Temat: Rządzący i rządzeni. Procesy demokratyzacji

Autorka scenariusza: Monika Piotrowska‑Marchewa

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa VII

XXIII. Europa i świat w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:

4) wymienia nowe idee polityczne i zjawiska kulturowe, w tym początki kultury masowej i przemiany obyczajowe.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z nowymi zjawiskami kulturowymi i dążeniami Europejczyków do upowszechnienia praw wyborczych.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać przyczyny i skutki procesu demokratyzacji w XIX wieku;

• opisywać przemiany obyczajowe i społeczne II połowy XIX wieku w Europie;

• charakteryzować proces powstawania społeczeństwa masowego.

Metody/techniki kształcenia

• metody podające: rozmowa nauczająca, wykład informacyjny, wyjaśnienia i komentarze nauczyciela;

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika, z użyciem multimediów;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem i nagraniem audio.

Formy pracy

• praca w parach lub grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• komputery z dostępem do internetu;

• materiały z e‑podręcznika;

• tablica multimedialna lub duży ekran z projektorem umożliwiającym wyświetlanie zawartości e‑podręcznika dla całej klasy.

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o powtórzenie wiadomości dotyczących XIX‑wiecznych ideologii (socjalizmu, liberalizmu i konserwatyzmu) oraz skutków Wiosny Ludów.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje uczniom cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Zastanawia się wraz z uczniami nad pojęciem demokracja. Prosi uczniów o wykonanie Polecenia 1. Uczniowie zapoznają się ze współczesną definicją tego pojęcia. W swobodnej rozmowie zastanawiają się nad tym, które sformułowania z definicji demokracji z całą pewnością nie byłyby zrozumiałe dla człowieka żyjącego w połowie XIX stulecia.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie Ćwiczenia 1. Uczniowie sprawdzają, kiedy i gdzie wprowadzono powszechne prawo wyborcze. Następnie umieszczają odpowiednie informacje na osi czasu. Po wykonaniu zadania nauczyciel w rozmowie nauczającej wyjaśnia im, dlaczego nastąpiły te zmiany i co wpływało na procesy demokratyzacji. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 2. Uporządkowują w tabeli przyczyny i skutki procesu demokratyzacji oraz czynniki im sprzyjające.

2. Podczas pracy nad ćwiczeniami nauczyciel wykorzystuje metodniki lub zestaw kart w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym. Uczniowie dzięki kartom sygnalizują nauczycielowi, czy mają trudności z wykonywaniem poleceń (kolor zielony – radzę sobie świetnie, kolor żółty – mam wątpliwości, kolor czerwony – proszę o pomoc).

3. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 3. Czytają fragment tekstu popularnonaukowego, a następnie na jego podstawie odpowiednio dobierają informacje o interesach określonych grup społecznych. Następnie nauczyciel dzieli ich na 4 grupy – odpowiadające grupom społecznym, wymienionym w ćwiczeniu (I – finansiści, przemysłowcy i handlowcy; II- fabrykanci, III – robotnicy; IV – drobni producenci). Każda z grup wymyśla postać odpowiadającą tej grupie, osadzając ją w znanych już sobie realiach XIX wieku. Następnie każda grupa tworzy petycję/list otwarty do (ogólnie pojętego) rządu, zawierającą ważne dla niej postulaty. Następnie uczniowie w interesie reprezentowanej przez siebie grupy zasiadają do wspólnej dyskusji i szukają rozwiązań, które pogodzą wszystkich zainteresowanych. Nauczyciel monitoruje rozmowy, ale nie narzuca rozwiązań. Na koniec spisuje na tablicy najważniejsze postulaty i ustalenia.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel wyjaśnia uczniom pokrótce rolę partii politycznych, które zaczęły powstawać w XIX wieku. Następnie prosi o wykonanie Ćwiczenia 4. Uczniowie uzupełniają brakujące słowa w podanym tekście. Wymieniają znane sobie przykłady świadczeń społecznych.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

3. Nauczyciel zadaje zadanie domowe dla uczniów chętnych (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza) - proponuje lekturę podrozdziału e‑podręcznika Cechy wspólne XIX‑wiecznej demokracji oraz zapoznanie się z Kapsułą Czasu dotyczącą futurologicznej książki „W roku 2000” z 1890 roku.

Słownictwo

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Rulers and the ruled. Democratisation processes in Europe

In 70s. of the 19th century an era of relative stability started in Europe. Economic and social changes had a significant impact on the development of democracy in political life. Suffrage was popularised, national Parliaments were granted wider powers as well as civil rights and freedoms were extended. A novelty and one of the most important effects of democratisation was the entry of the masses of workers into a political game. Actual and legal participation in political life become possible thanks to trade unions and political parties. In Germany, the development of an organised political movement was stimulated by the publication of „The Communist Manifesto”, published in 1848 by Marx and Engels. Karl Marx was also the initiator and author of the statute of the world's first international workers association, founded in London in 1864 and called „The Internationale”. At the end of the 19th century, the Catholic Church started to compete with the socialist political movement. In his groundbreaking encyclical Rerum Novarum, published in 1891, Pope Leo XIII criticized communism which proclaimed the „class struggle” and liberalism which exploited workers. He also spoke for the christian social politics. This became an impulse for the intensive development of Christian‑democratic associations and parties.