Temat: Obywatel Unii Europejskiej

Autorka: Anna Rabiega

Adresat:

uczeń liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa:

• stara podstawa programowa:

poziom podstawowy:

1. Młody obywatel w urzędzie.

Uczeń:

1) wyjaśnia, jak nabywa się obywatelstwo polskie i unijne.

poziom rozszerzony:

45. Polska w Unii Europejskiej.

Uczeń:

2) opisuje prawa i obowiązki wynikające z posiadania obywatelstwa Unii Europejskiej.

• nowa podstawa programowa

poziom podstawowy:

VII. Współczesne stosunki międzynarodowe.

Uczeń:

10) przedstawia prawa obywatela Unii Europejskiej.

poziom rozszerzony:

XII. Prawa człowieka i ich ochrona międzynarodowa.

Uczeń:

6) charakteryzuje system ochrony praw człowieka Unii Europejskiej (Karta praw podstawowych, działania Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich) oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Ogólny cel kształcenia:

Uczeń wyjaśnia specyfikę praw i wolności człowieka oraz podstawowe mechanizmy ich ochrony.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest obywatelstwo europejskie.

• analizuje prawa obywatela Unii Europejskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku obcym,

• kompetencje informatyczne,

• umiejętność uczenia się,

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody nauczania:

• dyskusja,

• mapa myśli,

• analiza materiału źródłowego,

• metoda układanki (jigsaw puzzle),

• analiza SWOT,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem planszy interaktywnej, schematu interaktywnego, ćwiczeń interaktywnych.

Formy pracy:

• indywidualna,

• grupowa,

• zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑podręczniku,

• tekst źródłowy dla każdego ucznia (patrz: Uwagi dla nauczyciela)

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel przedstawia cel zajęć: Przeanalizujecie znaczenie obywatelstwa europejskiego.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Co wiecie o obywatelstwie europejskim? i prosi, żeby przygotowali mapę myśli, która będzie zawierać informacje o tej instytucji. Wyznacza czas na wykonanie zadania, a po jego upływie zapisuje pytanie na tablicy i prosi uczniów, by podchodzili i wpisywali swoje propozycje. Nauczyciel w rozmowie nauczającej może również zadać pytania pomocnicze, np.

• Kiedy i w jaki sposób wprowadzono obywatelstwo europejskie?

• Kto może otrzymać takie obywatelstwo?

• Czy obywatelstwo europejskie zastępuje obywatelstwo narodowe (np. polskie)?

• Jakie znacie prawa wynikające z posiadania obywatelstwa europejskiego?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby odliczyli do 5, zapamiętując numer. W tym i kolejnym ćwiczeniu będą pracować metodą układanki (jigsaw puzzle). Najpierw zadaniem każdego z uczniów jest zapoznanie się z jednym z pięciu aspektów obywatelstwa europejskiego decydujących o jego charakterze (odpowiednio do numeru ucznia) – schemat „Nature of EU citizenship”. Następnie uczniowie łączą się w grupy pięcioosobowe (w taki sposób, żeby w każdej grupie znalazł się jeden uczeń o danym numerze) i każdy członek grupy wyjaśnia pozostałym aspekt obywatelstwa europejskiego, z którym się zapoznał. Nauczyciel wyznacza czas na realizację zadania, monitoruje jego przebieg, dbając, by uczniowie rzeczywiście uczyli się wzajemnie, a nie tylko przeczytali informacje z abstraktu. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel pyta uczniów, czego się dowiedzieli i jak rozumieją poszczególne aspekty obywatelstwa europejskiego. Chętni/wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, nauczyciel poprawia i uzupełnia je.

2. Tym razem uczniowie łączą się w pięć grup – zgodnie z przypisanymi wcześniej numerami (tj. grupy tworzą wszyscy uczniowie z numerem 1, wszyscy uczniowie z numerem 2 itd.). Zadaniem każdej grupy jest wykorzystanie materiału źródłowego do ustalenia, jakimi prawami cieszą się obywatele Unii Europejskiej:

• grupa uczniów o numerze 1 – analiza artykułów 15 i 18,

• grupa uczniów o numerze 2 – analiza artykułu 21,

• grupa uczniów o numerze 3 – analiza artykułu 22,

• grupa uczniów o numerze 4 – analiza artykułu 23,

• grupa uczniów o numerze 5 – analiza artykułu 24.

Zadanie uczniów polega na przeanalizowaniu przydzielonego artykułu i zapisaniu prawa, z jakiego korzystają obywatele Unii Europejskiej własnymi słowami (treść notatki ustalana jest przez całą grupę w krótkiej dyskusji). Nauczyciel wyznacza czas realizacji zadania i monitoruje jego przebieg (wspiera uczniów w znalezieniu precyzyjnych sformułowań określających prawa obywatela UE).

3. W następnym etapie ćwiczenia uczniowie wracają do swoich pierwotnych grup (składających się z uczniów o różnych numerach) i przekazują pozostałym członkom grupy informacje, jakie zdobyli podczas pracy z materiałem źródłowym. W ten sposób wszyscy uczniowie uzyskują informacje na temat praw wynikających z obywatelstwa europejskiego.

4. Nauczyciel informuje uczniów, że przeanalizują problem funkcjonowania obywatelstwa europejskiego, wykorzystując analizę SWOT i w razie potrzeby wyjaśnia tę metodę. Uczniowie jednej z pierwotnych grup rozdzielają się do pozostałych w wyniku czego powstają cztery grupy. Każda z grup zajmie się odpowiednio analizą mocnych stron (zalet), słabości (wad) obywatelstwa europejskiego oraz możliwości i zagrożeń wynikających z jego funkcjonowania. Nauczyciel zwraca uwagę uczniów, aby podczas pracy postarali się spojrzeć na problem z różnych perspektyw (Unii Europejskiej jako organizacji, społeczeństwa europejskiego, państw narodowych, jednostek itp.). Wyznacza czas na realizację zadania. Uczniowie zapisują swoje wnioski.

5. Po zakończeniu ćwiczenia reprezentanci poszczególnych grup przedstawiają rezultaty pracy grupy, a nauczyciel zapisuje je w odpowiednim miejscu tabeli wyświetlonej na tablicy interaktywnej (Ćwiczenie 1). Następnie prosi chętnego/wybranego ucznia o podsumowanie zadania.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

• Dziś nauczyłem się…

• Zrozumiałem, że…

• Zaskoczyło mnie…

• Dowiedziałem się…

• Łatwe było dla mnie…

• Trudne było dla mnie…

Dwa ostatnie zdania oceniają trudność omawianego zagadnienia; dzięki nim uczeń dokonuje samooceny swoich wiadomości i umiejętności.

2. Propozycja zadania domowego:

a. Czy jesteś zadowolony z posiadania obywatelstwa europejskiego? (Jeśli go nie posiadasz – czy chciałbyś je mieć?) Przedstaw swoją opinię na ten temat.

b. Odsłuchaj nagranie abstraktu, aby powtórzyć materiał i utrwalić nowe słówka. Następnie wykonaj ćwiczenie słownikowe na końcu rozdziału.

Uwagi dla nauczyciela

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

A citizen of the European Union

Citizenship of the European Union was introduced by the Maastricht Treaty in 1992 and confirmed in the Charter of Fundamental Rights of the European Union. It has been granted to all persons who have citizenship of a member state of the European Union, which means that they also Polish citizens are entitled to it.

The scope of EU competences is smaller than that of the member states, which means that the possibility of granting rights is limited. However, the scope of EU civil rights is greater than in the member states. It also includes rights related to inter‑state life within the Union. Although Article 20 of the Treaty on the Functioning of the European Union mentions that citizens are subject to the obligations provided for in the treaties, EU law consists only of rights and does not impose any obligations. Also, the case law of the Court of Justice of the European Union has not laid down any obligations.

The idea of European citizenship appeared for the first time in 1947, but it was implemented only after the Treaty of Maastricht. The current legal status has been in force since the entry into force of the Treaty of Lisbon (December 1, 2009) with which the EU Charter of Fundamental Rights has acquired binding force.

The rights of citizens of the European Union may be divided into two areas. The first area is fundamental rights, resulting from the constitutions of member states and only strengthened by the protection of the European institutions. The second is the rights of citizens of the Union, indicating their equality regardless of the state from which they come from. Citizenship of the European Union is not associated with any individual's duties towards the European Union, although they are provided for in the Treaty introducing citizenship.

Political rights

• voting in European elections: a right to vote and stand in elections to the European Parliament, in any EU member state,

• voting in local elections: a right to vote and stand in local elections in an EU state other than their own, under the same conditions as the nationals of that state,

• accessing European Union documents: a right to access to European Parliament, Council of the European Union, and European Commission documents,

• petitioning the European Parliament and the Ombudsman: a right to petition the European Parliament and the right to apply to the European Ombudsman in order to bring to his attention any cases of poor administration by the EU institutions and bodies, with the exception of the legal bodies,

• language rights: a right to apply to the EU institutions in one of the official languages and to receive a reply in that same language.

Rights of free movement

• right to free movement and residence: a right of free movement and residence throughout the Union and the right to work in any position (including national civil services with the exception of those posts in the public sector that involve the exercise of powers conferred by public law and the safeguard of general interests of the state or local authorities),

• freedom from discrimination on nationality: a right not to be discriminated against on grounds of nationality within the scope of application of the Treaty.

Rights abroad

• right to consular protection: a right to protection by the diplomatic or consular authorities of other member states when in a non‑EU member state, if there are no diplomatic or consular authorities from the citizen's own state: this is due to the fact that not all member states maintain embassies in every country in the world.