Temat lekcji: Egipt – państwo nad Nilem

Autorka scenariusza: Katarzyna Kuczyńska

Adresat

Uczeń IV klasy szkoły podstawowej.

Podstawa programowa

I. Cywilizacje starożytne. Uczeń:

2) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje Starożytnego Wschodu (Egiptu),

3) charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie (…), wyjaśnia różnicę między politeizmem a monoteizmem;

4) umiejscawia w czasie i zna różne systemy sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Egipcie,

5) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej świata starożytnego w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, prawie, architekturze, sztuce, literaturze.

Ogólny cel kształcenia

Uczeń poznaje historię starożytnego Egiptu.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w języku ojczystym;

• porozumiewanie się w językach obcych;

• umiejętność uczenia się;

• kompetencje społeczne i obywatelskie.

Kryteria sukcesu

Uczeń:

• podaje, gdzie leżał Egipt i wyjaśnia, jaką rolę w życiu Egipcjan odegrał Nil;

• tłumaczy, kim byli faraonowie;

• opisuje podział społeczeństwa Egiptu i rolę poszczególnych warstw społecznych;

• charakteryzuje wierzenia Egipcjan i związane z tym obrządki pogrzebowe;

• ma świadomość, że lęk przed śmiercią oraz wierzenia o życiu po śmierci są uniwersalne, czyli występowały już w dawnych czasach i towarzyszą ludziom do dzisiaj;

• rozumie, że cmentarze/miejsca pochówków są ważnym źródłem wiedzy o tym, jak żyli i w co wierzyli ludzie, którzy zostali na nich pochowani.

Metody/techniki kształcenia

• metody programowane: praca z e‑podręcznikiem;

• metody problemowo‑aktywizujące: dyskusja;

• metody praktyczne: praca z tekstem, ćwiczenia do tekstu;

• metody podawcze: komentarze i wyjaśnienia nauczyciela.

Formy pracy

• praca z cała klasą;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna, tablety/komputery.

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów by w domu zapoznali się z fragmentami z e‑podręcznika dotyczącymi położenia starożytnego Egiptu („Kiedy to było”, „Położenie Egiptu”) oraz wierzeń jakie posiadali jego mieszkańcy.

Opis przebiegu zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje uczniom temat i cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel zadaje uczniom wstępne pytanie, czy słyszeli o starożytnym Egipcie. Młodzież prawdopodobnie udzieli informacji pozytywnej, nawiązując do piramid, Sfinksa, mumii itp. Kierując rozmową, nauczyciel podaje temat zajęć. Uczniowie dyskutują o posiadanych informacjach o starożytnym Egipcie. Nauczyciel pyta, czy wiedzę, którą posiadają, nabyli tylko przygotowując się do lekcji, czy już wcześniej słyszeli o starożytnych Egipcjanach i ich państwie.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie odpowiadają na pytania z Polecenia 1. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. Nauczyciel pokazuje, jak długa jest historia istnienia starożytnego Egiptu, używając przykładu, że mniej lat minęło od dzisiaj do panowania Kleopatry niż od budowy piramid do jej rządów. Następnie uczniowie wykonują Polecenie 2 dotyczące wylewów Nilu. Indywidualnie lub na forum klasy wykonują Polecenie 3 oraz Ćwiczenie 2. Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni mieć możliwość poproszenia o pomoc nauczyciela lub wyznaczonych do tego uczniów (np. w roli ekspertów). Potrzebę udzielenia pomocy mogą sygnalizować np. dzięki metodnikom (system kartek w trzech kolorach).

2. Nauczyciel pyta uczniów: „jak myślicie, kim był Faraon?” i czy mogli nim zostać tylko mężczyźni. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 3. Następnie prowadzący prezentuje uczniom wizerunek Hatszepsut i prosi o wykonanie Polecenia 4.

3. „Wierzenia Egipcjan”. Nauczyciel prosi o porównanie egipskich wierzeń i obyczajów związanych z pochówkiem zmarłych ze współczesnymi rytuałami funeralnymi. Formułuje przykładowe pytania: „Czy współcześnie ludzie wierzą w nowe życie, które nastąpi po śmierci?”, „W jaki sposób troszczymy się o bliskie nam osoby, które zmarły?” (“W jaki sposób zachowujemy i kultywujemy pamięć o zmarłych?”), „Czy coś łączy starożytnych Egipcjan i współczesnych ludzi w podejściu do śmierci?”.

4. Nauczyciel pyta uczniów o to, z czego przede wszystkim znany jest starożytny Egipt – piramidy, Sfinks i Faraon. Rozpoczyna dyskusję, dlaczego wybudowano piramidy oraz kto i w jaki sposób tego dokonał. Uczniowie zapoznają się z ilustracją zawierającą informacje dotyczące piramid. Nauczyciel komentuje, że faraonów chowano zarówno w piramidach, jak też w grobowcach. Następnie prosi uczniów o wykonanie Ćwiczenia 4 - wnętrze piramidy Cheopsa.

5. Nauczyciel zadaje pytania: „Czy współcześnie ludzie także wyróżniają miejsca spoczynku ważnych osób? Znacie takie miejsca?”; „Czy w jakiś szczególny sposób wzbogaca się ceremoniał pogrzebowy przywódców państwowych, religijnych, ważnych działaczy społecznych? Dlaczego, Waszym zdaniem, tak się dzieje?”, „Czego przyszłe pokolenia dowiedzą się o nas na podstawie tego, jak dziś wyglądają pogrzeby oraz nasze cmentarze?”.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel rozdaje uczniom ankiety ewaluacyjne, w których ocenią własną pracę na lekcji, pracę nauczyciela oraz kolegów i koleżanek.

2. Nauczyciel poleca w ramach zadania domowego odpowiedzieć pisemnie na pytanie „Czy cmentarze uczą nas historii?”.

Podsumowanie najważniejszych treści lekcji

1. Omówienie chronologii, położenia Egiptu i roli Nilu w jego rozwoju . Punkt 1 przebiegu zajęć.

2. Omówienie postaci władcy egipskiego – faraona. Punkt 2 przebiegu zajęć.

3. Omówienie wierzeń Egipcjan i związanych z tym obrządków pogrzebowych. Wskazanie, że lęk przed śmiercią oraz wierzenia o życiu po śmierci są uniwersalne, czyli występowały już w dawnych czasach i towarzyszą ludziom do dzisiaj. Punkty 3–4 przebiegu zajęć.

4. Wskazanie, że cmentarze/miejsca pochówków są ważnym źródłem wiedzy o tym, jak żyli i w co wierzyli ludzie, którzy zostali na nich pochowani. Punkty 4‑5-6 przebiegu zajęć.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Egypt – the Nile country

The Egyptian state emerged on the Nile River in north‑east Africa in the 4th millennium BC. Regular Nile floods contributed to the development of Egypt’s agriculture. The state was ruled by a pharaoh (king) who was believed to be a god on earth. A pharaoh held absolute power over Egypt and its people. Priests and government officials also played a very important role. Egyptians worshipped many deities and perceived them as human figures with animal heads. They also believed in life after death and, therefore, they mummified their deceased. The people of Egypt are famous for being ingenious builders. They constructed massive stone structures called the pyramids (pharaoh's tombs) which have survived until this very day. In Egypt, the hieroglyphic script was used.