Temat: Skąd się bierze wiatr?

Autor: Zyta Sendecka

Adresat

Uczeń klasy IV szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

Klasa IV

III. Pogoda, składniki pogody, obserwacje pogody. Uczeń:

1) wymienia składniki pogody i podaje nazwy przyrządów służących do ich pomiaru (temperatura powietrza, zachmurzenie, opady i osady atmosferyczne, ciśnienie atmosferyczne, kierunek wiatru);

2) odczytuje wartości pomiaru składników pogody, stosując właściwe jednostki;

3) prowadzi obserwacje składników pogody, zapisuje i analizuje ich wyniki oraz dostrzega zależności.

Cel lekcji

Uczniowie wyjaśniają, w jaki sposób powstaje wiatr oraz oceniają kierunek i siłę wiatru.

Kryteria sukcesu

• omówisz zjawisko powstawania wiatru;

• ustalisz kierunek i siłę wiatru;

• zbudujesz prosty wiatromierz.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Pogadanka, praca z tekstem, obserwacja bezpośrednia, obserwacja pośrednia, burza mózgów.

Praca indywidualna oraz praca frontalna.

Środki dydaktyczne

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• przedmioty potrzebne do przeprowadzenia „Obserwacji 1”: nożyczki, karton, sznurek, igła, świeca;

• pogodowa mapa Polski.

Fazy lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

2. Uczniowie wykonują Polecenie 1.

Wstępna

1. Nauczyciel, nawiązując do poprzednich zajęć, poleca podopiecznym, żeby wyjaśnili pojęcie ciśnienia atmosferycznego, określili różnicę między niżem i wyżem atmosferycznym oraz wskazali kierunki świata na mapie.

2. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów, żeby wyjrzeli przez okno i odpowiedzieli na pytania:

• Czy na drzewach poruszają się liście?

• Czy chmury wędrują po niebie?

• Czy trawa się porusza?

Uczniowie oceniają siłę wiatru, wykorzystując jedno z następujących określeń: wiatr silny, wiatr słaby, brak wiatru (panuje cisza).

2. Nauczyciel wspólnie z uczniami omawia wykonane w domu doświadczenie ilustrujące zjawisko powstawania wiatru. Prosi podopiecznych, żeby przeczytali pytanie badawcze i hipotezę, następnie obserwacje i wnioski. Jeśli uczniowie mieli trudność z ich poprawnym sformułowaniem, nauczyciel ponownie omawia doświadczenie i wspólnie z uczniami analizuje zaprezentowane w nim doświadczenie.

3. Nauczyciel przeprowadza „Obserwację 1” i wyjaśnia, że różnice temperatury powietrza są przyczyną zmian ciśnienia atmosferycznego i powstawania wiatru.

4. Nauczyciel poleca uczniom przeczytanie fragmentu pt. „Kierunek i siła wiatru”. Wyświetla pogodową mapę Polski przedstawiającą prognozowane temperatury powietrza. Wskazany przez nauczyciela uczeń zaznacza na mapie skąd i dokąd będzie wiał wiatr oraz nazywa jego kierunek.

5. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie interaktywne.

Podsumowująca

1. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o dokończenie zdania: „Na dzisiejszej lekcji dowiedziałem się, że...”.

Zadanie domowe

Zadania do wyboru:

• Zgodnie z instrukcją zamieszczoną w abstrakcie zbuduj wiatromierz i przez najbliższy tydzień codziennie monitoruj kierunek wiatru.

• Przez najbliższy tydzień codziennie sprawdzaj prognozę pogody i zapisuj w zeszycie, w jakim kierunku będą wiały wiatry nad Polską.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Where does the wind come from?

Let's check if heating the air affects its movement.

The sun's rays first heat the Earths surface, and the air then heats up from it. This happens unevenly:

• rocks get hot faster than forest or water;

• dark surfaces warm up faster than light ones;

• the water warms up slower than land, but stays warmer for longer.

The uneven heating of the Earth's surface causes temperature differences. Thanks to this, there are changes in atmospheric pressure. Warm air exerts on the different atmospheric pressure than the cool air.

Clouds have a big influence on air temperature. During the day they limit sunlight, and at night they stop the heat escaping. That is why during certain times of year cloudy nights are warm compared to clear nights, and cloudy days are cooler than those when the sky is clear. The temperature also depends on the height of the Sun above the horizon – therefore it is warmer in the summer than in the winter, and it is warmer in tropical countries than in Poland.

In places where the air rises, air pressure decreases slightly, and where it falls – it grows. Thus, the air flow happens from a place of higher pressure to a place with lower pressure .Such horizontal air flow is called wind. If we want to describe the wind, we should give its direction and speed.

Knowing the areas with high and low pressure, and remembering that the wind always blows from high to low, you can predict in which direction it will blow. It is important to remember that giving the direction of the wind, we name it from which way it blows. For example, if the wind blows from west to east, it is a westerly wind. If it is different from the main directions (N, E, S, W), you can include more specific directions: NE – North East, NW – North West , SE – South East and SW – South West.
The stronger the wind the greater the pressure difference between two places. A device called anemometer is used to measure wind direction and speed.

• Wind is the level of air movement caused by a difference in atmospheric pressure.

• The stronger the wind, the greater the difference in atmospheric pressure.

• By giving the direction of the wind, we determine where it is blowing.

• The wind can be used as propulsion for sailing vessels and wind turbines.