Tytuł: W drodze do prawdy o świecie i sobie

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat zajęć:

W drodze do prawdy o świecie i sobie.

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy VIII ośmioletniej szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

7. określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji;

8. określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich;

9. wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;

10. wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

2. porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

6. przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego;

7. zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

8. rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z pojęciem tabu kulturowego.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje społeczne i obywatelskie;

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa problematykę tekstu;

• w interpretacji tekstu odnosi się do wartości społecznych, etycznych, religijnych;

• odczytuje symbolikę tekstu;

• rozpoznaje w tekście frazeologizmy, podaje ich znaczenie;

• ocenia postępowanie bohaterów tekstu literackiego;

• rozumie, co to jest tabu językowe; rozpoznaje jego obecność w wypowiedziach.

Metody/techniki kształcenia

• problemowa: rozmowa kierowana, dyskusja;

• programowane: z użyciem komputera i e‑podręcznika;

• praktyczna: ćwiczeń przedmiotowych;

• przekład intersemiotyczny.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność zbiorowa jednolita;

• aktywność w grupach.

Przebieg zajęć

Przed lekcją

Uczniowie czytają fragment powieści Doroty Terakowskiej “Samotność Bogów” w abstrakcie.

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć i podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Różne znaczenia “drogi”. Prowadzący zadaje uczniom pytanie: co to znaczy być w drodze? Uczniowie podają swoje skojarzenia.

Faza realizacyjna

1. Wykonanie ćwiczenia nr 1 w abstrakcie: rozpoznanie znaczeń przysłów i związków frazeologicznych ze słowem „droga”. Uczniowie układają zdania z poznanymi związkami frazeologicznymi.

2. Krótkie omówienie treści fragmentu Samotności Bogów D. Terakowskiej (nauczyciel upewnia się, czy uczniowie przeczytali tekst). Podział tekstu na części i tytułowanie ich (ćw. 3).

3. Ustalenie, kim są bohaterowie fragmentu powieści. Uczniowie wykonują ćw. 4 w abstrakcie.

4. Następnie nauczyciel, metodą rozmowy kierowanej, przeprowadza razem z uczniami próbę interpretacji tekstu, posiłkując się pytaniami w ćw. 5 w abstrakcie.

Uczniowie dyskutują o tym, w jaki sposób szamani i kapłani wpisują się w obraz „starego i nowego świata”. Zastanawiają się, co to znaczy, że kapłan Isak jest POMIĘDZY.

Wskazanie fragmentów utworu opisujących rozterki Jona pragnącego zaspokoić swą ciekawość. Nauczyciel pyta uczniów, jak oceniają zachowanie Jona, czy jego postawa jest godna podziwu.

5. Co to jest tabu? Uczestnicy zajęć zapoznają się z informacjami na temat tabu (ilustracja interaktywna). Podają inne przykłady zakazów kulturowych, można je spisać na tablicy. W parach lub w grupach uczniowie układają własną hierarchię obszarów objętych tabu w kulturze polskiej i porównują swoje wybory. Nauczyciel zwraca uwagę, że tabu jest zmienne. To, co kiedyś stanowiło tabu i budziło strach, np. czarny kot, dziś może być uważane za zabobon (przekonanie, że czarny kot przynosi pecha).

Uczniowie podają przykłady, kiedy łamane jest tabu w naszej kulturze (np. publiczne mówienie o sprawach prywatnych, wstydliwych, krępujących, instalacje artystyczne, filmy).

6. Tabu w “Samotności Bogów”. Rozmowa mająca na celu identyfikację obszaru, którego dotyczyło tabu złamane przez bohatera tekstu D. Terakowskiej.

7. Wyjaśnienie symboli: Kamiennej Drogi, Wioski, Dalekich Krajów, rzeki.

Faza podsumowująca

Nauczyciel zadaje pytania skłaniające uczniów do podsumowania, np.

• Jakie sytuacje mogą nas zmusić do złamania tabu?

• Dlaczego “to bardzo źle być pomiędzy”? Czego brakuje ludziom, którzy żyją w ten sposób?

Praca domowa

Napisz krótkie opowiadanie, w którym wykorzystasz motyw drogi.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

On the road to the truth - about the world and ourselves

The road is a common motive in literature and art. It is associated with wandering, relocating, searching, and also, with danger or a challenge. A man, who got on the road becomes richer with the experience, and the knowledge about the world, and about himself. Wandering means also satisfying the needs, seeking adventures and the attempt to find the truth. Which of these paths is Jon – a character from the novel by Dorota Terakowska Loneliness of the Gods – going to choose ?

Jon broke the taboo. Because taboo is something that arises fear, Jon’s act caused panic among the villagers. But taboo is associated not only with fear.

It covers at least three different areas of life.