Temat: Rzym – czas podbojów

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:

2) lokalizuje w czasie i przestrzeni (…) cywilizacje starożytnej (…) Rzymu;

3) charakteryzuje strukturę społeczeństwa (…) Rzymie;

4) umiejscawia w czasie i zna różne systemy sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w (…) Rzymie.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń dowie się, w jaki sposób Rzym z niewielkiego miasta‑państwa stał się ogromnym imperium.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• charakteryzować jak wyglądała rzymska armia i czym był triumf;

• opisywać z kim walczyli i kogo podbili Rzymianie oraz jakie były skutki tych podbojów;

• wyjaśniać kim byli wybitni wodzowie, jakie były najważniejsze bitwy i osiągnięcia okresu starożytnego Rzymu.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie lokalizują na mapie Rzym i omawiają pierwsze wieki jego istnienia.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Prowadzący, nawiązując do poprzedniej lekcji oraz zadania, w którym pytał o skojarzenia ze starożytnym Rzymem, przypomina odpowiedzi uczniów. Następnie pyta uczniów, czym jest imperium (taka odpowiedź prawdopodobnie padnie wśród skojarzeń uczniów).

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel rozpoczyna część główną zajęć od wyjaśnienia uczniom, że w początkach swojego republikańskiego istnienia Rzym wcale nie był wielkim państwem. Nic również nie zapowiadało, że takim się stanie. Jako przykład podaje podbój Rzymu przez Galów w IV w. p.n.e., kiedy został on przez nich złupiony. Udało mu się jednak podnieść i odbudować pozycję w Italii. Stało się to dzięki sprawnej i świetnie zorganizowanej armii. Nauczyciel pokazuje i wyjaśnia jej funkcjonowanie. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

2. Kontynuując, nauczyciel podkreśla, że celem Rzymu była ekspansja, bo pozwalała ona bogacić się państwu i jego elitom. Następnie opowiada uczniom historię wojen punickich i związanych z tym wydarzeń – rozwojowi floty rzymskiej, taktyce walki lądowej na morzu (abordaż i przystosowane do tego okręty), wyprawie Hannibala, bitwach pod Kannami i Zamą. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 2.

3. Kolejnym etapem podbojów po zdobyciu terytoriów Kartaginy był podbój świata greckiego – Macedonii i Grecji. Włączenie ich do posiadłości rzymskich doprowadziło do powstania w II w. p.n.e. Imperium Romanum, czyli Imperium Rzymskiego. Kraje położone poza Italią stały się rzymskimi prowincjami – nauczyciel wyjaśnia ich charakter i znaczenie dla Rzymu. Uczniowie wykonują Polecenie 1. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej.

4. Nauczyciel tłumaczy, dlaczego Imperium Romanum potrzebowało ciągłej ekspansji. Następnie wymienia sukcesy rzymskich wodzów i sposoby ich świętowania. Uczniowie wykonują Polecenie 2 (ilustracja interaktywna).

5. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, jak myślą, jakie mogły być skutki takiej polityki i samych podbojów. Uczniowie powinni wskazać głównie pozytywy – rozrost państwa, jego bogactwo, łupy wojenne, niewolnicy itp. Następnie nauczyciel pyta uczniów, jakie mogły być negatywne skutki podbojów? Uczniowie odpowiadają na to pytanie pracując w parach lub małych grupach. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 3.

6. Jako przykład skutku i jego eskalacji nauczyciel podaje przykład powstania Spartakusa, przytaczając jego historię.

Faza podsumowująca

1. Jako podsumowanie nauczyciel prosi uczniów o przytoczenie rzymskich podbojów i związanych z nimi skutków. Uczniowie mogą to zrobić w formie tabeli.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe: Powstanie Spartakusa przeszło do historii jako największy bunt niewolników w Rzymie. Dowiedz się, kim był Spartakus i jak to się stało, że pociągnął za sobą tak liczne grono.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Rome – the time of conquest

Rome as a republic was initially a small city‑state and nothing foreshadowed its great triumphs in the future. Gradually, by conquering other tribes, it managed to take control over the entire Apennine Peninsula. The expansion was stopped for several decades after the invasion of the Gauls, who, at the end of the fourth century BC, defeated the Romans and plundered the city. However, it did not stop its further development. The key role in the implementation of the policy of conquests was played by the army, organized in legions. After the conquest of Italy, the Romans turned their attention to Sicily, where the Carthaginian Empire had its colonies. The Roman elites agreed that only territorial expansion will allow keeping the current strong position of Rome. After three wars in the third and second century BC called the Punic Wars, the Romans achieved a complete victory and the Carthaginian Empire crushed. The Second Punic War of 218‑201 BC was a particularly fierce conflict. The command of the Carthaginian army was taken over by Hannibal whose bold plan to pass through Spain, Gaul and the Alps to attack the Romans from the north was fully realized. In the great battle of Cannae in 216 BC, he defeated the Roman army. However, he did not manage to take advantage of this victory and the Romanian tactics of avoiding clashes with enemy troops and attacking Hannibal's allies proved to be extremely effective. They finally defeated the army of Carthage at the Battle of Zama in 202 BC and imposed a hard condition on it.

After the victory over Carthage, Rome directed its expansion toward the eastern part of the Mediterranean. In subsequent years, successive areas were conquered and incorporated into the Roman Empire, turning them into provinces administered by governors. Macedonia, Greece (146 BC) and Egypt (30 BC) became the parts of Rome. The conquest of the Greek world ended, making the Mediterranean sea the internal sea of the Roman Empire, called by its inhabitants the Mare Nostrum – our sea. The effects of the conquests, even despite the victories of the Roman legions, did not always bring the same profits. The long Punic Wars caused huge losses in the economy, destruction and long‑term absence of peasant‑soldiers from the country. It contributed to the increase in the number of slaves, who repeatedly rebelled against their masters. The largest uprising, led by Spartacus, broke out at the beginning of the first century BC. In spite of many defeats, thanks to entrusting the command to the eminent commander Crassus and gathering a huge number of troops, the army of Spartacus was defeated. As a result, thousands of his soldiers, former slaves, were crucified on the way from Kapua to Rome.

A centuries‑old order based on the relationship of a rich patron taking care of a poor client has been shaken. As a result of the deepening differences between a small group of rich people profiting from conquests and the masses of the poor, there were many conflicts and outbursts of dissatisfaction.