna, zaś na obszarach górskich przeważają świerk i buk.
Lasy porastają głównie mało żyzne gleby wykształcone na utworach piaszczystych.
W lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat. Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat.
Naturalne zwarte kompleksy leśne będące pozostałością dawnych puszcz zajmują niespełna 10% powierzchni wszystkich lasów i w większości objęte są różnymi formami ochrony przyrody.
Słownik
opady atmosferyczne, głównie w postaci deszczu, o kwaśnym odczynie powstające w wyniku pochłaniania przez kropelki wody gazowych zanieczyszczeń powietrza tworzących z nią kwasy
zespół warunków środowiskowych (klimatu, gleb, wód i in.) panujących w danym miejscu, które łącznie określają warunki istnienia i rozwoju określonych typów zbiorowisk roślinnych i związanych z nimi gatunków zwierząt
Ćwiczenia
Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.
Zaznacz poprawne zakończenie zdania.
Dopasuj województwa do odpowiednich przedziałów lesistości.
Zaznacz, czy stwierdzenie jest prawdziwe, czy fałszywe.
Wymień 5 przyczyn obniżania lesistości w Polsce.
Uzupełnij tekst, korzystając z zestawu zamieszczonego poniżej.
Mapa przedstawia rozmieszczenie 15 puszcz. Dopasuj nazwy puszcz do podanych na mapie miejsc.
Wymień nazwy i podaj lokalizację największych puszcz występujących w Polsce.
Mapy przedstawiają powierzchnię lasów i lesistość w poszczególnych województwach. Wyjaśnij, dlaczego województwa o zbliżonej powierzchni lasów charakteryzują się jednocześnie różną lesistością.

Wyjaśnij, dlaczego województwa o zbliżonej powierzchni lasów charakteryzują się jednocześnie różną lesistością.
Notatnik
Bibliografia
Raport o stanie lasów w Polsce 2020, https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/publikacje/informacje-statystyczne-i-raporty/raport-o-stanie-lasow/raport-o-lasach-2020.pdf/view (dostęp: 5.05.2021).
Strona internetowa Lasów Państwowych, https://www.lasy.gov.pl/pl (dostęp: 5.05.2021).











