Temat: Rzym – największe miasto imperium

Autorka scenariusza: Katarzyna Kuczyńska

Adresat

Uczeń V klasy szkoły podstawowej

Podstawa programowa

I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:

4) umiejscawia w czasie i zna różne systemy sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Rzymie;

5) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej świata starożytnego w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, prawie, architekturze, sztuce, literaturze.

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie zapoznają się z osiągnięciami starożytnego Rzymu.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opowiada o legendarnych początkach Rzymu;

• podaje, co to jest legenda założycielska, potrafi rozpoznać przykład legendy założycielskiej;

• opowiada o tym, że armia rzymska była jedną z najlepiej zorganizowanych i skutecznych w historii Europy,

• wskazuje przykłady organizacji armii rzymskiej;

• wyróżnia etapy w historii Rzymu: królestwo, republika i cesarstwo.

Metody/techniki kształcenia

• metody programowane: z wykorzystaniem e‑podręcznika;

• metody problemowe: aktywizujące: dyskusja towarzysząca wykonywaniu poszczególnych zadań i ćwiczeń;

• metoda praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe;

• metody podawcze: komentarze i wyjaśnienia nauczyciela.

Formy pracy

• praca z całą klasą;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik; zeszyt i kredki/pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• sznurek.

Przed zajęciami

Nauczyciel może polecić wybranym (np. zdolnym) uczniom zapoznanie się z kilkoma legendami o polskich miastach

Nauczyciel może odświeżyć lub pogłębić swoją wiedzę w zakresie legend założycielskich poprzez lekturę: G. Kowal, Anatomia kulturowa legendy. Niżyński – Gründgens – Dönhoff – Piłsudski, Universitas 2014.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel określa podaje temat, cel zajęć i wyjaśnia, że na zajęciach uczniowie dowiedzą się o osiągnięciach starożytnego Rzymu. Podaje uczniom kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel przybliża uczniom legendę o założycielach Rzymu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaśnia, czym są „legendy założycielskie” i prosi uczniów o przypomnienie przykładów tego rodzaju legend, np. o polskich miastach.

2. Uczniowie przytaczają legendy (np. legenda o Gedyminie – Białystok, o Kraku – Kraków, Warsie i Sawie – Warszawa itp.) oraz odnajdują charakterystyczne cechy legendy założycielskiej w przytoczonych legendach (przykładowe cechy: legenda opisuje początek jakiejś wspólnoty, podkreślając jej wyjątkowość, szczególność, nieprzypadkowość; nadaje znaczenie temu, co wydarza się później, jest przytaczana i odtwarzana w ważnych momentach, wskazuje na ważne dla danej wspólnoty wartości itp.).

3. Uczniowie zostają podzieleni na trzy grupy i każda z nich wykonuje odpowiednie polecenie. Grupa A – Polecenie 1; grupa B – Polecenie 2. Każda z grup przygotowuje dwuzdaniową charakterystykę wybranego okresu, następnie reprezentanci grup ustawiają się na linii czasu (nauczyciel może ją wyznaczyć sznurkiem lub wyrysować na tablicy) zgodnie z kolejnością reprezentowanych okresów w historii Rzymu i wygłaszają przygotowaną charakterystykę. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane.

4. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. oraz Polecenie 3. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.

5. Uczniowie wykonują Polecenie 4, a następnie nauczyciel przedstawia na tablicy elementy armii rzymskiej i wspólnie z uczniami określa ich funkcje. Uczniowie ustawiają się w szyku liniowym – poszczególne grupy reprezentują określone części rzymskiej armii i wykorzystując pantomimę, oddają specyfikę naśladowanych ludzi i zwierząt.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 2. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane.

2. Podsumowanie zajęć: uczniowie przygotowują indywidualnie notatki w swoich zeszytach korzystając z metody mapy myśli lub sketchnotingu.

Podsumowanie najważniejszych treści lekcji

1. Omówienie legendarnych początków Rzymu.

2. Wyjaśnienie, czym są legendy założycielskie, omówienie wybranych przykładów.

3. Omówienie dokonań oraz przykładów organizacji armii rzymskiej.

4. Zapoznanie się z trzema etapami w historii Rzymu.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Rome – from settlement to empire

The city of Rome lies on the banks of the Tiber River on the Apennine (Italian) Peninsula. Legend has it that the city was founded in 753 BC by Romulus, son of Mars, the war god, and a mortal woman. At a later time, the Romans expelled their kings and established a republic. Highest political authority was vested in two consuls elected for a period of one year. In the 1st century BC, the Roman Republic collapsed due to civil war. Gaius Julius Caesar, a great leader, rose to ultimate power. After Julius Caesar was murdered, leadership was passed on to his stepson, Augustus. Augustus became the first Roman emperors. Emperors ruled Rome for 500 years. For centuries, Roman conquests extended their rule over not only Italy, but also the Mediterranean coast. This great state was called the Roman Empire. Romans managed to conquer and secure vast swathes of land thanks to a perfectly organised army called the legions. Romans covered their whole empire with a network of paved roads. Roads were intended for troops, but they were also open to civilians.