Lekcja 3. Kto pracuje w podmiotach ekonomii społecznej – który zawód mi odpowiada?
Podstawa programowa
Uczniowie:
analizują informacje o lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim rynku pracy oraz funkcjonujących na nim zasadach w kontekście wyborów edukacyjno‑zawodowych,
określają zawody i stanowiska pracy, dla których bazę stanowią ich kwalifikacje.
Cele operacyjne
Uczniowie:
znajdują podobiństwa w pojęciu kariery zawodowej i ekonomi społecznej,
identyfikują zawody, w jakich w przyszłości będą mogli podjąć pracę w podmiotach ekonomii społecznej.
Formy i metody pracy
wykład, ćwiczenia, praca w parach, praca indywidualna, projekcja filmu, dyskusja.
Środki dydaktyczne
wydrukowane materiały do ćwiczeń – załączniki, projektor multimedialny, ekran lub tablica multimedialna, komputer, głośniki.
Część I. Przebieg zajęć – opis przebiegu zajęć
Nauczyciel przypomina uczniom terminy z dwóch poprzednich lekcji: predyspozycje zawodowe, podmioty ekonomii społecznej. Mówi uczniom,
że na dzisiejszych zajęciach spróbują w oparciu o predyspozycje zawodowe oraz o znajomość podmiotów ekonomii społecznej dokonać prezentacji zawodów w różnych podmiotach. Każdy z uczniów ma inne plany, marzenia i predyspozycje. Ten sam zawód uczniowie mogą sobie wyobrażać na różne sposoby. Nauczyciel pyta uczniów, co to jest kariera zawodowa, i zaprasza do dyskusji. Po dyskusji uzupełnia informacje podane przez uczniów (materiały dodatkowe dla nauczyciela).Nauczyciel wskazuje ekonomię społeczną jako jedną z przestrzeni do realizowania kariery zawodowej. Dla osób predysponowanych do niesienia pomocy innym (warto wrócić tu do wyników testów z pierwszej lekcji) może to być ciekawa propozycja. Także przedstawiciele zawodów technicznych, budowlanych i podobnych znajdują zatrudnienie jako instruktorzy lub nauczyciele praktyk w tym sektorze. Ponadto w podmiotach ekonomii społecznej pracują wykonawcy zawodów związanych z administracją, finansami, zarządzaniem, marketingiem. Ekonomia społeczna jest jednym z najszybciej rozwijających się sektorów polityki społecznej państwa, przybywa nowych podmiotów ekonomii społecznej, a z nimi nowych miejsc pracy. Zdaniem ekspertów od rynku pracy ekonomia społeczna będzie w następnych latach ciągle dynamicznie się rozwijającym się sektorem.
Uczniowie dobierają się w grupy (po ok 4‑5 os.) i otrzymują arkusz papieru i flamastry. Każda grupa ma za zadanie stworzyć/opisać dowolny podmiot ekonomii społecznej w dowolnej formie graficznej lub tekstowej. Prace powinny zawierać rodzaj podmiotu, nazwę, krótki opis, czym się zajmuje, oraz najważniejszy element – kogo zatrudnia. Po skończonej pracy grupy prezentują efekty swojej pracy i wieszają arkusze papieru w widocznym miejscu. Nauczyciel wspólnie z uczniami podsumowuje efekty pracy i jeżeli jest taka potrzeba, wskazuje stanowiska pracy, których uczniowie nie uwzględnili.
Wskazówka: jeżeli uczniowie mają problemy z wykonaniem zadania, można posłużyć się materiałem pomocniczym 3.1. Przykładowe zawody w PES.
Nauczyciel tworzy nowe grupy i rozdaje każdej z nich nowy arkusz papieru. Uczniowie tworzą CV – aplikację na wybrane stanowisko w utworzonych w poprzednim ćwiczeniu PES. Stanowisko może wybrać nauczyciel lub uczniowie. Aplikację na stanowisko uczniowie mogą wykonać w dowolnej formie graficznej lub tekstowej, uwzględniając przede wszystkim:
wykształcenie – ścieżkę kariery,
kursy, szkolenia, kwalifikacje,
doświadczenie zawodowe,
motywację do pracy.
Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie prezentują swoje prace na forum klasy. Nauczyciel omawia każdą aplikację, zwracając szczególną uwagę na odpowiednio dobraną ścieżkę kariery do stanowiska.
W ramach podsumowania nauczyciel wyświetla film „Przedsiębiorstwo społeczne – moje miejsce pracy. Dobre praktyki ekonomii społecznej w Polsce” (dostęp na 03.02.2021) https://www.youtube.com/watch?v=ze59Stqqrgs&list=PLpJuFmSdu0qbl-_RcZXc72Fb3mW8FTVGa&index=3
Film powinna zakończyć dyskusja, w której należy zwrócić uwagę uczniów
na fakt, że film prezentuje szereg różnych organizacji i różnych pracowni.
Każda organizacja oraz każda pracownia potrzebuje sztabu pracowników nadzorujących, prowadzących, nauczających, wspierających, itp. Nauczyciel pyta uczniów, czy chcieliby pracować w PES, co ich ciekawi w takiej pracy oraz w jakim stopniu te zawody są adekwatne do ich potrzeb i predyspozycji.
Część II. Ćwiczenia i materiały pomocnicze
Przykładowe zawody w przedsiębiorstwach ekonomii społecznej:
Psycholog – prowadzi badania, analizuje procesy psychiczne i zachowania ludzi, przeprowadza diagnozę oraz stosuje wiedzę w celu przystosowania jednostki
do życia społecznego i rozwoju osobistego i zawodowego. Jest lekarzem duszy, pomaga uporać się z indywidulanymi problemami człowieka natury psychicznej. Istnieje wiele specjalizacji psychologii jak np. psycholog biznesu, kliniczny czy sportowy.Specjalista ds. księgowości – odpowiada za prowadzenie operacji finansowych zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, zajmuje się księgowaniem dokumentów oraz sprawdzaniem poprawności rachunkowej przygotowywanych deklaracji podatkowych i sprawozdań.
Pedagog – wspiera rozwój uczestników, pomaga rozwiązywać im problemy poprzez udzielanie pomocy psychologiczno‑pedagogicznej. Stara się minimalizować skutki zaburzeń rozwojowych, a w przypadku uzależnień podejmuje działania temu przeciwdziałające.
Specjalista ds. marketingu – odpowiada za identyfikowanie potencjalnych odbiorców produktu i docelowego rynku produktu, prowadzi badania i gromadzi informacje rynkowe, planuje i wdraża strategie i metody promocji, zajmuje się organizowaniem i doskonaleniem procesu sprzedaży wytworzonych produktów.
Terapeuta – prowadzi, wykorzystując różne metody, techniki i testy, terapię, angażując podopiecznego w wykonywanie odpowiednich czynności lub zlecając rozwiązywanie określonych zadań (terapia zajęciowa), prowadzi do wyleczenia lub zmiany określonego postępowania.
Terapeuta ds. uzależnień – pomaga osobom uzależnionym od różnych substancji, takich jak alkohol czy narkotyki, a także czynności, np. zakupów czy komputera. Leczy wszystkie rodzaje uzależnień.
Pracownik socjalny – organizuje pomoc osobom indywidualnym, rodzinom, grupom społecznym w odzyskiwaniu lub wzmacnianiu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie. Prowadzi poradnictwo w sprawach socjalnych umożliwiających znalezienie form i środków do przezwyciężania trudności.
Instruktor praktycznej nauki zawodu – posiada fachową wiedzę teoretyczną i praktyczną, zna środowisko produkcyjne. Wprowadza uczestników w środowisko pracy. Instruktor jest odpowiedzialny za przygotowanie i realizację programu kształcenia praktycznego w organizacji. Ma on za zadanie przekazać uczestnikom praktyczne umiejętności. W tym celu bardzo przydatna jest umiejętność poprawnej komunikacji ze względu na fakt, iż instruktor naucza przez zajęcia praktyczne, wskazuje konkretne obszary wymagające poprawy. Instruktorem może być: murarz, elektryk, stolarz, kucharz, krawiec, piekarz, itp.
Mistrz (zawodu) – w przeciwieństwie do instruktora praktycznej nauki zawodu mistrz musi posiadać tytuł zawodowy uzyskany na egzaminie zawodowym, potwierdzony dyplomem, poświadczający umiejętności, doświadczenie i wykształcenie zawodowe w danej dziedzinie. Zawsze używa się go w zestawieniu z konkretnym zawodem, np. mistrz stolarstwa, mistrz złotnictwa, mistrz cukiernictwa. Mistrz przede wszystkim kieruje, koordynuje, nadzoruje i planuje prace wykonywane przez pracowników podległego zespołu.
Asystent rodziny – prowadzi pracę z rodziną, udziela jej pomocy w poprawie ich sytuacji życiowej, w rozwiązywaniu problemów socjalnych, psychologicznych, wychowawczych, w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy przez członków rodziny.
Doradca zawodowy – udziela pomocy w planowaniu i rozwoju kariery zawodowej oraz w wyborze odpowiedniego zawodu lub kierunku dalszego kształcenia. Stosuje indywidualne i grupowe metody sprzyjające samopoznaniu i nabywaniu wiedzy w zakresie kwalifikacji i kompetencji uczestnika oraz wskazuje ścieżkę kariery zawodowej. Współpracuje z pracodawcami w doborze kandydatów do pracy, publicznymi służbami zatrudnienia, innymi instytucjami rynku pracy oraz organizatorami kształcenia i szkolenia zawodowego. Prowadzi odpowiednią dokumentację osób zgłaszających się po poradę, ocenia jakość i kontroluje skuteczność wykonywanych usług doradczych.
Specjalista reintegracji społecznej – do jego zadań należy przede wszystkim podejmowanie działań na rzecz podopiecznych które mają za zadanie budowanie i umacnianie umiejętności uczestniczenia w życiu społecznym, pełnienia ról społecznych w miejscu pracy, jak i zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy. Ponadto wspiera organizacje działań o charakterze terapeutycznym w zakresie poradnictwa zawodowego, psychologicznego. Zazwyczaj koordynuje prace wszystkich specjalistów w obszarze społecznym z podopiecznymi placówki.
Specjalista reintegracji zawodowej – koordynuje pracę grup zawodowych, warsztatowych, kieruje pracą instruktorów, decyduje o uczestnictwie podopiecznych w poszczególnych grupach, utrzymuje kontakty z pracodawcami.
Specjalista ds. administracji – to osoba odpowiedzialna za funkcjonowanie administracji, przykładowo sekretariatu, pracuje najczęściej na komputerze z różnego typu dokumentami. Do głównych obowiązków tego pracownika należy m.in.: realizacja wyznaczonych zadań administracyjnych, przygotowywanie okresowych statystyk, raportów, zestawień, sporządzanie dokumentów finansowych dla księgowości zgodnie z procedurami, prowadzenie baz danych pracowników, dbałość o wysoką jakość i terminowość wykonania projektów, zarządzanie i motywowanie zespołu, zakup i prowadzenie ewidencji środków trwałych, udział w codziennych pracach biura lub sekretariatu.
Rehabilitant – prowadzi ogół działań, mających na celu umożliwienie powrotu
do sprawnego funkcjonowania fizycznego, psychicznego i społecznego osobie, która utraciła tę zdolność (masaże, ćwiczenia, zabiegi).Specjalista ds. kadr – realizuje zgodną z przepisami prawa pracy politykę kadrową, prowadzi dokumentację kadrową, obsługuje procesy związane z zatrudnianiem oraz rozwiązywaniem umów o pracę.
Prawnik – osoba posiadająca wykształcenie prawnicze, udzielająca porad z zakresu prawa, pomaga w rozwiązaniu problemów, które wymagają drogi sądowej/prawniczej, jak również służy pomocą przy sporządzaniu dokumentów pod kątem ich zgodności z prawem oraz prawidłowości różnych zapisów.
W podmiotach ekonomii społecznej można pracować jeszcze w wielu innych zawodach, takich jak: opiekun, pielęgniarka, konserwator, elektryk, kierowca, sprzątacz, doręczyciel, dozorca, portier, magazynier, ogrodnik i innych.
Część III. Materiał pomocniczy dla nauczyciela
Praca stanowi jedną z najważniejszych części naszego życia. W zależności od charakterystyki zawodu, od obejmowanego stanowiska może zajmować 8 lub więcej godzin dziennie. Z tego powodu marzeniem wielu młodych ludzi jest wybrać zawód, który będzie się wykonywało także z przyjemnością, a nie tylko z powodów finansowych.
Kariera zawodowa to szereg działań prowadzących do osiągnięcia konkretnych celów w życiu zawodowym. Warto dodać, że owe cele są określane bardzo subiektywnie
– zależą od potrzeb i charakteru danej osoby. Kariera zawodowa to zdobycie i wykonywanie odpowiedniego zawodu zapewniającego komfort finansowy, sprawiającego satysfakcję lub nawet dającego poczucie misji. Kariera zawodowa
to także etapy pracy zawodowej, czasami określane znanym powiedzeniem:
„od pucybuta do prezesa dużej firmy”. Mianem kariery możemy także określać mniej górnolotne ścieżki zawodowe, również dające wiele satysfakcji. Pojęcie kariery czasem definiuje się w sposób równoznaczny do życiorysu zawodowego. Kariera wynika z ambicji, aspiracji zawodowych.
Kariera zawodowa powinna zacząć się od planu, który składa się między innymi z:
wyboru odpowiedniego zawodu,
wyboru szkoły lub ścieżki szkół (np. średnia zawodowa, studia wyższe),
praktyk lub staży w wybranym zawodzie,
podjęcia pierwszej pracy.
Następnie kariera powinna się rozwijać w oparciu o:
ciągły rozwój, podnoszenie kwalifikacji poprzez kursy, szkolenia, studia podyplomowe, wyjazdy studyjne, stypendia,
awans wewnętrzny u pracodawcy na wyższe stanowiska w hierarchii,
zmiany zatrudnienia do innego pracodawcy, bardziej prestiżowego, lepiej płatnego, więcej oferującego, więcej wymagającego,
ciągłe samokształcenie, zdobywanie nowych umiejętności i doświadczeń,
aplikowanie na stanowiska samodzielne lub kierownicze,
zdobywanie specjalizacji, uprawnień, licencji,
przyjmowanie nowych wyzwań zawodowych itd.
Gdy zastanawiamy się, jak zaplanować karierę zawodową, warto uświadomić sobie podział, obszary, w których chcemy się rozwijać, i zastanowić się, co jest dla nas tak naprawdę sukcesem. Rodzaje kariery są tak bardzo różne, jak różni są ludzie. Dobrze jest mieć cały czas świadomość tej różnorodności. W obszarze ekonomii społecznej jest wiele zawodów dla ludzi, którzy chcą i lubią pomagać innym ludziom, a także inne ciekawe zawody, np. specjalista ds. finansowych (księgowa) lub sekretarka.
