Tytuł: Średniowieczna zjednoczona Europa

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

Średniowieczna zjednoczona Europa.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy I liceum lub technikum.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych; ZR

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;

10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają przejawy średniowiecznego uniwersalizmu.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• rozumie jedność i uniwersalizm kultury i sztuki średniowiecznej;

• charakteryzuje średniowieczne wzorce osobowe;

• identyfikuje elementy symboliczne i alegoryczne w dziele malarskim.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie zastanawiają się, na czym może polegać uniwersalny charakter współczesnej kultury. Mają również przygotować informacje na temat wzorców osobowych w średniowieczu: król, rycerz, święty oraz dama dworu.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie sprawdzają w słowniku języka polskiego lub innych dostępnych źródłach znaczenie słowa „uniwersalizm”.

2. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę o średniowiecznym uniwersalizmie, zwraca uwagę, że przejawiał się on w dążeniu do ujednolicenia różnych dziedzin życia.

3. Uczniowie wykonują zadanie interaktywne nr 2 – zapoznają się z mapą interaktywną rozwijającą wiadomości na temat różnych przejawów uniwersalizmu (religia, ustrój, wzorce osobowe, filozofia itp.).

4. Nauczyciel dzieli klasę na grupy (najlepiej według zainteresowań określonych w poprzednim ćwiczeniu) i zachęca do opracowania poszczególnych wzorców osobowych: Grupa I – władca, Grupa II – rycerz, Grupa III – święty. Jeśli klasa jest liczna, można podwoić liczbę grup (dwie grupy opracowują wówczas ten sam wzorzec). W razie potrzeby nauczyciel nakierowuje na teksty kultury, w których występują poszczególne wzorce. Uczniowie mają przedstawić omówienie wzorca w formie referatu bądź prezentacji multimedialnej (jeśli są do tego warunki). W swojej prezentacji powinni zawrzeć: 1) pochodzenie wzorca, 2) jego elementy (cechy), 3) przykłady w literaturze.

5. Wybrany uczeń prezentuje postać malarza Hieronima Boscha. Po obejrzeniu obrazu H. Boscha pt. „Ogród rozkoszy” uczniowie opowiadają o swoich pierwszych wrażeniach, określają tematykę dzieła i dyskutują nad wizją zaproponowaną przez malarza.

6. Uczniowie przypominają definicje symbolu i alegorii, wskazują różnice, podają przykłady w literaturze i malarstwie, a następnie szukają ich przykładów w dziele Hieronima Boscha.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zwraca uwagę, że średniowiecze było – mimo wszystko – epoką bardzo różnorodną i zachęca do poznawania tego okresu (zainteresowanym poleca film lub książkę pt. „Imię róży” Umberto Eco).

2. Nauczyciel metodą losową wybiera jednego ucznia i prosi go, by swoimi słowami przedstawił znaczenie danego słowa lub pojęcia poznanego na lekcji.

Praca domowa

1. W formie rozprawki rozważ pytanie „Czy współczesną kulturę można nazwać uniwersalną w ten sam sposób, w jaki uniwersalna była kultura średniowiecza?”.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Medieval united Europe

Think in what ways the character of the modern culture can be universal.

Although the map of medieval Europe differs significantly from the modern one, we can spot some similarities between the modern and the medieval culture of the European continent. Today we live in a gradually unifying world. English has become a dominant language, pizza is eaten almost everywhere, we dress up in a similar way and listen to the same music. We can say that the world has universalized.
Universalism is one of the main features of the Middle Ages as well.

The medieval universalism has made the culture of Western Europe similar in different aspects, especially after the XI century. Universalism was visible in the struggle to unify different aspects of life according to the prevailing rules.

Remind yourself the information about the symbol and allegory.

Allegory – in literature and culture, it is a presentation of an idea, term, character or an event using a fixed, hidden artistic meaning rooted in tradition, more important than the literal one. The metaphorical meaning is unambiguous and malleable (e.g. by using personification). The example of the allegory may be a person with a scythe, an image of death. Contrary to the conventionalised character of the allegory, a symbol is ambiguous and has no fixed meaning, it can be understood in different ways.