Tytuł: Empatia jako utożsamienie

Opracowanie scenariusza: Magdalena Trysińska

Temat zajęć:

Jak otworzyć się na drugiego człowieka?

Grupa docelowa:

Uczniowie klasy VIII ośmioletniej szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

9) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego;

2) porządkuje informacje w zależności od ich funkcji w przekazie;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

6) przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego;

7) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

IV. Samokształcenie. Uczeń:

6) rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy;

8) rozwija umiejętność krytycznego myślenia i formułowania opinii.

Ogólny cel kształcenia:

Interpretując fragmenty utworów literackich uczeń odwołuje się do wartości uniwersalnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje społeczne i obywatelskie;

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcie empatii;

• opowiada, na czym polega różnica między współczuciem a współodczuwaniem;

• definiuje pojęcia abstrakcyjne (empatia, litość, sympatia);

• ocenia postępowanie bohaterów literackich.

Metody /techniki kształcenia

• problemowa: drama, rozmowa kierowana, dyskusja;

• programowane: z użyciem komputera i e‑podręcznika;

• praktyczna: ćwiczeń przedmiotowych, praca z tekstem literackim.

Formy pracy:

• aktywność indywidualna jednolita

• aktywność zbiorowa jednolita

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć, którym jest rozwijanie zachowań empatycznych. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel pyta uczniów, co to jest empatia. Może odwołać się do przykładów tekstów literackich lub dzieł filmowych. Pyta też, jak odróżnić empatię od litości.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćw. 1. w abstrakcie. Prosi uczniów, aby dopasowali definicje do pojęć: litość, empatia, sympatia. Następnie wyświetla na tablicy scenki przedstawiające różne zachowania. Uczniowie decydują, czy bohaterami scenek powoduje litość czy empatia. Uzasadniają swoje zdanie.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby ponownie zastanowili się, jaka jest różnica między litością a empatią i wskazali sytuacje z własnego życia, w których wykazali się litością bądź empatią.

3. Drama. Uczniowie pracują w grupach 3‑4-osobowych. Ich zadaniem jest przygotowanie i przedstawienie scenki ilustrującej uczucie empatii (nie litości). Po wyznaczonym czasie grupy prezentują swoje scenki. Konieczne jest wspólne omówienie prezentacji.

4. Uczniowie czytają pierwszy fragment „Władcy Pierścieni” J.R. Tolkiena. Następnie wykonują zadania sprawdzające stopień przyswojenia tekstu (ćw. 5 i 6 z e‑podręcznika). Potem uczniowie czytają kolejny fragment powieści i wykonują zadanie 8.

5. Uczniowie dyskutują wspólnie na temat tekstu i postaw bohaterów. Kierują się pytaniami zamieszczonymi w e‑podręczniku w ćw. 9.
Nauczyciel zwraca uwagę, aby uczniowie – uzasadniając swoje zdanie – odwoływali się do tekstu i wskazywali odpowiednie fragmenty.

Jeśli uczniowie znają całość powieści lub film, mogą rozwinąć dyskusję i odpowiedzieć na kolejne pytania:

• Czy Frodo i Gollum – obaj naznaczeni piętnem Pierścienia – budzą twoje współczucie? Jeśli tak, wyjaśnij dlaczego?

• Czy w twoich oczach Frodo i Gollum jednakowo zasługują na współczucie? Uzasadnij swój sąd.

• Wyjaśnijcie, w jaki sposób przeczucia Gandalfa wobec Golluma, że „może właśnie litość okazana przez Bilba rozstrzygnie o niejednym losie”, a zwłaszcza o losie Froda, znalazły potwierdzenie w rozwoju fabuły opowieści.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów, czego się dziś nauczyli, czy lekcja była dla nich ciekawa. Prosi ich o ocenę pracy własnej na lekcji. Może w tym celu posłużyć się przygotowaną wcześniej ankietą lub drzewkiem decyzyjnym, albo przeprowadzić ewaluację ustnie.

2. Uczniowie zapisują w zeszytach słowa klucze dotyczące lekcji, które uważają za najważniejsze.

Praca domowa

Napisz list do Froda, w którym przenonasz go, że Gollum powinien żyć. Przedstaw w nim argumenty udowadniające, że zasługuje on na współczucie.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Empathy as identification

Empathy is not an attitude that comes easily to everyone. To create an empathic bond with another person is to try to identify with them in an emotional way. In order to feel compassion or empathy for another person, one must overcome the barrier of unfamiliarity with them. Is it even possible? Is a man able to transcend the limits of his own „I” to actually sympathize with others, and not only – but also show sympathy towards them? When considering the issue of empathy, it is worth taking these doubts into consideration. We encourage you to ponder on that topic.