Scenariusz lekcji chemii

Opracował Krzysztof Błaszczak

Adresat:

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.) 

Podstawa programowa:

Szkoła podstawowa. Chemia.

VI. Wodorotlenki i kwasy. Uczeń:

8) analizuje proces powstawania i skutki kwaśnych opadów; proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie.

Gimnazjum

6. Kwasy i zasady. Uczeń:

9) analizuje proces powstawania kwaśnych opadów i skutki ich działania; proponuje sposoby ograniczające ich powstawanie**.**

Tytuł abstraktu:

3.9. Kwaśne opady

1. Jak powstają kwaśne opady

Link do lekcji:

https://www.epodreczniki.pl/reader/c/141001/v/33/t/student‑canon/m/iw47AIdQ7O

Temat: Skąd się biorą kwaśne opady?

Czas: 45 min

Cele operacyjne:

Uczeń analizuje proces powstawania kwaśnych opadów

Kryteria sukcesu:

• wyjaśnisz pojęcie kwaśnych opadów

• wskażesz tlenki niemetali, które przyczyniają się do powstawania kwaśnych opadów

• określisz pH kwaśnego opadu

• omówisz proces powstawania kwaśnych opadów

• zapiszesz odpowiednie równania reakcji wskazujące na a kwaśnych opadów

Kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku ojczystym

• porozumiewanie się w językach obcych

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne

• kompetencje informatyczne

• umiejętność uczenia się

Nabywane i doskonalone umiejętności:

• korzystania z podręcznika cyfrowego

• komunikowania się

• obsługi komputera

• dociekania

• twórczego myślenia i działania

• współpracy

• przeprowadzania eksperymentów

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu

• zasoby multimedialne zawarte w abstrakcie i e‑podręczniku

• rzutnik multimedialny

• tablica interaktywna/tablica i kreda

• metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone

• sprzęt, szkło i odczynniki zawarte w opisie eksperymentu opisanego w komentarzu metodycznym

Metody i techniki nauczania:

• problemowe: dyskusja dydaktyczna

• eksponujące: film

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem podręcznika cyfrowego

• podające: elementy wykładu

• praktyczne: eksperyment

• technika świateł drogowych do samooceny ucznia, a przez to określenia stopnia opanowania omawianego zagadnienia na bieżąco

• technika zdań podsumowujących

Formy pracy:

• praca zbiorowa

• praca w grupie

• praca indywidualna

Przebieg lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą mailową lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Realizacyjna

4. Nauczyciel, wprowadzając uczniów w tematykę zajęć, wyświetla film z zasobu zewnętrznego – „Kwaśne deszcze”. Przed projekcją prosi, by oglądając materiał, zwrócili uwagę na związki chemiczne przyczyniające się do powstawania kwaśnych opadów. Po filmie pyta o ich nazwy.

5. Nauczyciel wyświetla film z abstraktu „Otrzymywanie kwaśnego deszczu”. Przed projekcją prosi uczniów o sformułowanie pytania badawczego. Następnie uczestnicy zajęć dyskutują na forum o swoich obserwacjach: wnioskują, że spalanie zasiarczonego węgla dostarcza do atmosfery olbrzymich ilości dwutlenku siarki, który jest głównym sprawcą kwaśnych opadów.

6. Prowadzący zajęcia tłumaczy proces powstawania kwaśnych opadów, zwracając uwagę na depozycje mokrą i suchą.

7. Nauczyciel prosi chętnych, by zapisali na tablicy odpowiednie równania reakcji otrzymywania kwasów tlenowych, bazując na swojej wiedzy i umiejętnościach. Pozostali uczniowie przepisują równania do zeszytu.

8. Nauczyciel tydzień przed niniejszymi zajęciami informuje uczniów, żeby zebrali deszczówkę i przynieśli do szkoły. Uczniowie przeprowadzą na lekcji, pracując w parach, eksperyment „Badanie pH opadu” według instrukcji opisanej w komentarzu metodycznym. Przed rozpoczęciem eksperymentu nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy oraz odpowiednie szkło i odczynniki. Uczestnicy zajęć formułują pytanie badawcze i hipotezy, zapisują je w kartach pracy. Po przeprowadzonym eksperymencie dyskutują o obserwacjach, a następnie ustalają wnioski i notują je w kartach pracy.

9. Uczniowie – z pomocą nauczyciela – definiują pojęcie „kwaśnych opadów” i zapisują je w zeszytach*.*

10. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń interaktywnych w abstrakcie w ramach pracy domowej.

Podsumowująca

11. W podsumowaniu lekcji nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań:

• Było dla mnie ważne…

• Czego się nauczyłem…

• Zrozumiałem, że…

Może posłużyć się tablicą interaktywną w abstrakcie lub polecić uczniom pracę z nią.

Multimedia:

I. Ćwiczenia interaktywne – krzyżówka, łączenie w pary

II. Film „Otrzymywanie kwaśnego deszczu”

III. Dzienniki do obserwacji doświadczeń

IV. Tablica interaktywna do ewaluacji lekcji i samooceny wiadomości ucznia

Komentarz metodyczny:

Eksperyment uczniowski „Badanie pH opadu” – eksperyment problemowo‑weryfikujący

Spis potrzebnych materiałów/pomocy dydaktycznych

Sprzęt i szkło laboratoryjne: zlewka, pipeta

Odczynniki: woda deszczowa, oranż metylowy lub uniwersalny papierek wskaźnikowy

Wykonanie doświadczenia

1. W zlewce umieść kilka cm3 deszczówki.
2. W deszczówce zanurz uniwersalny papierek wskaźnikowy lub dodaj kilka kropli oranżu metylowego.
3. Obserwuj zmiany.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

How acid rain arises

Acid rains are acidic (pH <5.6). Wet deposition arises as a result of absorption by the vapor in the air of gaseous air pollutants, primarily sulfur dioxide, nitrogen oxides and carbon dioxide. Dry deposition in the form of oxides - mainly sulfur - is combined with water usually on moist surfaces of plants, structures and water surface. In industrial areas, acid rains components may include hydrochloric and hydrogen sulfonic acids in addition to oxides.

Carbon dioxide reacts with water to form carbonic acid.

COIndeks dolny 2₂Indeks dolny (g)_(g) + HIndeks dolny 2₂OIndeks dolny (l)_(l) → HIndeks dolny 2₂COIndeks dolny 3₃Indeks dolny (aq)_(aq)

Carbonic acid then dissociates to give the hydrogen ion (HIndeks dolny 3₃OIndeks górny +⁺) and the hydrogen carbonate ion (HCOIndeks dolny 3₃Indeks górny -^-). The ability of HIndeks dolny 2₂COIndeks dolny 3₃ to deliver HIndeks dolny 3₃OIndeks górny +⁺ is what classifies this molecule as an acid, thus lowering the pH of a solution.

HIndeks dolny 2₂COIndeks dolny 3₃ + HIndeks dolny 2₂O → HIndeks dolny 3₃OIndeks górny +⁺ + HCOIndeks dolny 3₃Indeks górny -^-

Sulfur dioxide reacts with water to form sulfurous acid.

SOIndeks dolny 2₂Indeks dolny (g)_(g) + HIndeks dolny 2₂OIndeks dolny (l)_(l) → HIndeks dolny 2₂SOIndeks dolny 3₃Indeks dolny (aq)_(aq)

Substances in the upper atmosphere then catalyse the reaction between sulfurous acid and oxygen to form sulfuric acid.

2HIndeks dolny 2₂SOIndeks dolny 3₃Indeks dolny (aq)_(aq) + OIndeks dolny 2₂Indeks dolny (g)_(g) → 2HIndeks dolny 2₂SOIndeks dolny 4₄Indeks dolny (aq)_(aq)

Nitrogen dioxide reacts with water to form a mixture of nitric and nitrous acid.

2NOIndeks dolny 2₂Indeks dolny (g)_(g) + HIndeks dolny 2₂OIndeks dolny (l)_(l) → HNOIndeks dolny 3₃Indeks dolny (aq)_(aq) + HNOIndeks dolny 2₂Indeks dolny (aq)_(aq)

Substances in the atmosphere then catalyse the reaction between nitrous acid and oxygen causing the formation of more nitric acid.

2HNOIndeks dolny 2₂Indeks dolny (aq)_(aq) + OIndeks dolny 2₂Indeks dolny (g)_(g) → 2HNOIndeks dolny 3₃Indeks dolny (aq)_(aq)

• Sulphur and nitrogen oxides are emitted into the atmosphere as a result of human activities (combustion of fuels, industry) and from natural sources (volcanic eruptions, forest fires).

• Acid rains arises as a result of the reaction of some oxides (${\text{SO}}_{\text{2}}{\text{, N}}_{\text{x}}{\text{O}}_{\text{y}}\text{, C}{\text{O}}_{\text{2}}$) with water.

Acid deposition, acid rains, wet decomposition, dry decomposition