Tytuł: Osiągnięcia starożytnych Rzymian

Autorka scenariusza: Katarzyna Kuczyńska

Grupa docelowa

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:

5. charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej świata starożytnego w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, prawie, architekturze, sztuce, literaturze.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń zapoznaje się z najważniejszymi osiągnięciami starożytnego Rzymu.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opowiada, czym było Forum Romanum – rozumie specyfikę tego miejsca oraz jego znaczenie dla rozwoju obywatelskiej kultury w Europie;

• wymienia rzymskie źródła europejskiego prawodawstwa;

• wyjaśnia, kim byli retorzy, oraz rozumie ich znaczenie w kulturze starożytnego Rzymu.

Metody/techniki kształcenia

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja, wykonanie plakatu, przygotowanie i prezentacja scenek;

• metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe, praca z tekstem;

• metody podające: elementy wykładu, pogadanki.

Formy pracy

• praca z całą klasą;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki/pisaki, arkusze papieru;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przed zajęciami

Uczniowie zapoznają się z zawartymi w podręczniku w lekcji „Osiągnięcia starożytnych Rzymian” informacjami na temat rzymskiej architektury i techniki. Zwracają uwagę na pojęcia: amfiteatr, akwedukt, Koloseum, Panteon.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel podaje uczniom temat i cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel pyta uczniów, czy znają pojęcie „na forum”. Przytacza wypowiedzi zawierające właściwe użycie tego pojęcia, np. Kuba wystąpił ze swoim pomysłem na forum klasy. Przywołuje także zjawisko forów internetowych. Następnie przechodzi do tematu właściwego. Następnie uczniowie wykonują Polecenie 1. i Ćwiczenie 1.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje poszczególnym grupom po jednym przykładzie rzymskiej zasady spośród tych, które obowiązują do dzisiaj. Każda z grup przygotowuje miniscenkę, w której ukazuje przykład działania danej zasady w społeczności szkolnej. Następnie grupy prezentują scenki. Podczas prezentacji uczniowie, którzy jej nie przygotowali, starają się określić, jaką zasadę obrazuje scenka. Następnie nauczyciel wyświetla na tablicy wszystkie wykorzystane zasady.

Do wyboru:

• Nemo iudex in causa sua – nikt nie może być sędzią we własnej sprawie;

• Audiatur et altera pars – należy wysłuchać (w procesie sądowym) obu stron;

• In dubio pro reo – wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść oskarżonego;

• Lex retro non agit – prawo nie działa wstecz;

• Dura lex sed lex – twarde prawo, ale prawo;

• Ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi;

• Pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać.

2. Nauczyciel zaprasza na środek sali jedną z grup oraz po jednej z osób z pozostałych grup. Proponuje odegranie sporu, w którym grupa broni swojej zasady, zaś reprezentanci innych grup są przeciwnikami obowiązywania danej zasady w społeczności szkolnej. Pozostali uczniowie mają zadanie obserwować dyskusję, gdyż na końcu wybiorą najlepszego mówcę.

3. Poprzednie ćwiczenie nauczyciel komentuje jako „działania na forum”. Przypomina grecką agorę i zestawia ją z rzymskim forum – są to miejsca, gdzie obywatele dyskutowali i spierali się o ważne sprawy społeczne. To właśnie ateńska kultura dyskusji publicznej była wzorem dla rzymskich obywateli. Nauczyciel uzupełnia także obraz forum o elementy służące rozrywce i handlowi, ale skupia się na jego funkcji obywatelskiej, społecznej. Wskazuje, że zainscenizowana przed chwilą debata uczniowska była dobrym przykładem tego, co mogło dziać się przed wiekami w Rzymie. Przywołuje wyniki głosowania na najlepszego mówcę i wyjaśnia, że skoro dyskusje w starożytnym Rzymie były tak ważne, to w szkołach rzymskich, ale także na ulicach nauczano retoryki, czyli umiejętności dobrego przemawiania.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, z których każda opracowuje plakat wzorowego retora, czyli mówcy. Plakat może wskazywać na konieczne i/lub przydatne cechy fizyczne, cechy charakteru, wykształcenie (określoną wiedzę, umiejętności), specjalne doświadczenie. Plakaty są prezentowane i komentowane przez uczniów oraz nauczyciela, zwłaszcza jeśli różnią się między sobą.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie Polecenia 2 i Ćwiczenia 2.

2. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów na lekcji. Może do tego wykorzystać np. ankietę ewaluacyjną.

Podsumowanie najważniejszych treści lekcji

1. Omówienie Forum Romanum wraz ze współczesnymi nawiązaniami językowymi do niego.

2. Omówienie rzymskich źródeł europejskiego prawodawstwa.

3. Omówienie postaci retorów oraz ich znaczenie w kulturze starożytnego Rzymu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Ancient Roman achievements

Romans were great builders and engineers. They invented concrete, which they used to build arches and domes. Building skills helped them construct enormous and magnificent structures in Rome and other Empire cities. One of those buildings was the Roman Pantheon, a temple founded in honour of all the gods and covered with the world’s largest dome. Romans got their running from aqueducts (over‑ground water supply systems) which collected water from mountain streams. Romans spent their free time in thermae (public baths). Visiting an amphitheatre was another popular pastime. Romans watched gladiator fights at such amphitheatres as the Colosseum, also known as the Flavian Amphitheatre in Rome. Romans also visited circuses, e.g. Circus Maximus in Rome, to watch chariots races. Romans also codified the law. Roman principles of law are still used today.