Temat: Przyroda sawanny

Materiał uzupełniający do wykorzystania na lekcjach w grupie przedmiotów przyrodniczych (przyroda, biologia, chemia, geografia, fizyka), zajęciach dodatkowych, kołach zainteresowań. Może służyć jako zasób poszerzający wiedzę, przygotowujący uczniów do konkursów przyrodniczych.

Adresat:

Uczniowie klasy V szkoły podstawowej (geografia).

Podstawa programowa

Klasa V Geografia

IV. Krajobrazy świata: wilgotnego lasu równikowego i lasu strefy umiarkowanej, sawanny i stepu, pustyni gorącej i lodowej, tajgi i tundry, śródziemnomorski, wysokogórski Himalajów; strefowość a piętrowość klimatyczno‑roślinna na świecie. Uczeń:

3) przedstawia główne cechy i porównuje poznawane krajobrazy świata oraz rozpoznaje je w opisach, na filmach i ilustracjach;

4) rozpoznaje rośliny i zwierzęta typowe dla poznawanych krajobrazów;

Ogólny cel kształcenia

Uczniowie rozpoznają i nazywają organizmy typowe dla sawanny.

Kompetencje kluczowe

• porozumiewanie się w językach obcych;

• kompetencje informatyczne;

• umiejętność uczenia się.

Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:

• opisywać roślinność sawanny;

• omawiać związek między warunkami klimatycznymi a roślinnością sawanny;

• rozpoznawać wybrane gatunki zwierząt żyjących na sawannie.

Metody/techniki kształcenia

• podające

  • pogadanka.

• aktywizujące

  • dyskusja.

• programowane

  • z użyciem komputera;

  • z użyciem e‑podręcznika.

• praktyczne

  • ćwiczeń przedmiotowych.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

• e‑podręcznik;

• zeszyt i kredki lub pisaki;

• tablica interaktywna, tablety/komputery;

• duże arkusze papieru z zarysem kontynentów, klej, nożyczki, kredki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

• Przed lekcją nauczyciel prosi uczniów, aby poszukali w kolorowych czasopismach oraz Internecie zdjęć roślin i zwierząt występujących na sawannie..

Faza wstępna

• Nauczyciel podaje temat, cele lekcji i kryteria sukcesu sformułowane w języku zrozumiałym dla ucznia.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie przeczytali abstrakt, zwracając szczególną uwagę na grafiki.

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie samodzielnie wykonali wskazane ćwiczenie interaktywne.

• Zespoły otrzymują własną pracę – mapę świata. Zadaniem każdego zespołu jest wykonanie kolażu zdjęć, przedstawiających bogactwo życia na sawannie.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby samodzielnie wykonali ćwiczenie interaktywne nr 3. Następnie pyta uczniów, do jakiej grupy przyporządkowaliby krokodyla i aligatora? Po udzieleniu odpowiedzi wyjaśnia uczniom (za pomocą ilustracji interaktywnej), jak odróżnić krokodyla od aligatora.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel krótko przedstawia najważniejsze zagadnienia omówione na zajęciach. Odpowiada na dodatkowe pytania podopiecznych i wyjaśnia wszelkie ich wątpliwości. Uczniowie uzupełniają notatki.

Praca domowa

• Wykonaj w domu notatkę z lekcji metodą sketchnotingu.

• Odsłuchaj w domu nagrania abstraktu. Zwróć uwagę na wymowę, akcent i intonację. Naucz się prawidłowo wymawiać poznane na lekcji słówka.

W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania

Pojęcia

Teksty i nagrania

Wildlife of the savannah

The climatic conditions of areas where savannah can be found (dry season and rainy season) force the existence of specific vegetation. The largest sufraces are covered by grasses that are well adapted to survive the dry season. Their blades grow near the base, rather than on the tip. This way grass that is picked by animals from above can keep growing. Some species of grass on the savannah (e.g. elephant grass) reach impressive heights of even up to 5 metres.

Shrubs growing on the savannah ofter store water in stem or leaf tissues. Many of them, like aloe or euphorbia, have developed thorns for protection against herbivores. Another way in which they protect themselves against the loss of precious water is the transformation of leaves into dry and hard creations that resemble long pine needles. An example of such shrub (and sometimes tree) is the Australian sheoak.

These trees are sparse on the savannah, as the herds of herbivores trample their seedlings or eat them before they can grow. However, if they do manage to grow, they often reach enormous sizes. Due to the size of their roots, which extend several metres deep and many metres wide, they have the highest potential to draw water from deeper layers. Eventually, however, even these trees run out of water during the dry season. During the rainy season, certain trees on the savannah store water in their trunks, e.g. baobabs. Other, like eucalyptus, produce draught‑resistant leathery leaves that position themselves with the edge towards the sun or have small leaves and long thorns, like acacias. Sometimes, when the draught persists for a long time, trees shed their leave to reduce evaporation.

Grasses that grow rapidly during the rainy season are an enormous food source for animals. That’s why there are large herbivorous mammals on the African savannahs, such as: elephants, rhinoceri, giraffes and buffaloes. Zebras and other species of antelope travel across the savannah in large herds. On the South American savannahs, there are no large herds and no large herbivores. Among ungulates, particular attention is drawn by the pampas deer. In this biome, the vicinity of rivers is populated by the largest critters in the world – capybaras. Other interesting mentions that cannot be found on other continents include anteaters and armadillos. In Australia, the largest animals that inhabit the savannah are kangaroos. In recent years, more and more wild camels brought there by humans are sighted.

Where there are herbivores, there are also numerous predators. In Africa, large carnivores include, among others, lions, leopards and slightly smaller, but incredibly fast cheetahs. Smaller predators include hyenas, jackals and lycaons that hunt in packs or eat scraps left by larger predators. The largest predators on the South American savannah are the jaguar and maned wolf, whereas in Australia it’s the wild dingo.

Large flightless birds, such as African ostriches and their slightly smaller counterparts: nandu in South America and emu in Australia, are typical for the savannah. Large scavenging vulchers can be found everywhere. In Africa, the bird characteristic for the savannah is the marabou stork. The savannahs on all continents are inhabited by many reptiles (especially snakes and lizards) and countless intervertabrates (termites, ants, locusts, spiders).

Savannahs are also inhabited by people who farm the land, breed goats, livestock and horses, and hunt. It’s a perfect place for grazing enormous herds of livestock.

• Vegetation that grows on the savannah mainly includes grasses as well as a small number of shrubs and trees.

• Plants growing on the savannah store water or limit its loss.

• The lack of water during the dry season makes it impossible to increase the number of shrubs and trees on the savannah.

• Thanks to the abundant grass growth during the rainy season, the savannah provides a source of food for the largest herbivores.

• A large population of large herbivores constitutes a food source for large and numerous predators and scavengers.