Tytuł: Mowa – pismo – internet, czyli jak zmienia się komunikacja

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć:

Mowa – pismo – internet, czyli jak zmienia się komunikacja.

Grupa docelowa

Uczniowie klasy I liceum lub technikum.

Podstawa programowa

II.Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

4) rozumie, co to jest tabu językowe; rozpoznaje jego obecność w wypowiedziach; ZR

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

8) określa cechy stylu wypowiedzi internetowych oraz wartościuje wypowiedzi tworzone przez internautów. ZR

3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:

2) zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt);

5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;

9) stosuje zasady etykiety językowej w wypowiedziach ustnych i pisemnych odpowiednie do sytuacji;

10) charakteryzuje zmiany w komunikacji językowej związane z rozwojem jej form (np. komunikacji internetowej).

IV. Samokształcenie. Uczeń:

8) posługuje się słownikami ogólnymi języka polskiego oraz słownikami specjalistycznymi (np. etymologicznymi, frazeologicznymi, skrótów, gwarowymi), także w wersji on‑line;

11) korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie poznają historię komunikacji językowej, zarówno w odmianie ustnej, jak i pisemnej.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt);

• charakteryzuje zmiany w komunikacji językowej związane z rozwojem jej form (np. komunikacji internetowej);

• omawia różnice między ustną i pisaną odmianą języka;

• rozpoznaje typowe gatunki wypowiedzi (mówione, pisemne i internetowe).

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Nauczyciel prosi uczniów, by w dowolnych źródłach wyszukali wiadomości nt. różnych pozawerbalnych sposobów komunikowania się, np. o języku gwizdanym silbo.

Faza wstępna

1. Nauczyciel określa cel zajęć i ustala z uczniami kryteria sukcesu.

2. Chętni uczniowie opowiadają o systemach komunikacji pozajęzykowej, o których dowiedzieli się, przygotowując się do lekcji. Każdy z uczniów wybiera jeden system i zapisuje o nim krótką notatkę w zeszycie.

Faza realizacyjna

1. Rozmowa kierowana o historii komunikacji. Nauczyciel prosi uczniów, by wyobrazili sobie, w jaki sposób porozumiewali się pierwsi ludzie, zanim stworzyli język. Uczniowie powinni podkreślić rolę gestów oraz znaków ikonicznych i dźwiękowych. Nauczyciel pyta, czy uczniowie wiedzą, kiedy powstało pismo i kto je wynalazł. Zaznacza, że komunikacja internetowa niejako łączy cechy komunikacji mówionej i pisanej.

2. Uczniowie na tablicy zapisują różnice między komunikacją ustną a pisaną. Wspólnie z nauczycielem omawiają swoje propozycje, a następnie weryfikują zapis z informacjami zamieszczonymi na schemacie interaktywnym w abstrakcie. Na koniec wykonują ćw. 5 - wskazują te cechy ustnej i pisemnej odmiany języka, które są charakterystyczne dla komunikacji interenetowej.

3. Uczniowie w parach lub samodzielnie wykonują ćw. 3‑8. Nauczyciel wraz z klasą sprawdza poprawność wykonanych zadań.

4. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat przyszłości komunikacji językowej: „Czy w przyszłości czeka nas zubożenie języka i zastąpienie poprawnych form skrótami i symbolami?” W tym celu dzieli klasę na dwie grupy. Pierwsza z nich będzie złożona ze zwolenników teorii o tym, że język nie zubożeje, lecz rozwinie różne równoprawne formy komunikacji; druga będzie broniła stanowiska o postępującej degradacji języka i komunikacji. Nauczyciel wyznacza też moderatora dyskusji. Po wyznaczonym czasie na przygotowanie argumentów, nauczyciel rozpoczyna dyskusję. Dba o to, by atmosfera podczas zadania była pozytywna i aby każdy uczeń mógł się wypowiedzieć. Po zakończonej dyskusji następuje podsumowanie i omówienie wniosków.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miała się odbyć kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Gdyby uczniowie nie wyczerpali najistotniejszych zagadnień, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

2. Uczniowie na podstawie własnych doświadczeń komunikacyjnych wskazują cechy różnych typów komunikacji.

Praca domowa

1. Oto SMS‑y, które są odpowiedziami na otrzymane wiadomości. Czy domyślasz się, jak one brzmiały? Zapisz brakujące wiadomości i zastanów się, czy poniższe SMS‑y byłyby zrozumiałe bez podawania kontekstu. Zapisz krótką notatkę na ten temat. Wiadomości SMS:
   1. Wiem, znalazłem trochę czasu, żeby obejrzeć.
   2. Jeszcze pół godziny.
   3. Dzięki. Uff!
   4. Ech! Po prostu za słabo skręciłam.
   5. Smutne... Będzie miała jak pojechać?
   6. Co za ulga! Ale i tak już nie zdążę.
   7. Wszystko da się rozpoznać. U nas hitem gruszka i brzoskwinia.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Speech – writing – Internet, or how the communication changes

People want – and sometimes have to – communicate in non‑typical situations and various circumstances imposing miscellaneous limits on them. Hence the existence of numerous very interesting and original methods of communication. One of them is the Gomeran whistle (Silbo Gomero) characteristic to the Guanches of the Canary Islands.

The progress of the civilisation also has a great impact on communication, the original form of which was the speech, and the secondary – writing. The youngest and the most dynamically developing is the internet communication, referred to a written conversation. It combines the features of both communication channels (hence it can be referred to as mixed communication).

Spoken communication should not be associated with the lack of formal features. Although social conversation can be deprived of such features, the communication between a teacher and a student should be of formal nature.