Temat: Tkanka łączna i tkanka nerwowa

Autor: Elżbieta Szedzianis

Adresat

Uczeń klasy VII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

III. Organizm człowieka.

1. Hierarchiczna budowa organizmu człowieka. Uczeń przedstawia hierarchizację budowy organizmu człowieka (komórki, tkanki, narządy, układy narządów, organizm).

Cel lekcji

Uczniowie opisują budowę i właściwości tkanki chrzęstnej, kostnej i krwi.

Kryteria sukcesu

• rozpoznasz tkankę kostną, tkankę chrzęstną, nerwową i krew na rysunku oraz podczas obserwacji mikroskopowej;

• na przykładzie tkanki kostnej, tkanki chrzęstnej, tkanki nerwowej oraz krwi podasz przykłady związku budowy i funkcji;

• wyjaśnisz pojęcie tkanki łącznej i tkanki nerwowej.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne; 

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Metody/formy pracy

Gra edukacyjna, obserwacja mikroskopowa, obserwacja pośrednia, pogadanka.

Praca indywidualna, praca w parach i praca w grupie.

Środki dydaktyczne:

• abstrakt;

• tablica interaktywna lub tradycyjna;

• tablety/komputery;

• sprzęt do mikroskopowania;

• gotowe preparaty mikroskopowe tkanki kostnej, tkanki chrzęstnej i krwi;

• karty do gry w „Piotrusia”.

Fazy lekcji

Wstępna

1. Nauczyciel zaprasza uczniów do gry. Dzieli klasę na dwie grupy. Oba zespoły wynotowują pojęcia poznane na poprzedniej lekcji. Na ich liście powinny znaleźć się pojęcia trudne do zdefiniowania, ale które sami potrafią wyjaśnić. Uczniowie w grupach odliczają, każdy zapamiętuje swój numer. Nauczyciel losuje dwa numery. Uczniowie z tymi numerami z grupy pierwszej proszą przeciwników (o tych samych numerach) o wytłumaczenie wskazanych pojęć. Uczniowie z grupy drugiej za prawidłową odpowiedź uzyskują jeden punkt. Osoby odpowiadające swoje ewentualne wątpliwości mogą konsultować wyłącznie ze sobą. Poprawność ich odpowiedzi oceniają pytający uczniowie z pierwszej grupy. Jeśli źle ocenią odpowiedź, ich grupa traci jeden punkt. Gra trwa pięć rund.

2. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia oraz wyświetla kryteria sukcesu.

Realizacyjna

1. Nauczyciel uruchamia pokaz slajdów pt. „Tkanki łączne” i omawia poszczególne typy prezentowanych tkanek.

2. Uczniowie, pracując w parach, prowadzą obserwacje mikroskopowe tkanek i dokumentują je. Porównują oglądane preparaty tkanek z ilustracjami zamieszczonymi w abstrakcie.

3. Uczniowie definiują pojęcie tkanki łącznej i tkanki nerwowej, omawiają budowę i funkcję tkanki kostnej, tkanki chrzęstnej, oraz krwi.

4. Uczniowie utrwalają zdobytą na lekcji wiedzę, grając w „Piotrusia”.

Podsumowująca

Nauczyciel prosi uczniów o dokończenie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem się…”.

Zadanie domowe dla zainteresowanych

Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne nr 1.

Załączniki

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Nervous tissue and connective tissues

Nervous tissue is responsible for receiving, analyzing and transferring information. It is composed of neural cells called neurones, which have a specific shape and which create thick networks or long strands. A neuron usually has a star‑shaped body in which there are cell organelle and 2 types of neural protrusions – dendrites and axons. Dendrites are short, branched structures which receive the neural impulses and conduct them to the body of the neurones. Axons are single, long protrusions which conduct the neural impulses from the body of the cell to other neural cells, called effectors. Effectors are cells or organs of the body that realize the answer to a received stimulus, e.g. skeletal muscles (stimulus – hot iron, effector – muscle that contracts to withdraw the burnt finger).

Between the neurones there are glial cells. These are 90% of the brain cells. They create a cover for the neurones and provide them with nutrients. Last research shows that, besides those functions, at least some part of the glial cells is able to modify the work of neurones. It has also been observed that there is a positive relation between the number of glial cells (called astrocytes) and the plasticity of behaviour of mammals, and, in the case of humans, the imagination and creativity.

Neural cells create the brain and nerves, are found in sensory organs and in skin, and their protrusions reach nearly to all the cells of the body.

Connective tissues are a group of tissues with the greatest diversity. Depending on the structure, they fill free spaces between other tissues and organs, form the core of internal organs and framework of the body, participate in thermoregulation processes, perform reserve function, transport oxygen and nutrients. Depending on the functions performed, the connective tissue cells have different shapes and structures. They are characterised by the ability to produce large amounts of intercellular substance in which they are loosely distributed. The intercellular substance may be hard (mineralised), gelatinous or liquid. It consists of an amorphous basal substance and protein fibres. Due to the structure and function of the connective tissues in the body, we distinguish, among others, adipose tissue, supportive tissue (bone and cartilage) and liquid tissues – blood and lymph.

Adipose tissue is made up of spherical cells, filled with fat which pushes cytoplasm and cell nucleus to the edge of the cell. In addition to being a storage of energy compounds in the form of fat, this tissue protects the body and internal organs against injuries and constitutes a  thermal insulation.

Bone tissue is part of the bones that form the framework of the body, support the muscles and protect the internal organs. It is made of a hard, mineralised intercellular substance in which mainly inorganic compounds, such as calcium, phosphorus and magnesium salts, are deposited. Together with the protein fibres, they form bone lamellae that can lay around the blood vessel and nerves running in the canals inside the bones. Bone cells are found between the lamellae.

Cartilage tissue is composed of a jelly‑like, elastic extracellular substance. There are scattered recesses in it – cartilicular cavities in which there are 1, 2 or 3 cartilage cells. Protein fibres occur in the intercellular substance as well, thanks to which the cartilage is elastic (e.g. the cartilage of the ear) and tensile (cartilages of ligaments and tendons). Cartilage tissue often accompanies bones, forming joint surfaces, which facilitates bone movement in the joints. It constitutes a large percentage of the skeleton of young individuals, as well as the framework of organs which must maintain elasticity and flexibility, such as respiratory tract, nose, rib bases.

The connective tissues that are in motion are blood and lymph. here, the intercellular substance is liquid and consists mainly of water as well as organic and inorganic compounds contained in water. In case of blood, it is called plasma. It contains such cells as: erythrocytes – red cells transporting oxygen from lungs to cells and leucocytes – white cells fighting foreign bodies (among others, bacteria and viruses). Apart from them, plasma contains fragments of cells, called thrombocytes or blood platelets, participating in blood coagulation processes.

• The human body has got a hierarchical structure, which can be illustrated as follows: cell – tissue – organ – organ system – organism.

• Individual structures of the body cooperate with each other, performing vital functions.

• There are 4 types of tissues in the human body: epithelial, muscular, nervous, connective.

• The structure of the tissue shows adaptations to the function performed.

• Connective tissue fills the spaces between other tissues, has a very diverse structure and function.