Tytuł: Płyniemy do Itaki. Przygody Odyseusza

Opracowanie scenariusza: Katarzyna Maciejak

Temat zajęć

Podróż Odyseusza jako metafora ludzkiego losu.

Grupa docelowa

Uczniowie klasy VIII szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju;

2) rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: pamiętnik, komedia, fraszka, sonet, pieśń, tren, ballada, epopeja, tragedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich;

4) rozpoznaje w tekście literackim: neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje;

7) określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji;

8) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich;

9) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi i dokonuje ich hierarchizacji;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

6) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów kultury;

7) znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

2) rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, rodzaje nazw miejscowych, używa poprawnych form gramatycznych imion, nazwisk, nazw miejscowych i nazw mieszkańców;

3) zna sposoby wzbogacania słownictwa.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

7) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) wykonuje przekształcenia na tekście cudzym, w tym skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje.

IV. Samokształcenie. Uczeń:

1) rzetelnie, z poszanowaniem praw autorskich, korzysta z informacji;

6) rozwija umiejętności samodzielnej prezentacji wyników swojej pracy.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie analizują wątek podróży Odyseusza, odczytując w niej metaforę życia ludzkiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• świadomość i ekspresja kulturalna.

Cele operacyjne

Uczeń:

• porządkuje chronologicznie kolejne etapy tułaczki Odyseusza;

• wskazuje na mapie wybrane miejsca pobytu Odyseusza i opowiada o dziejących się tam wydarzeniach;

• rozwija słownictwo związane z podróżą;

• wyjaśnia frazeologizmy pochodzące z mitologii;

• opowiada o metaforze życia ludzkiego jako podróży.

Metody/techniki kształcenia

• podająca: pogadanka;

• praktyczne: przewodniego tekstu, ćwiczenia przedmiotowe;

• programowane: z użyciem komputera, z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy

• aktywność indywidualna jednolita;

• aktywność w parach;

• aktywność zbiorowa.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa cel zajęć: uczniowie porozmawiają o wędrówce Odyseusza. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel przypomina, że Iliada i Odyseja to eposy związane z wydarzeniami wojny trojańskiej.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie układają puzzle, aby odkryć obraz Arnolda Böcklina, i wyjaśniają, do jakiej przygody Odyseusza nawiązuje autor (tytuł obrazu: Odyseusz i Polifem).

2. Nauczyciel zwraca uwagę, że Odyseusz i Ulisses to różne wersje tego samego imienia (grecka i łacińska). Razem z uczniami ustala, jaki jest główny temat Odysei, porządkuje też wiadomości o czasie i miejscu akcji.

3. Uczniowie sprawdzają w słowniku znaczenie słowa odyseja pisanego małą literą.

4. Uczniowie wykonują zadanie interaktywne nr 4 – układają w odpowiedniej kolejności etapy podróży Odyseusza (na podstawie przeczytanego w domu tekstu). Następnie, dzięki mapie przedstawiającej główne etapy podróży Odysa, weryfikują poprawność odpowiedzi w zadaniu 4.

5. Uczniowie, pracując w parach, wymyślają jak najwięcej przymiotników, którymi mogliby określić Odyseusza.

6. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie, czym jest inwokacja. Następnie uczniowie czytają inwokację rozpoczynającą Odyseję Homera i odpowiadają na pytania (m.in. jak została ukazana tułaczka Odyseusza, jaka była bezpośrednia przyczyna tułaczki itd.).

7. Nauczyciel podkreśla, że Odyseja jest źródłem wielu frazeologizmów i powiedzeń. Uczniowie wykonują zadanie 8, które polega na wyjaśnieniu znaczenia podanych frazeologizmów (m.in. syreni śpiew, koń trojański).

Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zadając uczniom pytania, np.

• Z jakiego powodu historię Odyseusza uznaje się za metaforę ludzkiego losu?

Praca domowa

Wyjaśnij, jak rozumiesz stwierdzenie, że życie każdego człowieka przypomina tułaczkę Odyseusza (wypowiedź pisemna, co najmniej 10 zdań).

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

We sail to Ithaca. The adventures of Odysseus

The Iliad and The Odyssey by Homer represent the same literary genre, i.e. epic (called classic), both of which deal with the theme of the Trojan war. The Iliad focuses on the course of the battle between the Greeks and the Trojans for beautiful Helen. The Greeks owe their victory mainly to the cleverness of Odysseus who invented a ploy with a horse given to the Trojans.

The main theme of The Odyssey are the adventures of the King of Ithaca, Odysseus, one of the main Greek heroes of the Trojan war, returning from Troy to his home. The plot starts in Odysseus' tenth year of wandering and lasts for 40 days. We learn about all previous adventures from the hero himself who tells about his experiences at the court of the King of Phaeacians, Alkinoos (Book VIII).

The Odyssey is one of the classics of world literature. To this day, it is the source of motifs and themes used in literature, art and even architecture. From there come the sayings, phrases and phrases without which our language would be very poor.