Temat: Plemiona germańskie na gruzach Cesarstwa

Adresat

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa V szkoły podstawowej.

II. Analiza i interpretacja historyczna.

1. Krytyczne analizowanie informacji uzyskanych z różnych źródeł (w tym kartograficznych), próba wyciągania z nich wniosków.

4. Objaśnianie związków przyczynowo‑skutkowych, analizowanie zjawisk i procesów historycznych.

5. Dostrzeganie potrzeby poznawania przeszłości dla rozumienia procesów zachodzących we współczesności.

III. Średniowieczna Europa. Uczeń:

2) umiejscawia w czasie i przestrzeni nowe państwa w Europie.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają losy zachodniej Europy po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• Jakie plemiona germańskie utworzyły państwa na dawnych ziemiach cesarstwa zachodniorzymskiego;

• Skąd się wzięli barbarzyńcy w cesarstwie rzymskim;

• Kim byli najwięksi germańscy wodzowie;

• Dlaczego upadek cesarstwa zachodniorzymskiego jest końcem starożytności.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Uczniowie powinni przypomnieć sobie, czym była wielka wędrówka ludów oraz jak doszło do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. Przygotowując się do lekcji, powinni uważnie obejrzeć film „Jak Germanie zmienili Zachód” z fragmentu e‑podręcznika Rządzić czy współpracować? Jak Germanie zmienili Zachód.

Faza wstępna

1. Prowadzący lekcję podaje temat lekcji, określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nawiązując do zadania domowego, pyta uczniów, co przyczyniło się do upadku cesarstwa zachodniorzymskiego i kiedy to nastąpiło. A następnie jakie dziedzictwo pozostawił Rzym potomnym..

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel pyta uczniów, skąd w Cesarstwie Rzymskim wzięli się barbarzyńcy i kim oni byli. Następnie wyjaśnia uczniom, że Rzymianie różnie postrzegali Germanów. Byli oni dla nich zarówno nieustraszonymi wojownikami, jak i dzikusami, przedstawicielami dawnego świata. W ostatnich wiekach cesarstwa budzili również zazdrość i zawiść z racji przywilejów, jakimi obdarzali ich ostatni cesarze.

2. Następnie nauczyciel dzieli klasę na 5 grup i każdej przydziela inny lud zamieszkujący ziemie dawnego cesarstwa zachodniorzymskiego: 1 - Wizygotów; 2 - Ostrogotów; 3 - Wandalów; 4 - Franków; 5 - Brytów i ludy zamieszkujące Brytanię. Następnie prosi, by każda z grup prześledziła losy tych ludów, wynotowując, skąd wzięli się na terenach cesarstwa; gdzie i kiedy założyli swoje państwo; czym się charakteryzowali; kto był ich najwybitniejszym przywódcą i co osiągnęli. Grupy mogą korzystać ze wszystkich dostępnych środków – internetu, encyklopedii i innych pozycji naukowych i popularnonaukowych.

3. Uczniowie przedstawiają swoje prezentacje, a następnie wykonują zadania. Uzupełniają interaktywną mapę Europy (Ćwiczenie 1) i określają przyczyny syntezy kultur (Ćwiczenie 2). Wskazują też poprawne odpowiedzi w Ćwiczeniu 3 i Ćwiczeniu 4, a następnie zapoznają się z interaktywną ilustracją w Poleceniu 1 przedstawiającą zdobycie Rzymu w 455 roku. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Podsumowując, nauczyciel pyta uczniów, jakie cechy wspólne można przypisać ludom germańskim – co ich łączyło, a co dzieliło (zarówno w porównaniu z Rzymianami, jak i między sobą).

2. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 5, porównując wizerunki na monetach rzymskiej i wizygockiej.

3. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji, biorąc pod uwagę ich wkład i zaangażowanie. Może w tym celu przygotować ankietę ewaluacyjną do samooceny oraz oceny pracy prowadzącego i innych uczniów.

Praca domowa

1. Nauczyciel zadaje zadanie domowe (nie jest obligatoryjną częścią scenariusza): Z tego okresu pochodzą jedne z najsłynniejszych legend europejskich opowiadające losy króla Artura i jego rycerzy. Dowiedz się, o czym one opowiadają i jakie wydarzenia opisują.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

The Germanic Tribes in the Ruins of the Empire

In 476, the Germanic chief Odoacer forced the Emperor of Rome, Romulus Augustulus, to abdicate. Even though the Roman Emperors were dependent on the Germanic leaders for many years by then, this event marked the end of the Empire’s existence. Centuries later, historians acknowledged this symbolic event as the end of Antiquity and the beginning of the Middle Ages.

The Germanic peoples that entered the territories of the Western Empire did not outnumber the Romans. They were aware that the only way to stay in power was to collaborate with the local populace. Owing to this, the legacy of Antiquity has not gone to waste entirely. With time, almost all of the invading tribes fully assimilated with the Roman populace. The Germanic culture changed as well. From the fifth century onwards, the tribes started to slowly undergo christianization, assuming mainly the Arian variant of the religion.

When deposing the Western Emperor, Odoacer, not wanting to provoke conflict with his Eastern counterpart, Zeno, sent the Imperial insignia to Constantinople, at the same time electing to abstain from requesting to be named the ruler in the West. Zeno, however, did not trust the Germanic leader, and sought to depose him. Thus, he entered into an agreement with the Ostrogoth King, Theodoric, raised at the court of Constantinople. In 493, he managed to defeat Odoacer’s rule, taking over the whole of Italy and, with the Emperor’s approval, founded his own state in Ravenna.

In the second half of the fifth century, the Visigoths, seeing the collapse of the Empire and the weakness of the legal authorities, revolted and took over the territories of Gaul and the Iberian Peninsula. There, they created their own state, seeking to maintain separateness from the Romans. The situation shifted at the beginning of the sixth century, when they were defeated by the Franks during the expansion of the latter. Had it not been for the aid of the Ostrogoth King, Theodoric, the Visigoths’ state would probably have ceased to exist. From then onwards, the subsequent rulers sought to collaborate with the Roman subjects, e.g. by dropping Arianism in favor of Catholicism. The Muslim raids brought an end to their statehood, conquering nearly the entire Iberian Peninsula by 716. The Franks, brought to the left bank of Rhine by Romans, who appreciated their bravery, stayed loyal to the Imperial commanders even after losing touch with Rome itself. The situation changed only after Syagrius, the son of one of the Roman commanders, declared himself King. He did not have sufficient authority among the Franks, and his rule could not bring any order. Thus, Frankish kings of the Merovingian dynasty – Childeric, then Clovis – sought to take over. They collaborated closely with the Roman elites, a testament to which was the baptism of Clovis in 496. Aware of the military potential of the Roman locals, he admitted them to his army, gaining advantage over his competitors. In the end, Clovis managed to create a stable state, whose stability and power was based on strict cooperation and the collaborative rule of the Franks and Gallo‑Romans.

The Vandals were a group of East Germanic tribes originating from Central Europe. At the beginning of the fifth century, led by King Genseric, they invaded the Roman Empire’s African provinces, where they founded their own state (439). Then, they began the conquest of the Mediterranean islands, quickly taking over Corsica, Sardinia, and Sicily. In 455, during one of their raids on Italy, they attacked and looted Rome. They applied the policy of completely isolating the Roman citizens from the Germanic tribesmen. Any attempts to assimilate or step away from the Germanic tradition were severely punished. This policy quickly proved ineffective; in consequence, as early as at the beginning of the sixth century, the Byzantine military invaded the state of the Vandals and caused it to collapse, displacing the defeated into the depths of the Empire.

The last place to be reached by the Germanic tribes was Britain. Deprived of the protection of the Roman legions, the romanized Britons, fearing the attack of the Picts and the Celts, called, according to the tradition, their cousins, the Germanic tribes. The tribes that supposedly responded to the call were the Saxons, the Angles, and the Jutes, who, in the course of the battles, set up their own kingdoms in Britain.