Temat: Gazy szlachetne

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.  

IV. Tlen, wodór i ich związki chemiczne. Powietrze. Uczeń:

9) opisuje właściwości fizyczne gazów szlachetnych; wyjaśnia, dlaczego są one bardzo mało aktywne chemicznie; wymienia ich zastosowania.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń wyjaśnia, na czym polega reakcja spalania

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wskazywać położenie gazów szlachetnych w układzie okresowym pierwiastków;

• charakteryzować pierwiastki zaliczane do grupy gazów szlachetnych;

• charakteryzować właściwości gazów szlachetnych;

• podawać przykłady zastosowania gazów szlachetnych w najbliższym otoczeniu.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• arkusze papieru, mazaki.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel pyta uczniów, z czym kojarzy się im neon. Prawdopodobnie padnie odpowiedź: a reklama świetlną. Nauczyciel zadaje kolejne pytania, które prowadzą do konkluzji, że neon jest pierwiastkiem należącym do grupy gazów szlachetnych. Prosi chętnego/wybranego ucznia, by wskazał neon w układzie okresowym pierwiastków i odczytał pozostałe pierwiastki z tej grupy.

2. Uczniowie omawiają położenie gazów szlachetnych w układzie okresowym i tłumaczą płynące z tego położenia ich właściwości. Nauczyciel uzupełnia informacje i inicjuje dyskusję – pyta, jak zdaniem uczniów wyglądają cząsteczki gazów szlachetnych. Uczniowie podają swoje propozycje i jeśli chcą, rysują je na tablicy. Nauczyciel tak prowadzi rozmowę, aby jej wynikiem był wniosek, że gazy szlachetne nie tworzą cząsteczek (jeśli uczniowie sami na to nie wpadną, wyjaśnia dlaczego).

3. Następnie nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każda z nich ma 10 min na opracowanie przydzielonego zagadnienia na podstawie informacji z internetu. Zagadnienia dla grup: kolor i zapach gazów szlachetnych; rozpuszczalność w wodzie; palność; liczba elektronów walencyjnych. Po upływie wyznaczonego czasu reprezentanci grup przedstawiają efekty pracy.

4. W celu weryfikacji informacji przedstawionych przez grupy nauczyciel wyświetla widżet interaktywny z abstraktu dotyczący właściwości gazów szlachetnych.

5. Prowadzący zajęcia dzieli uczniów na 6 grup. Informuje, że zadaniem każdej grupy będzie odpowiedź na pytanie: Jakie zastosowania wynikają z właściwości gazów szlachetnych? Rozdaje uczniom arkusze papieru oraz mazaki i prosi, by zapisali pytanie na arkuszach. Wyjaśnia zasady techniki 635:
   a. Każda grupa zapisuje 3 propozycje zastosowania gazów szlachetnych. Uczniowie mogą szukać informacji we wszystkich dostępnych źródłach. Mają na to 5 min;
   b. Na znak nauczyciela grupy przekazują sobie arkusze zgodnie z ruchem wskazówek zegara;
   c. Teraz grupy zamieniają się w panele ekspertów, weryfikują propozycje kolegów, uzupełniają i oceniają. Mają na to 5 min.
   Po zakończeniu prac liderzy grup przedstawiają efekty działań z zastosowaniem techniki gadająca ściana.

6. Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne wykonanie ćwiczeń interaktywnych zawartych w abstrakcie.

7. Jeśli czas pozwoli, nauczyciel zapoznaje uczniów z informacjami na temat oganessonu.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie lekcji z jego punktu widzenia. Pyta pozostałych uczniów, czy chcieliby coś dodać do wypowiedzi kolegi na temat wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcji.

Praca domowa

1. Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

2. Wyobraź sobie, że masz okazję przeprowadzić wywiad z naukowcem - specjalistą w dziedzinie, której dotyczyła dzisiejsza lekcja. Jakie pytania chciałbyś mu zadać? Zapisz je.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Noble gases

The air components are argon and other elements forming the 18th group in the periodic table. Noble gases include: helium (He, Latin helios), neon (Ne, Latin neon), argon (Ar, Latin argon), krypton, xenon, radon. Stable electron configuration of valence shell ensures that these gases are the elements with the lowest chemical activity (noble gases). Therefore, although all of them are gases, their atoms do not bind into particles. They occur in the form of single atoms. Noble gases are used, among others, in medicine and in the lighting industry.

Chemists try to combine noble gases with other substances. In the 1960s compounds containing xenon, krypton and radon were obtained. It has recently been reported that argon - the most common noble gas - can permanently bond with fluorine and hydrogen. To this day, no bonding with helium or neon has been obtained.

In the group of the periodic table of elements there is also a synthetic element oganesson with the atomic number Z = 118. We owe this discovery to the experiments carried out in the Flerova Nuclear Reaction Laboratory (Dubna, Russian Federation) by a team of scientists from the United Nuclear Research Institute in the Russian Federation and the U.S. Lawrence Livermore National Laboratory. One ununoctium atom was obtained in the summer of 2002, and two more in 2005. In the past, it was thought that oganesson would be a gas under standard conditions, but current predictions indicate a constant state of aggregation under these conditions.

• Noble gases show the least chemical activity among all known elements. This property is related to the durability of the electronic helium configuration.

• Noble gases are used, among others in lighting technology.