Temat: Układ okresowy pierwiastków

Adresat

Uczeń szkoły podstawowej (klasy 7. i 8.)

Podstawa programowa

Szkoła podstawowa. Chemia.

II. Wewnętrzna budowa materii. Uczeń:
6) odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach (symbol, nazwę, liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka – metal lub niemetal).

Ogólny cel kształcenia

Uczeń omawia budowę układu okresowego.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• interpretować prawo okresowości;

• opisywać budowę układu okresowego (wskazywać grupy i okresy);

• określać położenie pierwiastka w układzie okresowym;

• wskazywać metale i niemetale w układzie okresowym;

• odczytywać z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastku (liczbę atomową, masę atomową, rodzaj pierwiastka).

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przebieg lekcji

Faza wstępna

1. Nauczyciel rozdaje uczniom metodniki lub kartki w trzech kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym do zastosowania w pracy techniką świateł drogowych. Przedstawia cele lekcji sformułowane w języku ucznia na prezentacji multimedialnej oraz omawia kryteria sukcesu (może przesłać uczniom cele lekcji i kryteria sukcesu pocztą elektroniczną lub zamieścić je np. na Facebooku, dzięki czemu uczniowie będą mogli prowadzić ich portfolio).

2. Prowadzący wspólnie z uczniami ustala – na podstawie wcześniej zaprezentowanych celów lekcji – co będzie jej tematem, po czym zapisuje go na tablicy interaktywnej/tablicy kredowej. Uczniowie przepisują temat do zeszytu.

3. BHP – przed przystąpieniem do eksperymentów uczniowie zapoznają się z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcji. Nauczyciel wskazuje na konieczność zachowania ostrożności w pracy z nimi.

Faza realizacyjna

1. Praca w parach. Uczniowie, korzystając z internetu, podręcznika książkowego lub e‑podręcznika, szukają informacji na temat historii klasyfikowania pierwiastków. Odpowiadają na pytania: „Kto podejmował próby klasyfikacji pierwiastków?”, „Jakie cechy wspólne pierwiastków zauważyli naukowcy?”, „Kto sformułował prawo okresowości?”. Odpowiedzi zapisują w formularzu zamieszczonym w abstrakcie. Wskazane pary omawiają swoje opracowania na forum klasy.

2. Uczniowie czytają fragment pt. „Jak zbudowany jest układ okresowy pierwiastków?”. Nauczyciel prosi uczniów by obejrzeli film z abstraktu „Jak działa układ okresowy pierwiastków”. Następnie prowadzący zajęcia wyjaśnia uczniom, jak należy odczytywać informacje z układu okresowego na podstawie dowolnego pierwiastka, np. fluoru, uwzględniając jego położenie w okresie, położenie w grupie, nazwę grupy, liczbę masową, liczbę atomową, liczbę nukleonów, liczbę protonów, liczbę neutronów, liczbę elektronów, liczbę elektronów walencyjnych, liczbę powłok elektronowych, charakter chemiczny pierwiastka, aktywność chemiczną pierwiastka.

3. Nauczyciel wskazuje przykładowe pierwiastki, a chętni uczniowie podają o nich pełne informacje odczytane z układu okresowego.

4. Uczniowie samodzielnie wykonują zamieszczone w abstrakcie ćwiczenia interaktywne sprawdzające stopień opanowania wiadomości poznanych w czasie lekcji. Nauczyciel inicjuje dyskusję, w trakcie której omówione zostają prawidłowe rozwiązania wszystkich ćwiczeń samodzielnie wykonanych przez uczniów.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel odtwarza nagranie abstraktu. Co jakiś czas zatrzymuje je, prosząc uczniów, by opowiedzieli własnymi słowami to, co przed chwilą usłyszeli. W ten sposób uczniowie utrwalają informacje poznane w czasie lekcji oraz ćwiczą słuchanie ze zrozumieniem.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

   • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

   • Co było łatwe, a co trudne?

   • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

   Chętni lub wybrani uczniowie podsumowują zajęcia

Praca domowa

1. Wykonaj polecenie nr 4.1.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Periodic table of elements

The nineteenth century was the time when scientists already knew several dozens of chemical elements. These were examined and described by them. Scientists at the time noticed that among the elements there are those that exhibit similar properties. They were looking for a key according to which they could organize and classify them.

Periodic table of elements is a table listing of all chemical elements ordered by increasing atomic number. The elements are grouped according to cyclically similar properties. Columns are called groups, and rows are called periods. Groups and periods are numbered.

All groups have been given names that come from the names of the elements at the beginning of the group. Elements belonging to the same group have similar properties. The exception is hydrogen. Although it is located in a group of alkali metals, because of its properties it does not belong to any of the groups.

What shapes can periodic table have?

Some scientists have developed periodic tables with different shapes. However, the method of presenting elements in the form of a table is the most commonly used. It has also been approved by The International Union of Pure and Applied Chemistry, abbreviation IUPAC – organization dealing, inter alia, with the standardization of symbols, nomenclature and patterns used by chemists around the world.

The simplest version of the periodic table contains numbered symbols of chemical elements, group numbers and periods. However, there are also such versions that present other additional information (e.g. names of elements and their properties, structure of their atoms, size of atoms, etc.). Regardless of how much information about elements are contained in periodic table, the order of elements, the number of groups, the type of elements in the group and period are identical in each periodic table of elements.

• Periodic table of elements is a universal way of presentation of chemical elements.

• In the periodic table, the elements (their symbols) are placed sequentially in the table according to the growing atomic number.

• Vertical columns are called groups and horizontal rows – periods. All groups and periods are numbered.

• Elements belonging to one group have similar properties (except for hydrogen).