Temat: Mutualizm

Adresat

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Wymagania ogólne

I. Znajomość różnorodności biologicznej oraz podstawowych zjawisk i procesów biologicznych. Uczeń:

3. przedstawia i wyjaśnia zależności między organizmem a środowiskiem.

Wymagania szczegółowe

VII. Ekologia i ochrona środowiska. Uczeń:

4. analizuje oddziaływania nieantagonistyczne: mutualizm obligatoryjny (symbioza), mutualizm fakultatywny (protokooperacja) i komensalizm.

Ogólny cel kształcenia

Dowiesz się na czym polega mutualizm

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• wyjaśniać, na czym polega symbioza, mutualizm i podasz ich przykłady;

• wyjaśniać, że symbioza jest wynikiem adaptacji do środowiska.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

• Następnie zapisuje na tablicy lub tablicy interaktywnej temat lekcji. Uczniowie notują go w zeszytach..

• Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie przeczytali abstrakt, zwracając szczególną uwagę na grafiki.

• Prowadzący prezentuje ilustrację interaktywną „Powszechność stosunków nieantagonistycznych w przyrodzie”. Na jej podstawie oraz na podstawie zasobów z lekcji „Mutualizm” w e‑podręczniku wyjaśnia takie pojęcia jak: stosunki nieantagonistyczne, symbioza, mutualizm, mikoryza, informując równocześnie, że stosunki nieantagonistyczne są bardzo powszechne w przyrodzie, choć nie zawsze zauważalne na pierwszy rzut oka.

• Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Zadaniem każdej grupy jest przeprowadzenie szczegółowej analizy innego przypadku mutualizmu, spośród przykładów opisanych w abstrakcie. Przykład do przeanalizowania może każdej grupie przydzielić nauczyciel lub też uczniowie mogą go wylosować z dostępnej puli..

• Uczniowie samodzielnie wykonują zamieszczone w abstrakcie ćwiczenia interaktywne sprawdzające stopień opanowania wiadomości poznanych w czasie lekcji. Nauczyciel inicjuje dyskusję, w trakcie której omówione zostają prawidłowe rozwiązania wszystkich ćwiczeń samodzielnie wykonanych przez uczniów.

Faza podsumowująca

• Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

• Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Mutualism

Many species of animals, plants and fungi coexist and cooperate with other species, which is generally beneficial to both organisms. This type of relation is called symbiosis and belongs to a group of non‑antagonistic relations. A kind of symbiosis in which cooperation between two species is necessary for their survival is referred to as mutualism, i.e. obligatory symbiosis. An example of this type of symbiosis is the cooperation of fungi and green algae forming lichens. Lichens are found in extremely unfavorable conditions, in which the living components of lichen could not survive. The fungus protects the algae cells against negative impact and absorbs water from the environment, and the algae conducts photosynthesis to produce nutrients for itself and its partner. They even reproduce together. They form easily detachable clusters of fungus and algae cells (isidia or soredia) that spread by the wind inhabit new environment.

A very interesting case of symbiosis is the relationship between manioc ants, living in Middle and South America, and fungi. These ants are not able to feed on the leaves, because they do not digest the cellulose contained therein. Therefore, they prepare the surface from them, instil fungi thereon and cultivate them. The cultivated fungi form at the ends of their hyphae spherical construct filled with easily digestible substances from the substrate decomposed by the fungi, which the ants collect and feed on. In the wilderness, there are no manioc ants in nests without fungi, and these fungi can be found only in the nests of manioc ants.

A special case of mutualism is the symbiotic relationship between ruminants, such as cows or deer, and microorganisms living in their digestive systems. In one of the parts of their multi‑chambered stomach, called the rumen, live bacteria and protozoa capable of digesting cellulose. From time to time, rumen content, partially digested by symbionts, returns to the mouth of the animal, where it is masticated. When swallowed again, grass and certain microorganisms are digested with the help of herbivore's digestive enzymes. This way, ruminants gain not only sugars but also protein and vitamins (mainly vitamins from B group and vitamin K) produced by bacteria.

Another example of symbiosis is the relationship between flowers and their pollinators. This is how the flowers can transfer male gametes from one flower (specimen) to another. As a result, fertilisation and seed production occurs. In return, pollinators use the nectar and pollen produced by flowers. In the case of certain plant species, only one specially adapted insect species can pollinate them. This is the case of red clover. It has particularly long and narrow flowers, the bottom of which can only be reached by the mouthpiece of a bumblebee. Clover cannot exist without this insect, but the bumblebee can also feed on the nectar of other flowers. Hummingbirds are also specialists in pollination of specific species. They only visit those flowers whose shape fits perfectly the shape of their beaks.

Mycorrhiza, cooperation of fungi with plants, is also a case of mutualism. It involves braiding the roots of a plant by the hyphae of the mycelium, which grow into their interior, and form a dense network on their surface. Mycelium increases the absorbent surface of the root. This way, the fungi take and supply water, phosphorus and nitrogen compounds to the plants. In exchange, they can feed on the nutrients produced by plants in the process of photosynthesis. Larch seeds, as they fall on the soil overgrown with mycelium of the suillus luteus, quickly sprout and develop healthy plants. A larch grows much weaker in soil deprived of mycelium.

Further pairs of species that provide services to one another are birch boletes and birches, porcini mushrooms and oaks, red pine mushrooms and spruce.

• Non‑antagonistic relations bring benefits to at least one of the parties.

• Symbiosis is a way to adapt to the environment.

• Species living with each other in symbiosis usually develop adjustments that allow them to remain in this relationship that are reflected , e.g. in their physique.