Temat: Wskaźniki rozwoju społeczno‑gospodarczego

Adresat

Uczeń II klasy liceum ogólnokształcącego i technikum

Podstawa programowa

VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego świata: mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju.

7) analizuje zróżnicowanie przestrzenne państw świata według wskaźników rozwoju – PKB na jednego mieszkańca, Wskaźnika Rozwoju Społecznego (HDI), Wskaźnika Ubóstwa Społecznego (HPI)

8) porównuje strukturę PKB państw znajdujących się na różnym poziomie rozwoju gospodarczego oraz ocenia strukturę PKB Polski na tle innych krajów.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omówi zróżnicowanie przestrzenne i poda przykłady wskaźników rozwoju społeczno‑gospodarczego.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• porozumiewanie się w języku ojczystym.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• parametrów rozwoju gospodarczego ilościowych i jakościowych, m.in.: PKB, linia Brandta, śmiertelność niemowląt, zadowolenie z życia;

• omawiania parametrów rozwoju społecznego: HDI i jego składowe, współczynnik Giniego;

• wskazywania państw na świecie, które mają najwyższy i najniższy wskaźnik rozwoju społeczno‑gospodarczego;

• podawania czynników społecznych i przyrodniczych wpływających na rozwój.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Nauczyciel rozpoczyna zajęcia od podania tematu i celów lekcji.

• Wyświetla na tablicy interaktywnej mapę z e‑podręcznika: Zróżnicowanie rozwoju społecznego. Dyskusja.

Faza realizacyjna

• Uczniowie odczytują państwa, które mają najwyższy i najniższy wskaźnik rozwoju społecznego, korzystają z atlasów geograficznych.

• Uczniowie wyszukują w różnych źródłach wyjaśnienia terminu wskaźnik PKB.

• Analiza zestawienia tabelarycznego z e‑podręcznika: Zróżnicowanie PKB na osobę według parytetu siły nabywczej w dolarach amerykańskich w 2013 r. Uczniowie wskazują na dysproporcje PKB na jednego mieszkańca.

• Uczniowie zastanawiają się w parach nad czynnikami, które wpływają na wysokość PKB na świecie. Dyskusja na forum klasy.

• Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej mapę z e‑podręcznika: Świat – produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca. Uczniowie wskazują państwa z najwyższym PKB.

• Nauczyciel wyjaśnia, co oznacza linia Brandta. Wskazuje podział na bogatą północ i biedne południe. Podaje wyjątki na przykładzie RPA i Australii.

• Praca w parach. Uczniowie wyjaśniają termin związany z kolejnym wskaźnikiem rozwoju społecznego: śmiertelność niemowląt. Korzystają z internetu i podręcznika.

• Wskazują państwa na mapie świata, w których jest najwyższa umieralność niemowląt. Podają główne przyczyny tej sytuacji.

• Praca w parach. Korzystając z internetu oraz podręcznika przedmiotowego, uczniowie opracowują wskaźnik jakościowy. Podają przykłady państw w Europie i na świecie, gdzie jest największy odsetek ludzi zadowolonych z życia.

• Uczniowie, pracując w parach, przygotowują informacje na temat wskaźników rozwoju HDI: dochód narodowy brutto na osobę według parytetu siły nabywczej, spodziewana długość życia oraz średnia liczba lat spędzonych w szkole. Podają sposób przeliczania tego wskaźnika. Wskazują na mapie politycznej świata państwa, które mają najwyższy i najniższy wskaźnik HDI.

• Generator pomysłów: czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze, które wpływają na rozwój społeczny. Uczniowie zapisują swoje pomysły na tablicy interaktywnej i tworzą mapę mentalną.

• Uczniowie wyszukują w internecie wyjaśnienia, co oznacza współczynnik Giniego.

• Podają przykłady na mapie politycznej świata, w których występuje największe rozwarstwienie społeczne.

Faza podsumowująca

• Na podsumowanie zajęć uczniowie wykonują na tablicy interaktywnej ćwiczenia odnoszące się do tematu lekcji.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów, biorąc pod uwagę wkład i ich możliwości.

Praca domowa

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

• Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Indicators of socio‑economic development

In assessing level of economic development, we usually use GDP per capita. Gross Domestic Product is the value of goods and services produced in a country over the course of a year. It is not related to average wages or average income.

The value of this is quite east=y to determine in countries that operate according to the law, where precise figures, such as the size of the population, are kept. In many countries these are for a large part estimates. Also, there is no one method for calculation – for example, separate data is published by the US government, the World Bank and the International Monetary Fund.

In this table are presented ranges of GDP per capita (per head, according to purchasing power parity).

To compare GDP across countries, it has been used purchasing power parity. The purchasing power parity allows to solve the problem of international GDP comparisons. The key issue is to collect data on prices from the aggregated list of goods and services, which contains comparable and representative products for the analyzed countries. Purchasing power parity is a more appropriate indicator than the financial (exchange‑banking) exchange rate, because it takes into account the purchasing power of the population.

Given the wide spread of figures, it is not difficult to distinguish highly developed and underdeveloped countries. The vast majority of countries fall in the middle. The question of which values should be used to separate highly developed countries from the middle group will always be open to debate.

It is easy to see that the countries with the highest GDP per capita are located in North America, Europe, the south of the Persian Gulf and in Australia. In turn, the lowest figures are prevalent in south‑Saharan Africa, South Asia and South‑East Asia. This differntiation has provided the basis for the distinction between the so‑called rich North and the poor South. The line of division is known as the Brandt Line.

In addition to the quantitative indicators for analysis of the socio‑economic situation of a place, we also use qualitative indicators. They are most often used to examine or analyse some „unmeasurable”. Each individual has their own criteria to assess their quality of life. These assessments, particularly when combined, are not objective, so cannot be verified. One of these is the Satisfaction of Life Index.

There are many indicators for levels of development, such as energy consumption per capita, expenditure on research and development, level of education attained and comparison between male and female earnings. However, each of these only shows part of the overall reality. That is why the UN Development Agenda publishes an annual composite index – **the social development index **(eng. Human Development Index – HDI).

Three indicators are analysed: gross national income per head, according to purchasing power parity, life expectancy and average number of years spent in education for adults (people age 25 and over) and expected number of years to be spent in education for children of school age. For each part, the highest value is 1 and the lowest is 0. Based on this, values for each country are worked out, and a synthetic result is calculated by taking the geometric mean.

Countries whose figure is at least 0.710 are considered to be highly developed, and those below 0.536 to be underdeveloped. In 2012 the world average was 0.694 and Norway, with 0.955, achieved the highest score. THe lowest was Niger – 0.304.

We should bear in mind that not all indicators that are helpful in describing socio‑economic development are consistent in any given country.

Information about development is added to by data on diversity within countries. These are described using the Gini coefficient (Social Inequality Index) – the higher the score in a given country, the greater the level of social disparity.

The map shows that there are smaller social inequalities in highly developed countries. In countries with less significant differences, development is faster.

• Many criteria are used to describe development: quantitative, eg GDP per capita, qualitative, eg satisfaction of life index, complex, eg social development indexes (HDI)

• The prevailing level of development is a result of the combined impact of natural and socio‑economic factors.