Tytuł: Witalizm i urbanizm: upojenie życiem, upojenie miastem

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

Witalizm i urbanizm: upojenie życiem, upojenie miastem.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy IV liceum lub technikum.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty; ZR

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

4) wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne (np. pytania retoryczne, wyliczenia, wykrzyknienia, paralelizmy, powtórzenia, apostrofy, przerzutnie, inwersje) oddziałują na odbiorcę;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

11) korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają twórczość Juliana Tuwima.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia biografię Juliana Tuwima;

• omawia cechy poezji dwudziestolecia międzywojennego;

• wyjaśnia na przykładach pojęcia witalizmu i urbanizmu;

• rozważa wizję świata zaprezentowaną w utworach „Ranyjulek” i „Mieszkańcy”;

• konfrontuje poznane wiersze z interpretacją muzyczną utworu „Nie ma kraju”.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • metoda tekstu przewodniego.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie przygotowują ciekawostki na temat życia i twórczości Juliana Tuwima. Przynoszą na zajęcia kartkę brystolu A3 oraz inne materiały potrzebne do przygotowania plakatu.

Faza wstępna

1. Nauczyciel określa cel zajęć: uczniowie poznają twórczość Juliana Tuwima. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Uczniowie określają datę i wskazują wydarzenie uważane za początek nowej epoki w dziejach literatury (a także historii). Wypisują nazwy emocji i uczuć towarzyszących Polakom w tamtym okresie. Zastanawiają się, jak te emocje wpływały na artystów. Nauczyciel, uzupełniając wypowiedzi, wprowadza terminy witalizmu i urbanizmu w sztuce.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie analizują informacje zawarte na planszy interaktywnej w abstrakcie (życie i twórczość Juliana Tuwima). Uzupełniają je o przygotowane przez siebie wiadomości.

2. Nauczyciel pyta uczniów o grupę poetycką Skamander. Prosi o wyjaśnienie nazwy grupy, podanie przedstawicieli i cech poezji. Uczniowie tworzą notatkę na temat poezji Skamandrytów i wykonują ćw. 2.

3. Analiza i interpretacja dwóch utworów J. Tuwima: „Ranyjulek” i „Mieszkańcy” według wozrca: 1. ustalenie podmiotu lirycznego i odbiorcy tekstów, 2. ustalenie tematyki utworów, 3. analiza środków poetyckich, 4. wyodrębnienie obrazów poetyckich, 5. ogólna interpretacja utworu.

4. Praca w grupach: przygotowanie plakatu dotyczącego życia i twórczości Juliana Tuwima. Jeśli uczniowie przygotowali szczegółowe informacje, można przydzielić każdej grupie inny temat pracy, np. twórczość dla dzieci, twórczość Tuwima po II wojnie światowej etc.

5. Uczniowie słuchają utworu „Nie ma kraju” w wykonaniu Kasi Dereń i konfrontują zaprezentowaną w nim wizję świata z tą znaną z wiersza „Mieszkańcy”.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące, np.
   - W jaki sposób poezja J. Tuwima realizuję koncepcję witalizmu?
   - W czym się przejawia w twórczości J. Tuwima koncepcja urbanizmu?.

2. Uczniowie wybierają pięć najtrudniejszych słów w abstrakcie. Układają z nimi zdania, które mają pomóc w zapamiętaniu ich.

Praca domowa

1. Napisz opinię w formie artykułu do gazety lub listu do przyjaciela na temat: Czy „straszni mieszczanie” istnieją dzisiaj?.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Vitalism and urbanism: intoxication with life, intoxication in the city

The sources of vitalistic experiences can vary. After Poland's regaining of independence, Polish poetry began to reflect the vitalistic admiration of existence and joyful immersion in everyday life. It was opposition to engaged art, burdened with obligations towards the nation, society, history, culture...; and to manifest a reaction towards the melancholy, resignation and decadent moods of literature of a bygone era.

Vitalism, therefore, became a weapon in the struggle for new poetry, new poetic themes, moods, emotions – a new poetic reality. But it was not only that. The fact of regained independence – combined with youthfulness – naturally provoked states of euphoric elation, attitudes of naively joyous openness to reality that led to the celebration of existence in all its manifestations. Thus, in the poetry of the early interwar period, vitalism is not simply a form or strategy of intergenerational literary struggles; to a large extent, it stems from the mood typical to the atmosphere of the first years of regained freedom.

Urbanism is a tendency typical for the poetry of the interwar period, expressed in the fascination of the city and the urban crowd as a creation of modern civilization.