Lęk przed separacją w dzieciństwie
Jest jednym z najczęściej rozpoznawanych zaburzeń lękowych wśród młodszych dzieci. Rozpowszechnienie szacowane jest na 3‑5% populacji i maleje z wiekiem (4,1% dzieci 7‑11 lat, 1,3% dzieci 14‑16 lat).
Zaburzenie to rozpoczyna się najczęściej między 2 a 5 r.ż. (do 6 r.ż. częściej u chłopców, w późniejszym okresie zaczynają dominować dziewczynki) i od prawidłowego lęku przed rozstaniem różni się niezwykle dużym nasileniem, czasem trwania oraz występowaniem trudności w funkcjonowaniu społecznym dziecka.
Kluczowym objawem jest nadmierny i zogniskowany lęk przed rozłąką z osobami, z którymi dziecko jest najbardziej związane. Dzieje się tak, gdy dziecko spodziewa się takiej rozłąki, gdy ją sobie wyobraża oraz podczas nieobecności opiekuna. Lęk ten trwa co najmniej 4 tygodnie i utrudnia, a czasem uniemożliwia edukację szkolną, ogranicza kontakty rówieśnicze, hamuje samodzielność i autonomię.
Objawy to:
zamartwianie się nieszczęściami, które mogłyby przydarzyć się rodzicom (porwanie, wypadek, zaginięcie, choroba);
uporczywe myśli o śmierci rodziców;
obawa, że rodzice nie wrócą i już nigdy się z nimi nie spotka;
zamartwianie się, że nieszczęśliwe zdarzenie rozdzieli go z najbliższymi osobami;
niechęć do chodzenia do szkoły lub odmawianie chodzenia do szkoły z obawy przed rozłąką;
reagowanie oporem, płaczem na próbę rozłąki;
zgłaszanie różnych objawów somatycznych w sytuacji rozłąki (np. przy rozstaniu w szkole) lub gdy się jej spodziewa;
odmawianie samodzielnego chodzenia do szkoły, na podwórko, do kolegów/koleżanek;
odmawianie samodzielnych wyjazdów na wycieczki szkolne, kolonie;
odmawianie kładzenia się spać lub robienie tego niechętnie;
niechęć do samodzielnego spania, częste spanie z opiekunem;
niechęć do spania poza domem;
zgłaszanie lęku przed przebywaniem samemu lub bez rodziców;
koszmary nocne o tematyce rozłąki.
Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju zaburzeń lęku separacyjnego, to:
poważna choroba lub śmierć w rodzinie;
nagła istotna zmiana w rodzinie lub szkole;
występowanie zaburzeń lękowych u innych członków rodziny.
Według niektórych badań lęk przed separacją w dzieciństwie zwiększa ryzyko wystąpienia w przyszłości m.in. zaburzenia lęku uogólnionego czy fobii społecznej.
Leczenie polega przede wszystkim na stosowaniu programów terapeutycznych obejmujących dziecko i jego rodzinę.