Temat: Rozmieszczenie ludności na świecie

Adresat

Uczeń II klasy liceum ogólnokształcącego i technikum, poziom podstawowy

Podstawa programowa

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

1) wskazuje obszary koncentracji ludności i małej gęstości zaludnienia oraz określa czynniki i prawidłowości w zakresie rozmieszczenia ludności świata.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń wyjaśni przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia ludności na świecie.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wymienisz czynniki sprzyjające osadnictwu;

• wymienisz bariery osadnicze;

• wskażesz na mapie obszary słabo zaludnione oraz całkowicie bezludne;

• omówisz prawidłowości rządzące rozmieszczeniem ludności;

• wyjaśnisz pojęcia anekumena, ekumena, subekumena.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od podania tematu i celów lekcji .

• Wyświetla na tablicy interaktywnej mapę z e‑podręcznika: Świat – gęstość zaludnienia. Cała klasa dokonuje analizy mapy. Uczniowie wskazują obszary najbardziej zaludnione.

Faza realizacyjna

• Uczniowie korzystają z atlasów geograficznych i podają nazwy państw/miast lub krain geograficznych najbardziej zaludnionych.

• Wskazują cechy rozmieszczenia ludności na świecie.

• Wyszukują w podręczniku i internecie czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze decydujące o rozmieszczeniu ludności na świecie.

• Praca w grupach. Nauczyciel dzieli uczniów na 4 grupy. Każda grupa opracowuje inny obszar tematyczny:
  - Grupa A: Czynniki przyrodnicze decydujące o rozmieszczeniu ludności na świecie;
  - Grupa B: Czynniki pozaprzyrodnicze decydujące o rozmieszczeniu ludności na świecie;
  - Grupa C: Bariery osadnicze. Przykłady na mapie świata.
  - Grupa D: Obszary o największej i najmniejszej koncentracji ludności na świecie
  W trakcie pracy uczniowie korzystają z różnych źródeł informacji: podręczniki przedmiotowe, e‑podręcznik, internet. .

• Zespoły omawiają opracowany materiał na forum klasy. W trakcie prezentacji korzystają z mapy fizycznej świata, GoogleEarth, tablicy interaktywnej.

• Uczniowie wyjaśniają pojęcia: ekumena, anekumena i subekumena.

• Nauczyciel wyjaśnia, w jaki sposób obliczyć wskaźnik gęstości zaludnienia.

• Analiza gęstości zaludnienia w wybranych krajach i miastach na świecie. Uczniowie korzystają z tabel w e‑podręczniku: Terytoria o bardzo niskiej i bardzo wysokiej gęstości zaludnienia oraz Miasta o największej gęstości zaludnienia.

• Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne.

Faza podsumowująca

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

• Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

  Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

• Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Population distribution worldwide

When we look at the map showing population density, we will see that human population is not distributed evenly on Earth. Those lands, were people reside permanently, are called ecumene. Most people live in the northern hemisphere. One of the reasons for this situation is that this is where most of land areas are located. Apart from Antarctica, we can see that there are areas with less and more population in each continent. Sometimes the contrast is enormous.

On the one hand, we can see uninhabited lands (anecumene) or lands where population density is close to nil. Where population density (person/kmIndeks górny 2²) is in single digits, people live in small, highly dispersed settlements. Those include: northern ends of Eurasia and North America, central Asia, major part of Australia, large portions of north Africa and South America. Antarctica is a special case here - this is a continent with no permanent settlement at all.

On the other hand, in some areas population density is greater than 1,000 people per 1 kmIndeks górny 2². Moreover, this scale has no upper limit, even though the last range starts with over 50,000 people per 1 kmIndeks górny 2². Consequently, we are unable to tell (based on the data on the map) what the top limit is. The areas with most dense population are: east and south Asia, Europe, east coast of North and South America, Central America, areas around the Gulf of Guinea and the belt from Ethiopian Highlands to the African Great Lakes. Even if we look at smaller areas, such as countries, the contrasts they are also very big.

If we compare the placement of oldest civilisation sites against the population density map, we can see that the areas, which were densely inhabited in antiquity, continue this trend today. Consequently, we can notice that conditions, which are most attractive for settlement, still are: climate with long vegetation period and high precipitation, even if it is seasonal or rivers with abundance of water. Fertile soil and its easy cultivation on even flatlands are an important factor too. Big rivers with slow current make perfect traffic ways. Nowadays, densely inhabited areas form also on industrial lands, in particular those rich in mineral resources, or service zones e.g. along transportation routes.

As the population grew, new lands were settled, selecting the best available areas. Hence the growth of the ecumene, which covers major portions of the continents. When we compare the population distribution map and the natural map, we can determine the conditions avoided by people or what can be a settlement barrier.

There is also a specific form of adjustment to unfavourable natural conditions, called nomadism - people are constantly on the move, without forming any permanent human settlements or residing there seasonally. Such areas are called subecumene.

• Ecumene is an area where people reside permanently, anecumene means uninhabited areas, and subecumeme - areas where people reside only temporarily.

• Population density is affected by such natural factors as: climate conditions (temperature, precipitation), orographic conditions, soil, vicinity of big rivers and access to the sea, natural resources.

• Conditions avoided by people form a settlement barrier. Those include water, temperature, light, height and gravity barriers.

• Non‑natural factors, which have impact on differences in population distribution worldwide, are historical, economic and political processes and occurrences.