Lekcja 2. Przygotowujemy się do wizyty w przedsiębiorstwie społecznym lub spotkania z osobą reprezentującą tego typu przedsiębiorstwo
Cele operacyjne
Uczniowie:
analizują otoczenie wybranego przedsiębiorstwa społecznego,
poznają zasady finansowania przedsiębiorstwa społecznego, tj. biznesplan i źródła finansowania,
analizują rynek przedsiębiorstwa społecznego,
wymieniają zasady zarządzania przedsiębiorstwem społecznym,
wskazują cechy charakterystyczne marketingu produktów i usług w przedsiębiorstwie społecznym.
Podstawa programowa:
W warunkach realizacji podstawy programowej w zakresie podstaw przedsiębiorczości proponuje się zorganizowanie spotkania z przedsiębiorcą.
W trakcie spotkania uczniowie mogą dyskutować na tematy związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. Alternatywnie proponuje się zorganizowanie ćwiczeń terenowych w przedsiębiorstwie, gdzie możliwa jest bezpośrednia obserwacja procesu jego funkcjonowania i zadań poszczególnych działów.
Uczniowie:
charakteryzują podstawowe formy organizacyjno–prawne przedsiębiorczości społecznej (w tym spółdzielnia pracy, spółdzielnia socjalna, stowarzyszenie, fundacja),
analizują otoczenie przedsiębiorstwa, w tym rynku, na którym działają,
uzasadniają przydatność sporządzania i przedstawiają strukturę biznesplanu oraz objaśniają poszczególne jego elementy,
zbierają, analizują i prezentują informacje o rynku, na którym działa przedsiębiorstwo,
charakteryzują główne instrumenty marketingowe, rozumieją ich rolę w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa,
wykorzystują zdobytą wiedzę ekonomiczną do rozwijania własnej postawy przedsiębiorczej jako jednego z podstawowych warunków aktywnego uczestnictwa w życiu społeczno‑gospodarczym,
wyjaśniają istotę procesu zarządzania różnymi zasobami przedsiębiorstwa.
Środki dydaktyczne
arkusze dużego papieru i markery dla zespołów, taśma malarska.
Formy i metody pracy
praca z internetem, praca w małych zespołach, minidyskusja, tworzenie plakatu.
Część I. Przebieg zajęć – opis przebiegu zajęć
Nauczyciel wyjaśnia lub przypomina uczniom, że pojęcie przedsiębiorstwa społecznego łączy w sobie dwa atrybuty: przedsiębiorczość i społeczność. Pierwszy atrybut - przedsiębiorczość - sygnalizuje, że chodzi o organizację, która prowadzi działalność gospodarczą. Wytwarza produkty lub usługi, łącząc dostępne zasoby materialne i intelektualne w taki sposób, że prowadzi to do wytworzenia wartości dodanej, ekonomicznej nadwyżki. Tym samym przedsiębiorstwo społeczne prowadzi działalność, która wiąże się z ryzykiem gospodarczym i ekonomiczną weryfikacją efektów tej działalności. W tej kwestii nie różni się niczym od przedsiębiorstwa zorientowanego na zysk. Dopiero atrybut społeczności wskazuje z jednej strony na podstawowe zasoby, które wykorzystuje przedsiębiorstwo, z drugiej zaś – na jego misję. Jeśli chodzi o zasoby, sedno tkwi w bazowaniu na kapitale społecznym, ukształtowanym w ramach określonej społeczności lokalnej. W odniesieniu do misji podstawowe jest to, że działanie przedsiębiorstwa jest ukierunkowane na integrację społeczną w skali danej społeczności lokalnej, a patrząc z innej strony – jego głównym celem jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez aktywizację zawodową i gospodarczą.
Nauczyciel prosi uczniów, aby odnaleźli w internecie stronę: https://www.bazaps.ekonomiaspoleczna.gov.pl/, na której znajduje się baza przedsiębiorstw społecznych z całej Polski. Następnie zadaniem uczniów jest odnaleźć na mapie swoje województwo, a następnie odszukać nazwy i adresy przedsiębiorstw społecznych, jakie funkcjonują najbliżej miejscowości, w której znajduje się ich szkoła. Przy okazji warto poinformować uczniów o istnieniu strony: https://spis.ngo.pl/, która również daje możliwość wyszukania przedsiębiorstwa społecznego położonego najbliżej szkoły. Istnieje również katalog spółdzielni socjalnych, który znajduje się na stronie Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych, oraz baza przedsiębiorstw na stronie http://www.klon.org.pl. Materiałem, z którego mogą skorzystać uczniowie, jest również katalog dobrych praktyk, będący uzupełnieniem scenariuszy.
Uczniowie wypisują nazwy przedsiębiorstw, ich adresy i branże oraz sposób, w jaki można się skontaktować z ich pracownikami.
Nauczyciel pyta uczniów, czy kiedykolwiek zetknęli się bezpośrednio z działalnością przedsiębiorstwa społecznego, może ktoś z ich bliskich lub znajomych pracuje w takim przedsiębiorstwie i mógłby odwiedzić szkołę oraz opowiedzieć o swoim miejscu pracy. Jeśli nikt nie ma takiego kontaktu, to warto zapytać, kto z uczniów mógłby podjąć się skontaktowania się z taką osobą
– poprzez kontakt znaleziony w internecie – i w imieniu klasy zaprosić ją do szkoły lub umówić wizytę klasy w takim przedsiębiorstwie w celu poznania zasad jego funkcjonowania. Warto przypomnieć uczniom o zasadach savoir vivre’u, które obowiązują, kiedy kontaktujemy się pierwszy raz z kimś, kogo nie znamy, o tym, że należy się przywitać, przedstawić imieniem i nazwiskiem, zapytać,
czy ktoś ma teraz dla nas czas (może z nami zechce porozmawiać później, wtedy ustalamy dogodny termin), oraz podać powód, dla którego się kontaktujemy.Nauczyciel proponuje teraz, aby uczniowie przygotowali się do wizyty osoby reprezentującej pracowników przedsiębiorstwa społecznego lub wizyty studyjnej w takim przedsiębiorstwie. Każda wizyta w miejscu, które chcemy poznać i dowiedzieć się, jak funkcjonuje, powinna być szczegółowo zaplanowana i przygotowana. Analogicznie, kiedy spotykamy się z osobą reprezentującą takie miejsce, również należy zastanowić się, czego chcemy od niej się dowiedzieć, jakiego typu wiedza może się nam przydać w przyszłości. Uczniowie dzielą się
na 5 małych zespołów (cztero- lub pięcioosobowych). Otrzymują duże arkusze papieru i markery. Nauczyciel prosi, aby po wspólnym zastanowieniu się przygotowali i zapisali pytania, które mogą zadać pracownikowi/pracownikom przedsiębiorstwa społecznego, i każdemu zespołowi przydziela obszar, na jakim mają się skoncentrować pytania:
Zespół I – finansowanie przedsiębiorstwa społecznego, tj. biznesplan i źródła finansowania.
Zespół II – otoczenie przedsiębiorstwa społecznego.
Zespół III – analiza rynku w przedsiębiorstwie społecznym.
Zespół IV – zarządzanie przedsiębiorstwem społecznym
Zespół V – marketing produktów i usług w przedsiębiorstwie społecznym.
Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapisywali pytania starannie, wyraźnie, a następnie wybrali jedną osobę do przedstawienia swoich propozycji pytań. Uczniowie mają 15 minut na wykonanie zadania. Następnie poszczególne grupy przekazują sobie nawzajem wypracowane plakaty zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tak aby wszyscy uczestnicy zajęć zapoznali się z propozycjami swoich kolegów i nanieśli na nie swoje propozycje.
Nauczyciel organizuje sesję plakatową, by wypracowane materiały były widoczne i dostępne dla uczestników lekcji. Prosi uczniów, żeby wybrali pytania, które są dla nich najbardziej interesujące z punktu widzenia poznawczego. Informuje,
że każdy z nich dysponuje 15 punktami (po trzy na każdy plakat/obszar tematyczny) i ma za zadanie przydzielić je preferowanym przez siebie pytaniom. Nauczyciel wyłania trzyosobową komisję, która zliczy punkty i wskaże pytania cieszące się największą popularnością dla każdego z pięciu plakatów. Wybrane pytania uczniowie powinni zapisać w zeszycie.Nauczyciel poleca uczniom jako zadanie domowe obejrzeć na kanale YouTube kilka filmów prezentujących dobrze funkcjonujące przedsiębiorstwa społeczne w Polsce. Podaje uczniom przykładowe linki:
http://mcps.com.pl/ekonomia-spoleczna/filmy-i-reportaze/filmy-o-przedsiebiorstwach-ekonomii-spolecznej/ (dostęp na 03.02.2021),
https://www.youtube.com/watch?v=ze59Stqqrgs (dostęp na 03.02.2021).
Nauczyciel prosi, aby po obejrzeniu filmów każdy uczeń zastanowił się, jakie mógłby zadać pytania, gdyby osobiście odwiedził takie przedsiębiorstwo lub spotykał się z osobą tam pracującą. Poleca ułożenie przynajmniej trzech pytań innych niż te, które znajdują się na liście sporządzonej wspólnie w czasie lekcji. Warto podziękować uczniom za aktywny udział w lekcji.