Temat: Rok w jeziorze

Adresat

Uczniowie klasy IV szkoły podstawowej

Podstawa programowa

Klasa IV

VI. Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy. Uczeń:

12) określa warunki życia w wodzie (nasłonecznienie, zawartość tlenu, opór wody) i wskazuje przystosowania organizmów (np. ryby) do środowiska życia.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie charakteryzują warunki życia panujące w jeziorze w różnych porach roku.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• omawiać związek między zmianami temperatury wody w jeziorze a tworzeniem się warstw wody;

• omawiać związek między gęstością wody i lodu a przeżywaniem organizmów w strefie dennej;

• opisywać warunki życia w jeziorze w różnych porach roku.

Metody/techniki kształcenia

• aktywizujące

  • dyskusja.

• podające

  • pogadanka.

• eksponujące

  • film.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• arkusze szarego papieru;

• kolorowe pisaki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Uczniowie zapoznają się z treścią abstraktu. Przygotowują się do pracy na lekcji w taki sposób, żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i samodzielnie rozwiązać zadania.

Faza wstępna

• Prowadzący lekcję prosi wybranego ucznia, żeby scharakteryzował warunki panujące w wodzie, mające wpływ na życie organizmów wodnych.

• Prowadzący lekcję określa cel zajęć i wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

• Uczniowie czytają fragment pt. „Temperatura wody w jeziorze”oraz analizują ilustrację „Zmiany temperatury wody w jeziorze w zależności od pór roku”. Wyjaśniają, jak zmienia się w jeziorze rozmieszczenie wody o określonej temperaturze w kolejnych porach roku.

• Prowadzący lekcję zapowiada film. Poleca podopiecznym, żeby w formularzu zamieszczonym w abstrakcie zapisali pytanie badawcze i hipotezę. Następnie wyświetla film, a uczniowie odnotowują swoje obserwacje i wnioski. Nauczyciel wskazuje osobę, która dzieli się swoimi spostrzeżeniami i wyjaśnia zasadność zanotowanych przez siebie wniosków.

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

• Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każdy zespół otrzymuje arkusz papieru, kredki i flamastry. Po zapoznaniu się z fragmentem pt. „Życie pod lodem”, wykonują plakat obrazujący tytuł akapitu. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie porównują plakaty, wskazują podobieństwa i różnice między nimi.

• Prowadzący lekcję prosi wybraną osobę, żeby wyjaśniła związek między gęstością wody i lodu a przeżywaniem organizmów w strefie dennej.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

Praca domowa

• Opracuj lap book z zagadnieniami poznanymi na lekcji i przynieś swoją pracę na następne zajęcia.

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Year in a lake

In the summer, due to the lake surface being heated, three water zones are formed. The upper zone is characterised by high and constant temperature. The wind keeps constantly mixing water and air, which facilitates the dissolution of oxygen in water. Therefore, this water zone is the best oxygenated. The intermediate zone is colder and its waters are not mixed. In the bottom layer, where the temperature reaches 4°C, there is also no water movement.

In autumn, the upper and intermediate zones gradually become colder. They reach a temperature nearing 4°C. The division into zones disappears and lake water is mixed.

In winter, water continues to get colder. Zones re‑emerge. Ice floats on the surface. Under the ice, the upper zone with a constant temperature slightly above 0°C is formed. In the intermediate zone, water temperature rises from 0 to 4°C. The bottom zone has the densest water with a constant temperature of 4°C.

In spring, when the Sun starts heating the lake waters, ice melts. At a certain point the water reaches 4°C and waters are once again mixed. Further mixing results in warmer, lighter water rising to the surface and stop mixing with denser, heavier water with a temperature of 4°C that dwell near the lake bed. Water mixing in the spring and autumn delivers oxygen to the benthic zone of the lake.

When the frosts come, heat stored during the summer in lake waters allows them to remain in a liquid state. Chilled lake water freezes only after a longer period of frost. A thin layer is formed and as frost continues the ice layer keeps growing thicker. Animals move to the lake bed where water is the warmest at 4°C. Ice floating on the surface of the lake allows them to survive winter. It prevents water from being mixed by the wind, thus protecting deeper layers from becoming colder and freezing.

The lake freezing over also causes problems. The amount of light that reaches the depths is reduced and ice cuts off access to air. Therefore, oxygen cannot dissolve in water. Organisms have to limit their activity. Aquatic plants and phytoplankton in partial darkness reduce carbon dioxide assimilation and oxygen production. Fish reduce predation and some stop eating altogether, burrow in mud and spend entire months motionless. The ones that don’t hibernate occupy the warmest places of the lake and use oxygen delivered near the lake bed as a result of water mixing in autumn. The parts of plants that protrude above the water surface die when the surface is covered in ice. However, their parts that are submerged and buried in mud at the bottom of the lake are able to survive until spring.

Certain amphibians also spend winter at the bottom of lakes. Several weeks spent underwater won’t do them harm. Amphibians breathe through their lungs, but they can also absorb oxygen from water through the skin. In spring, amphibians awake and start absorbing oxygen through their lungs.

• Ice floats on the water surface.

• Changes in air temperature in subsequent seasons of the year affect lake water temperature.

• The ice layer saves lake organisms from freezing during winter.